Dziecko przez ptaka przyniesione. Andrzej Kijowski

38, w szkole, z szablą, buławą czy szpicrutą, z wierszem, co bluźni albo szydzi, albo proroctwa na wiatr rzuca – w tłumie lub sam, wobec narodu, ludu, Boga – hetman, porucznik, podchorąży, uczniak, parobek wiejski – każdy wreszcie może i musi królewnę śpiącą ze snu zbudzić, przywrócić córkę Demetrze39, pieśnią lub siłą wyprowadzić zbłąkaną w piekłach Eurydykę40. Każdy, więc i on, karawanów i karetek dziedzic, a także realności41, parcel i walorów42 Austro-Węgierskiego Banku, potomek drobnej burżuazji – klasy bez dziejów i bez jutra, klasy sierocej, przeto smutnej.

      1

      poddawam (daw.) – dziś popr. forma: poddaję. [przypis edytorski]

      2

      rozpierzchnęły (daw.) – dziś popr. forma: rozpierzchły. [przypis edytorski]

      3

      co było odeszło (daw.) – forma daw. czasu zaprzeszłego; znaczenie: co odeszło (dawniej, przedtem). [przypis edytorski]

      4

      untauglich (niem.) – niezdolny, nienadający się. [przypis edytorski]

      5

      korporacyj (daw.) – dziś popr. forma D.lm: korporacji. [przypis edytorski]

      6

      rajer – czaple pióro, używane daw. do ozdoby damskich fryzur a. kapeluszy. [przypis edytorski]

      7

      ciągły (gw.) – dziś popr.: ciągnęły. [przypis edytorski]

      8

      „Czas” – wydawany w latach 1848–1934 w Krakowie dziennik zw. z frakcją konserwatystów krakowskich (tzw. „Stańczyków”), stanowiący również forum dla publikacji krakowskiej szkoły historycznej. [przypis edytorski]

      9

      w pogrzebach wielum (…) chodził – konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: w wielu pogrzebach chodziłem. [przypis edytorski]

      10

      com go (…) wiózł – konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: co go wiozłem (którego wiozłem). [przypis edytorski]

      11

      pono (daw.) – podobno. [przypis edytorski]

      12

      ludzie oni (daw.) – tamci ludzie. [przypis edytorski]

      13

      żem go wiózł (daw., gw.) – konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: że go wiozłem. [przypis edytorski]

      14

      chrypił – dziś popr.: chrypiał (tj. mówił ochrypłym głosem). [przypis edytorski]

      15

      wiezę (gw.) – dziś popr.: wiozę. [przypis edytorski]

      16

      zajechalim (gw.) – dziś popr.: zajechaliśmy. [przypis edytorski]

      17

      szory – uprząż złożona z szerokiego pasa zakładanego przez pierś konia oraz pasów bocznych i pomocniczych rzemieni. [przypis edytorski]

      18

      ciągli (gw.) – dziś popr.: ciągnęli. [przypis edytorski]

      19

      wytaskać (gw.) – wynieść (z trudem), wydźwignąć. [przypis edytorski]

      20

      jeszczem nieraz chodził (daw.) – konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: jeszcze nieraz chodziłem. [przypis edytorski]

      21

      guzdrać się – robić coś powoli, niezgrabnie. [przypis edytorski]

      22

      pasiaty – dziś popr.: pasiasty. [przypis edytorski]

      23

      łgać – kłamać; mówić nieprawdę. [przypis edytorski]

      24

      kantar – uzda (pozbawiona wędzidła, skórzana uprzęż nakładana na pysk konia). [przypis edytorski]

      25

      Russo, właśc. Rousseau, Jean Jacques (1712–1778) – pisarz francuskojęzyczny z Genewy, filozof, wybitny przedstawiciel oświecenia, encyklopedysta; postulował powrót do natury, odrzucał zdobycze cywilizacji, w tym pojęcie własności prywatnej; swój model człowieka idealnego, dobrego, wychowywanego w naturze przedstawił w dziele z 1762: Emil, czyli o wychowaniu; w innym dziele, pt. Umowa społeczna zawarł poglądy na demokratyczną wizję państwa, będącą fundamentem współczesnej myśli politycznej. [przypis edytorski]

      26

      Mably, Gabriel Bonnot de (1709–1785) – fr. filozof i polityk; brat filozofa Étienne de Condillaca, autor m.in. dzieła o rządach i prawie w Polsce (Du gouvernement et des lois en Pologne, 1781); pisał prace historyczno-polityczne o staroż. Grecji, Rzymie i współczesnej Francji oraz Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej. [przypis edytorski]

      27

      Fichte, Johann Gottlieb (1762–1814) – niem. f

1

poddawam (daw.) – dziś popr. forma: poddaję. [przypis edytorski]

2

rozpierzchnęły (daw.) – dziś popr. forma: rozpierzchły. [przypis edytorski]

3

co było odeszło

39

córka Demeter (mit. gr.) – Kora a. Persefona, córka bogini urodzaju, Demeter, podstępem poślubiona przez boga podziemi, Hadesa. [przypis edytorski]

40

Eurydyka (mit. gr.) – ukochana żona Orfeusza, wielkiego poety i śpiewaka, który po śmierci żony poszedł po nią do krainy umarłych. [przypis edytorski]

41

realność – tu: nieruchomość; własność w postaci budynków itp. [przypis edytorski]

42

walory (daw.) – tu: papiery wartościowe emitowane przez banki. [przypis edytorski]