Podlasiak. Bolesław Leśmian

się mniej więcej – cud.

      Kruk, przelatujący nad lasem, zakrakał nagle na śmierć temu właśnie dębowi, pod którym siedzieli.

      Dąb zrozumiał, że godzina niezwykłej śmierci nastała i że mu dano niemal umrzeć po ludzku, a nie po roślinnemu. Toteż zachwiał się dumnie w swych posadach, wykorzenił się z murawy i zanim kulawiec jednorękiemu, a jednoręki kulawcowi zdążył cokolwiek powiedzieć, przedzierzgnął się33 w upiora i stanął pomiędzy nimi w miejscu, gdzie sam przed chwilą był jeno bezrozumnym oparciem ich pleców.

      Upiór dębowy połapał się od razu w swym nowym na ziemi stanowisku. Nie zaznał wprawdzie ludzkiego życia, ale zginął śmiercią ludzką, więc ukształtował się na wzór upiorów ludzkich, zachowując jeno w postaci niepochwytny niemal szczegół, zdradzający dawne pochodzenie, a mianowicie jeden szczątkowy sęk nad prawym okiem, który sterczał ukradkiem jak dość wydatny przeżytek lub zbyt wygórowana rodzimka.

      Zaledwo się zjawił, a już kilkakrotnie zdążył zmacać ów sęk palcami i za każdym razem machał dłonią, jakby chciał powiedzieć: „Wiedziałem, że tak będzie! ”

      Tkwiło poza tym coś dąbczastego w jego potężnych barach, w pogmatwanych kędziorach bujnej czupryny i w dobrodusznym wyrazie szerokiej, i bezładnie brodatej twarzy. Ponieważ tylko człowiek przychodzi na świat lekkomyślnie nago, zaś upiory w dniu narodzin zapobiegliwie przynoszą ze sobą wszelką niezbędność, to znaczy jedyny na całą wieczność przyodziewek, tedy i upiór dębowy nie uchybił tym zwyczajom zagrobnym.

      Miał, co miał, aleć nie można było orzec, iż nie miał albo – iż musiał dopiero krwawicą własną zdobywać sobie prawo do stroju i środki do istnienia.

      Brakło mu bowiem wszelkich środków, a może nawet i wspomnianego prawa, ale nie brakło stroju i jakiego takiego istnienia.

      Miał kapelusz ze słomy w kształcie na bakier przywdzianej strzechy, kubrak z niewiadomego w żołędne wzory samodziału34, kamizelkę z mchów, naśladujących od niechcenia spłowiały aksamit, a rajtuzy z łyka, o nogawkach sztywnych i niewiarogodnie luźnych. Spod rajtuzów wyzierały długie i podstawowo szerokie nożyska, zgoła bose, jakby w celu bezpośredniego stykania się z ziemią, która tylko w ten sposób dostępna bywa głębszemu wyczuciu i doznaniu.

      Z punktu widzenia nawyków codziennych wyglądał niedorzecznie, jak przesadnie wielki zbieg okoliczności.

      Dla dwojga przyjaciół wyglądał z bohaterska po zbójecku.

      Nagłe jego przyjście na świat nie wywarło na nich głębszego wrażenia. Pozbawieni oparcia, nie opuścili nawet swych miejsc dotychczasowych. Spojrzeli na zjawionego upiora tak, jakby na wszelkie inne naokół przedmioty, równając go z owym prapoziomem, który bratał czy też niweczył wszelką różnicę i odrębność.

      Dla tych znużonych oczu wszystko było zarówno obojętne, a obojętność owa usuwała zbyt uciążliwy i zapewne bolesny wysiłek zdziwienia.

      Oczy te bezwiednie stroniły od przepychu zdziwienia, jak od niedostępnych bram zamkniętego pałacu.

      Upiór z wolna prostował swe drgające jeszcze rozpędnym pośpiechem przeobrażeń członki.

      Kulawiec na jego widok resztę niedojedzonego chleba i uciułanych35 w ręku okruchów wsypał z powrotem do swej płytkiej torby.

      – Dębowy… – szepnął porozumiewawczo do jednorękiego.

      – Dębowy – potwierdził jednoręki i przez oka mgnienie przyglądał się milczącemu dotąd upiorowi, jakby szperał we własnych a stosownych do chwili wspomnieniach.

      – Podlasiak? – zapytał wreszcie, zgadując zapewne nazwisko i kiwnięciem głowy nie tyle upiora, ile własny domysł witając.

      – Podlasiak – potwierdził basem upiór, z rozkoszą i ciekawością przysłuchując się pierwszemu, który wymówił na ziemi, słowu. Widać podobało mu się, i samo słowo, i dźwięk własnego a nie znanego dotąd jeszcze głosu.

      1

      jeno (daw.) – tylko. [przypis edytorski]

      2

      inwentarz – tu: pojazd, sprzęt. [przypis edytorski]

      3

      wściubski – wścibski; taki, który się wściubia, tj. pcha się wszędzie nieproszony. [przypis edytorski]

      4

      przyrodzenie – natura; tu: charakter, usposobienie. [przypis edytorski]

      5

      przestanek (daw.) – przystanek , przerwa. [przypis edytorski]

      6

      basetla – polski ludowy instrument smyczkowy o niskiej skali, kształtem przypominający wiolonczelę. [przypis edytorski]

      7

      zdybany – tu: znaleziony, przypadkowo przyjęty. [przypis edytorski]

      8

      sporszy – większy. [przypis edytorski]

      9

      przyszwa – górna część buta, przyszyta do podeszwy. [przypis edytorski]

      10

      zaoczyć – zobaczyć. [przypis edytorski]

      11

      piechtami (gw.) – pieszo, na piechotę. [

1

jeno (daw.) – tylko. [przypis edytorski]

2

inwentarz – tu: pojazd, sprzęt. [przypis edytorski]

3

wściubski – wścibski; taki, który się wściubia, tj. pcha się wszędzie nieproszony. [przypis edytorski]

4

przyrodzenie – natura; tu: charakter, usposobienie. [przypis edytorski]

5

przestanek (daw.) – przystanek , przerwa. [przypis edytorski]

6

basetla – polski ludowy instrument smyczkowy o niskiej skali, kształtem przypominający wiolonczelę.

33

przedzierzgnąć się – przemienić się. [przypis edytorski]

34

samodział – grube płótno tkane ręcznie. [przypis edytorski]

35

uciułany – uzbierany. [przypis edytorski]