brał udział w kampaniach napoleońskich (został ranny pod Smoleńskiem), po Kongresie Wiedeńskim pozostał w wojsku Królestwa Polskiego. Po wybuchu powstania listopadowego dowodził wojskami powstańczymi m.in. w zwycięskiej bitwie pod Białołęką, jednakże jego niesubordynacja wobec rozkazów gen. Chłopickiego w rozgrywającej się tego samego dnia (25 II 1831) bitwie pod Olszynką Grochowską przesądziła prawdopodobnie o klęsce Polaków. Następnie Krukowiecki został gubernatorem Warszawy, a pod koniec powstania przewodniczył Rządowi Narodowemu, a faktycznie również był wodzem wojsk powstańczych. Konserwatysta (ideowo zajmował stanowisko przeciwstawne wobec poglądów np. Lelewela czy Mochnackiego), był przeciwny prowadzeniu dalszej walki z Rosją, zajął się raczej pertraktacjami z Paskiewiczem dotyczącymi warunków kapitulacji, nie przygotował właściwie obrony Warszawy. Krukowiecki nie opuścił jednak, jak sugerują słowa dramatu „rycerzy ginących”. Po kapitulacji Warszawy pozostał w mieście, a po upadku powstania przebywał na zesłaniu w Jarosławiu i Wołogdzie do 1834 r. Następnie powrócił do Królestwa, by do końca życia zajmować się już tylko gospodarowaniem w majątku żony. [przypis edytorski]
31
drzącą – dziś: drżącą. [przypis edytorski]
32
tuszyć – mieć nadzieję; por. wyraz pokrewny: otucha. [przypis edytorski]
33
dykteryjka (z łac. dicterium: żart) – zabawne, krótkie opowiadanie, anegdota. [przypis edytorski]
34
śpiéwa – (daw.; wym.: śpiwa) – obecność é tzw. pochylonego zmienia brzmienie wyrazu, przez co rymuje się on z użytym wcześniej słowem: spoczywa. [przypis edytorski]
35
bakalarus (z łac. średniow.: baccalarius) – bakałarz (osoba, która uzyskała najniższy stopień naukowy na uniwersytecie), nauczyciel. [przypis edytorski]
36
Łamał wierzby na biedaku – chodzi o wierzbowe rózgi służace do wymierzania kar cielesnych. [przypis edytorski]
37
kobiéto (daw.; wym.: kobito) – obecność é tzw. pochylonego zmienia brzmienie wyrazu, przez co rymuje się on z „bito”. [przypis edytorski]
38
hoży – krzepki, urodziwy. [przypis edytorski]
39
piętak – piątak, zapewne: pięć groszy. [przypis edytorski]
40
hołota (ukr.) – gołota, biedota. [przypis edytorski]
41
dziatki (daw.) – dzieci. [przypis edytorski]
42
podstoli (…) szatny – funkcje przy dworze; podstoli miał za zadanie dopilnować królewskiego stołu, zaś szatny ubiorów. [przypis edytorski]
43
wbrew zwyczaju – dziś popr.: wbrew zwyczajowi. [przypis edytorski]
44
frejlina (daw; z niem. Fräulein: panna; Hoffräulein: dworka) – dama dworu (szczególnie na dworze rosyjskim). [przypis edytorski]
45
ciesali – dziś popr.: ciosali. [przypis edytorski]
46
chmurą komorów – chmurą komarów; przekształacone dla rymu z: pozorów. [przypis edytorski]
47
rycerz w zbroi (…) I (…) przebijał (…) smoka – jest to kanoniczne przedstawienie Michała Archanioła (pogromcy szatana, przedstawianego często w postaci węża) albo też św. Jerzego, który z wysokości, siedząc na białym koniu zabija smoka. [przypis edytorski]
48
mameluki (właśc. mamelucy; z arab. mamluk: niewolnik) – sławna ze swej bitności, wyszkolenia i sukcesów militarnych armia utworzona ze specjalnie zakupionych niewolników lub jeńców wojennych. [przypis edytorski]
49
dziobią gdyby kruki – dziobią niby kruki. [przypis edytorski]
50
wrzkomo – rzekomo. [przypis edytorski]
51
daléj – w związku z występującym tu é tzw. pochylonym wym.: dali. [przypis edytorski]
52
kto kupi niewolą włos biały – kto okupi (zapłaci za) siwiznę niewolą. [przypis edytorski]
53
truna (daw.) – trumna; często stosowana forma przez poetów romantycznych. [przypis edytorski]
54
miriady (z gr. myriás, myriádos) – mnóstwo, niezliczona liczba. [przypis edytorski]
55
skorszy – dziś popr.: bardziej skory; szybszy. [przypis edytorski]
56
Paktol a. Paktolos – rzeka w starożytnej Lidii (dziś Turcja), której piasek obfitował w złoto i srebro. [przypis edytorski]
