Wat Seuns moet weet. Jan van Elfen

voorskryf van antibiotiese en ander middels (mondeliks en/of vir velaanwending) op ’n langtermyngrondslag om die vorming van suur in die klierbuisies teen te werk.

      Vitamien A in ’n behoorlik voorgeskrewe dosis kan nuttig wees, maar moet slegs vir ’n bepaalde tydperk onder toesig van ’n geneesheer gebruik word. Waak daarteen om te veel daarvan te neem, aangesien dit skadelik vir die liggaam kan wees.

      Ultraviolet-bestraling in spesiale gevalle.

      Hormoonpreparate word vir sommige pasiënte aanbeveel.

      Chemiese afskilfering is soms nodig vir die verwydering van lelike littekenweefsel.

      Daar is dus alle rede om goeie moed te hê. Aknee is meestal ’n onbelangrike en verbygaande kwaal. Dit moet net nie verwaarloos word nie. As tuisbehandeling nie slaag nie, is daar altyd doktershulp beskikbaar. Die allerbelangrikste bydrae wat jy kan lewer, is om jou hande so ver moontlik van jou puisies te hou.

      Nou sweet jy ook

      Ewe lastig is die reukwalmpie wat nou soms van jou oksels (onder jou arms), lieste en voete aangewaai kom. Jou huismense sal dit waarskynlik eerder agterkom as jy, veral as jy op ’n warm dag nie jou natgeswete klere en sokkies betyds uittrek nie. Hierdie nuwe liggaamsreuke is te wyte aan afskeidings van jou apokrienkliere, wat net in die oksels, die geslagsdele en onder die voetsole geleë is.

      Hierdie afskeidings het eintlik ’n baie flou reuk, maar dit is eie aan elke mens. Die meeste van ons se reukvermoë het al so verswak dat ons nie (soos honde) tussen ons eie liggaamsreuk en dié van ander kan onderskei nie. Indien sweet deur velbakterieë aangeval word, veroorsaak die chemiese reaksie ’n reukie. Vandaar die minder aangename reuk van ’n natgeswete lyf en voete.

      In jou vroeëre lewenstadiums was jy seker net soos die meeste van jou vriende maar sku vir water en seep. Jou ma moes gereeld seker maak dat jy jou ore, knieë en hakskene behoorlik gewas het. Nou sal jy anders hieroor moet begin dink.

      Jy wil tog nie jou gewildheid verloor omdat jou vriende liefs windop van jou moet gaan staan oor jou sweetreuk of stink voete nie. Dus sal jy deeglik gebruik moet maak van water en seep as jy vriende wil hê.

      Vir ekstra voorsorg teen ’n onaangename liggaamsreuk kan jy, behalwe om jou gereeld deeglik te was en skoon klere aan te trek, ’n reukweerder gebruik. Vermy veiligheidshalwe die soorte wat as “droog”, “ekstradroog” of “anti-perspirant” beskryf word. Mense met ’n sensitiewe vel kan negatief reageer op gekonsentreerde chemikalieë wat die porieë (velopeninge) van sweetkliere laat toetrek. Dit kan ’n lastige dermatitis (jeukerigheid en rooiheid) of pynlike sweertjies in die oksels veroorsaak.

      Nog iets

      Aangesien jy nou skeergoed, reukweerders en ander toiletware begin gebruik, het jy waarskynlik meer sakgeld nodig as voorheen – as jy so gelukkig is om ’n maandelikse of weeklikse toelaag te ontvang en self jou persoonlike toiletware daarmee koop. Indien jou ouers of versorgers in hierdie behoeftes voorsien, moet jy die stygende pryse van toiletware in gedagte hou en spaarsaam probeer begroot.

      Jou lyf en houding

      Dit duur ’n ruk om gewoond te raak aan jou nuwe liggaam en jou manliker voorkoms. In dié tyd voel baie seuns gewoonlik ongerus oor die tempo waarteen hulle groei, veral as hulle hul vriende vinnig verbysteek. Moenie jouself onopsigtelik probeer maak deur krom te loop nie. ’n Krom rug en skouers bevorder nie ’n mooi liggaamshouding nie en wek ’n swak indruk. Maak vrede met die liggaamsbou wat jy het en stap regop en flink. Gewoonlik is mense meer bewus van jou houding as van jou bou.

      Van fierheid gepraat, onthou dat gereelde oefening die beste waarborg is vir ’n gesonde liggaam. Terselfdertyd kan jy gerus afsien van te veel lekkers en ander soetgoed. Dit kan in die liggaam tot vet omgeskakel en geberg word, tensy jy baie aktief is. Wie wil nou so vet wees dat hy sukkel om ’n stel trappe te klim of om ’n opdraand uit te draf?

      As jy altyd honger is

      Onthou gerus dat oorgewig tieners gewoonlik oorgewig grootmense word. Jou huisdokter kan jou vertel van die skete en kwale waartoe vet mense geneig is, van spatare en galstene tot diabetes en hartkwale. Hou rekening met die gesonde eetlus waarmee jy waarskynlik, soos die meeste ander seuns van jou ouderdom, bedeel is.

      Dit is belangrik dat jy genoeg eet om in jou groei- en energiebehoeftes te voorsien, maar jy hoef jou darem nie te buite te gaan nie – of eet liewer vrugte, groente, neute, droëvrugte, kaas en jogurt as lekkers, koek, tert, hompe brood en aartappelskyfies. Dit is altyd raadsaam om liefs volkoringbrood met kaas as witbrood met konfyt te eet. Sorg dat jy eet tot jou honger gestil is en nie agter die lekker aan nie.

      Jy moet jou nooit probeer uithonger nie. Eet minstens drie maal elke dag genoeg voedsame kos soos vleis, eiers, graan- en suiwelprodukte, groente en vrugte. As jy dan ’n dieet wil volg, óf met die doel om te verslank óf om ’n bietjie gewig aan te sit, moet jy dit verstandig doen. Raadpleeg ’n dokter of ’n dieetkundige of vra die huishoudkundeonderwyser by die skool.

      Die vinnige groeiers wat vrees dat hulle hemelbesems gaan word, kan moed skep uit die versekering dat hul groeitempo gaan afneem sodra genoeg testosteroon (manlike hormoon) deur hul testes vervaardig word.

      Oor ’n skraal lyf hoef jy jou nie te verknies nie. Het jy al opgelet hoeveel rolprent- en televisiesterre lenig eerder as fris gebou is? As jy nie vir rugby gebou is nie, kan jy jou slag wys in ’n sportsoort waar lenigheid ’n bate is, byvoorbeeld atletiek, sokker, tennis, vlugbal, hokkie, muurbal, swem, fietsry, karate en dans.

      Dalk pla dit jou dat jy so stadig groei. Jy is bang dat jy ’n buksie gaan bly. Miskien lê jou vinnige groeisarsie nog voor, maar as die natuur dit so bestem het dat jy kort gaan wees, moet jy leer om jou voorkoms te aanvaar. Dit sal jou niks baat om jou hoop te vestig op ekstra vitamiene of kragkos nie.

      Pleks van in jou dop te kruip omdat jy kort is, kan jy ratsheid en vindingrykheid aanleer om die groter ouens te uitoorlê. Van die Springbokke se beste skrumskakels deur die jare het minder as 65 kg geweeg. Wat meisies betref, hoef jy ook nie vir groter manne agteruit te staan nie. Daar is talle meisies wat kort is en ouens soek wat hulle nie soos dwergies laat lyk nie. Kyk wat het Tom Cruise met sy kort lyfie nie alles vermag nie!

      Emosionele sake

      Jy sal selde beter troos of raad vind as by jou eie huismense. Na wie toe het jy kleintyd gehardloop as jy jou toon gestamp het? Wie het op koue aande die komberse styf agter jou rug kom invou? Was dit dan nie jou ma nie – of dalk jou ouma, tannie of ’n suster – wat jou grootgemaak het, jou gedagtes soos ’n boek kan lees en dikwels jou behoeftes vooruit bepaal? Neem gerus een van hulle in jou vertroue as jy onseker voel – oor die klere wat jy wil aantrek, die verjaardagpresent wat jy begeer of die meisie wat jy in die oog het.

      Nou moet jy darem ook nie jou pa of die ander vaderfigure in jou lewe vergeet nie. Hulle sien ook jou ontluikende manlikheid raak, is waarskynlik trots daarop en behandel jou ook nie meer altyd soos ’n kind nie. Maar soms sal dit vir jou voel of daar ’n kloof tussen julle gekom het. Waar is die dae toe jy op ’n skoot getel en stories vertel is? Of julle miskien saam gaan visvang het?

      Deesdae hoor jy dikwels net vermanings: “As jy nie harder leer nie, gaan jy nie hierdie kwartaal deurkom nie,” of: “Moenie dat ek jou vang dat jy rook nie.”

      Hulle stel nog steeds in jou doen en late belang, maar omdat daar rekening gehou word met jou groeiende onafhanklikheidsin, meng hulle dalk nie gedurig in met jou sake nie. Wanneer hulle jou waarsku om versigtig fiets te ry of harder te leer, is dit omdat hulle vir jou veiligheid en toekoms omgee. Moenie dit as persoonlike kritiek beskou nie.

      As jy humeurig raak, sê jy dinge wat jy nie werklik bedoel nie. Later wil jy jou tong afbyt omdat jy so ongeskik was. Vra eerder om verskoning sodra jy voel dat jy verkeerd was. Onthou, die broodwinners werk hard om hul huis en gesin goed te versorg en verdien jou respek. As kinders te opstandig en die ouers te trots is om toe te gee, ontstaan daar ’n gespanne atmosfeer en die ouer-kind-verhouding ly daaronder.

      Sielkundiges noem hierdie situasie die generasiegaping – waar kommunikasie tussen die ouer of ouerfigure en