Litwa za Witolda. Józef Ignacy Kraszewski

[przypis autorski]

      15

      dziakło – tu potwierdza dawniejszy nasz wywód z litewskiego dakłe. [przypis autorski]

      16

      Wdy – skrót od: wojewody (D.lp). [przypis edytorski]

      17

      powolność (daw.) – uległość, podporządkowanie się czyjejś woli. [przypis edytorski]

      18

      bajoras – bojar, woj, rycerz; Kraszewski stosuje tu częściowo fonetyczny zapis wymowy litewskiej. [przypis edytorski]

      19

      kunigas (lit.) – książę; moznowładca litewski. [przypis edytorski]

      20

      bajor – bojar (forma po odrzuceniu lit. końcówki M.lp). [przypis edytorski]

      21

      bajoras – bojarowie (naśladowanie lit. formy M.lm). [przypis edytorski]

      22

      breve (z łac.) – tu: krótkie oświadczenie. [przypis edytorski]

      23

      zrósł – dziś: wzrósł, wyrósł. [przypis edytorski]

      24

      posuniony – dziś: posunięty. [przypis edytorski]

      25

      ermlandzki – olsztyński. [przypis edytorski]

      26

      dorpacki – od nazwy miasta w Estonii Dorpat (dziś: Tartu). [przypis edytorski]

      27

      Multany – właśc. Muntenia, kraina w dzisiejszej Rumunii (obejmująca stolicę rumuńską, Bukareszt), wsch. cz. Wołoszczyzny, rozciągająca się na płd. i wsch. od Dunaju po Karpaty; gł. miasto historyczne: Târgovişte. [przypis edytorski]

      28

      między książęty – dziś forma N.lm: między książętami. [przypis edytorski]

      29

      Zastanawiającem jest (…) cudzych łaską i opieką przy sobie trzymał – Kraszewski porzuca tu zasadę analizy dokumentów, którą kierował się uprzednio, mówiącą, że regulacje wprowadza się tam, gdzie są konieczne, np. dla ukrócenia bezprawia; jak wcześniej sam zauważył, komentując pierwsze przywileje na Litwie: „Nadaje się to tylko, czego krajowi braknie; wskazują więc najlepiej późniejsze przywileje, czego w Litwie nie było (…)”. [przypis edytorski]

      30

      Tatar (daw.) – dziś popr. forma D.lm: Tatrów. [przypis edytorski]

      31

      myncarz – podległy bezpośr. podskarbiemu królewskiemu urzędnik państwowy zajmujący się nadzorem nad funkcjonowaniem mennicy (biciem monet, ich wymianą, negocjacją wartości itp.). [przypis edytorski]

      32

      brać – tu: posądzać a. więzić. [przypis edytorski]

      33

      Romowe – w religii lit. (Bałtów) centrum kultu zorganizowanego wokół świętego dębu, z podobiznami bóstw, siedziba kapłana zw. Krewe. [przypis edytorski]

      34

      przedstawując – dziś: przedstawiając. [przypis edytorski]

      35

      czernić – tu: oczerniać. [przypis edytorski]

      36

      dla (daw.) – tu: z powodu. [przypis edytorski]

      37

      potwarzanie – rzucanie potwarzy, szkalowanie. [przypis edytorski]

      38

      niepłonnie – tu: niebezpodstawnie. [przypis edytorski]

      39

      picowanie – zbieranie żywności dla żołnierzy (rycerzy) i paszy dla bydła wśród ludności okolic, w których stacjonuje wojsko. [przypis edytorski]

      40

      czyli – tu: czyż, czy może (konstrukcja z partykułą -li). [przypis edytorski]

      41

      wurszajta – w systemie rel. daw. Bałtów: kapłan-ofiarnik. [przypis edytorski]

      42

      lubo (daw.) – choć. [przypis edytorski]

      43

      kilką – dziś N.: kilkoma. [przypis edytorski]

      44

      przyciągnęli pięciuset rycerzy – dziś popr.: przyciągnęło pięciuset rycerzy. [przypis edytorski]

      45

      poczestny (daw.) – z uwzględnieniem oddania należnej czci. [przypis edytorski]

      46

      kładnąc – dziś popr.: kładąc. [przypis edytorski]

      47

      kronista – kronikarz. [przypis edytorski]

      48

      kobylenie – obronne zapory utworzone ze potężnych pni drzew z pozostawionymi częściowo gałęźmi, mające na celu przede wszystkim przed atakiem jazdy. [przypis edytorski]

      49

      by (daw.) – tu: choćby. [przypis edytorski]

      50

      zabycie (daw., z rus.) – zapomnienie. [przypis edytorski]

      51

      sądząc się – uważając się za. [przypis edytorski]

      52

      Bałga – daw. pruska osada w obwodzie królewieckim (dziś kaliningradzkim), po której zdobyciu Krzyżacy wybudowali w tymże miejscu obronny zamek. [przypis edytorski]

      53

      znienawidziany – dziś: znienawidzony. [przypis edytorski]

      54

      ciągniono – dziś: ciągnięto. [przypis edytorski]

      55

      zostawując – dziś: zostawiając. [przypis edytorski]

      56

      pargaminowy