generalny inkwizytor w Hiszpanii, królewski spowiednik; jako najbardziej rozpoznawalny urzędnik świętej inkwizycji, stał się synonimem bezwzględności, z jaką działała ta instytucja kościelna. [przypis edytorski]
40
upamiętać się – dziś: opamiętać się. [przypis edytorski]
41
c'est mauvais genre (fr.) – to w złym stylu. [przypis edytorski]
42
po wielu kluczach – tu: po wielu uskokach na boki; po kluczeniu. [przypis edytorski]
43
nun (niem.) – więc; cóż więc. [przypis edytorski]
44
zum Teufel (niem.) – do diabła [przypis edytorski]
45
vel (łac.) – albo. [przypis edytorski]
46
wejść do izby – tu: zostać posłem w parlamencie. [przypis edytorski]
47
facecista (daw.) – żartowniś; por. facecja. [przypis edytorski]
48
kotylion – rozetka ze wstążki przypinana do stroju; tu: wianuszek. [przypis edytorski]
49
zum Henker (niem.) – a niech to; tam do kata. [przypis edytorski]
50
tarant – nazwa umaszczenia konia; konie tarantowate charakteryzują się kontrastowo ciemnymi (karymi a. kasztanowatymi) plamkami występującymi na białej skórze lub odwrotnie: białymi plamkami na ciemnej sierści. [przypis edytorski]
51
Kreutzdonnerwetter (niem.) – do stu piorunów; a niech mnie kule biją. [przypis edytorski]
52
dixi (łac.) – rzekłem. [przypis edytorski]
53
mauvais sujet (fr.) – nic dobrego; urwis. [przypis edytorski]
54
heros balafré (fr.) – bohater z blizną. [przypis edytorski]
55
le grand malheur (fr.) – wielkie nieszczęście. [przypis edytorski]
56
qui portent malheur (fr.) – które przynoszą nieszczęście. [przypis edytorski]
57
comme tu prends feu (fr.) – jak ty się zapalasz. [przypis edytorski]
58
monstre (fr.) – potwór. [przypis edytorski]
59
tu es d'une grossièreté horrible (fr.) – okropny z ciebie grubianin. [przypis edytorski]
60
tu es stupide (fr.) – jesteś głupi. [przypis edytorski]
61
ces Slaves ont leur type à part (fr.) – ci Słowianie mają swój odrębny typ (tj. są rozpoznawalni). [przypis edytorski]
62
veni, vidi, vici (łac.) – przyszedłem, zobaczyłem, zwyciężyłem; tymi słowami miał Gajusz Juliusz Cezar zawiadomić o swoim zwycięstwie nad Farnakesem II, królem Pontu, po bitwie pod Zelą w 47 r. p.n.e.; lakoniczna fraza przekazuje informację zarówno o wyniku wyprawy, jak również o łatwości i szybkości pomyślnego wykonania zadania. [przypis edytorski]
63
pari (fr.) – zakład. [przypis edytorski]
64
Osjanowy bohater – Fingal, jeden z bohaterów występujących w tzw. Pieśniach Osjana, wydanych w 1760 r. przez Jamesa Macphersona jako tłumaczenie z języka gaelickiego utworów celtyckiego barda imieniem Osjan; mimo że szybko (w 1805 r.) starożytny epos okazał się falsyfikatem, a rzekomy tłumacz autorem, tekst zyskał ogromną popularność w dobie romantyzmu i był tłumaczony na liczne języki w całej Europie; najpopularniejsze tłumaczenie fr. Pierre'a Le Tourneura z 1777 r. nosiło tytuł Osian, fils de Fingal, barde du troisième siècle: Poésies galliques (Osjan, syn Fingala, bard z trzeciego wieku: Poezje gaelickie). [przypis edytorski]
65
nie podobna – nie sposób, nie można. [przypis edytorski]
66
bodajem tylko – żebym tylko. [przypis edytorski]
67
bawaria – tu: piwiarnia. [przypis edytorski]
68
z otwartymi ramiony – dziś popr. forma N.lm: (…) ramionami. [przypis edytorski]
69
Tod oder Turandot (niem.) – śmierć albo Turandot; nawiązanie do imienia tytułowej bohaterki sztuki Carla Gozziego Turandot opowiadająca o okrutnej księżniczce chińskiej, która swoim kandydatom na męża zadawała niczym Sfinks trudne zagadki, a tych, którzy nie odgadli czekała śmierć; na podstawie dramatu powstała opera wł. kompozytora Giacoma Pucciniego (1858–1924), dokończona (przez Franco Alfano) i wystawiona dopiero po jego śmierci, w 1926 r. [przypis edytorski]
70
ręce obciągnięte – tu zapewne: wyprostowane, wyciągnięte wzdłuż ciała. [przypis edytorski]
71
Zum Rhein (…) die Wacht am Rhein – słowa niem. pieśni patriotycznej Die Wacht am Rhein (Straż na Renie) autorstwa Maximiliana Schneckenburgera (1819–1849), która wykonywana do muzyki Karla Wilhelma zyskała ogromną popularność, szczególnie podczas wojny prusko-francuskiej; odczytywano ją wtedy (i wielokrotnie później w historii) jako przeciwstawienie się francuskim pretensjom do Alzacji i Lotaryngii oraz uznawaniu Renu za naturalną granicę Francji. [przypis edytorski]
72
factotum (łac.) – totumfacki; osoba zaufana, spełniająca usługi wszelkiego rodzaju. [przypis edytorski]
73
factotum wyrosło – w odniesieniu do zaczerpniętego z łaciny rzeczownika rodzaju nijakiego factotum (totumfacki) autorka konsekwentnie stosuje czasowniki również w formie nijakiej. [przypis edytorski]
74
opoponaks – słodka mirra; wonna żywica używana do wyrobu perfum, kadzideł itp. [przypis edytorski]
75
alle Wetter (niem.) – przekleństwo: do stu piorunów. [przypis edytorski]
76
der Schurke (niem.) – łotr, łajdak, szuja. [przypis edytorski]
77
potztausend (niem. przekręcone Gotts tausend Sakrament) – przekleństwo: do stu diabłów itp. [przypis redakcyjny]
78
schwere Not (niem.) – ciężka bieda; wielki kłopot. [przypis edytorski]
79
Halunke (niem.) – łajdak, łotr. [przypis edytorski]
80
kartuzowie – zakon kontemplacyjny o surowej regule, zał. w XI w. we Francji. [przypis edytorski]
81
trente et quarante (fr.) – dosł. trzydzieści i czterdzieści; nazwa hazardowej gry w karty (inaczej Rouge et Noir, tj. czerwone i czarne) spopularyzowanej w XVII w. we Francji. [przypis edytorski]
82
homeryczny śmiech – niepohamowany, głośny, szczery, serdeczny śmiech; Homer w Iliadzie wspomina o „nieugaszonym śmiechu” bogów. [przypis edytorski]
