Król Zamczyska. Goszczyński Seweryn

zmysłów? A ja ci powiadam, że to są ludzie zmysłów zużytych, niedołężnej myśli, skrępowanego ducha. Cała ich mądrość, że znają kilka liter zmysłowych; nie mają wyobrażenia o języku duszy, bez którego i sam się nie nauczysz, i nie nauczysz drugich nic szlachetnego, nic wzniosłego.

      1

      wzbronny – dziś: wzbroniony; niedostępny. [przypis edytorski]

      2

      poezja rajska – przez poezję rajską rozumie zapewne Goszczyński opowiadania biblijne o stworzeniu pierwszych ludzi i o raju. [przypis redakcyjny]

      3

      wspomnień – w pierwodruku stale: spomnienie, spominać. [przypis redakcyjny]

      4

      od – w pierwodruku: do. [przypis redakcyjny]

      5

      Podniosłali się (daw.) – tu: czy to podniosła się; gdy się podniosła. [przypis edytorski]

      6

      olbrzyma mojej przeszłości – olbrzyma, wyobrażającego przeszłość mojego narodu. [przypis redakcyjny]

      7

      przypomniał się światu, że żyje – w pierwodruku: że jeszcze żyje. [przypis redakcyjny]

      8

      inną razą – dziś popr.: innym razem. [przypis edytorski]

      9

      gumno – część gospodarstwa wiejskiego przeznaczona na młócenie zboża lub na budynki gospodarcze. [przypis edytorski]

      10

      zamek odrzykoński – założony był jeszcze za Kazimierza Wielkiego, jeżeli nie wcześniej. Z powodu skalistego gruntu nazywał się Kamieńcem, a także z niemiecka Erembergiem (Herrenberg). Najdawniejsi znani dziedzice zamku, Morkorzewscy, od nazwy zamku Kamieńca zaczęli zwać się Kamienieckimi. Potem posiadaczami jego byli Stadniccy, Bonarowie, Firlejowie, Skotniccy i inni. Miewał on niekiedy po dwu właścicieli. Jeden z Firlejów (Mikołaj) posiadł znów cały zamek, a ten po jego śmierci bezpotomnej przeszedł po kądzieli do Jabłonowskich. W r. 1657 Jerzy Rakoczy, w zmowie z Karolem Gustawem wtargnąwszy do Polski, obległ zamek odrzykoński. Załoga długo się broniła, a gdy jej zabrakło żywności, tajemnymi przejściami podziemnymi przeszła do pobliskiego Krosna. Rakoczy zajął opuszczony zamek i zburzył go. Odbudowano go potem, ale już nigdy nie wrócił do dawnej świetności. W XVIII wieku uległ zupełnemu zaniedbaniu. Już wtedy zaczęto rozbierać jego mury na różne okoliczne budowy, o czym wspomina niżej Goszczyński. [przypis redakcyjny]

      11

      Hrabia Jabłonowski – rodzina Jabłonowskich, o której tu mowa, nosiła tytuł nie hrabiowski, ale książęcy, który otrzymała w XVIII w. od cesarza Karola VII. [przypis redakcyjny]

      12

      przed laty kilką – kilka lat temu. [przypis edytorski]

      13

      powziąć – w pierwodruku: powziąść. [przypis redakcyjny]

      14

      znaleźć kogoś dobrze – (kalka składniowa z fr.) odnieść pozytywne wrażenie ze spotkania z kimś; polubić kogoś. [przypis edytorski]

      15

      warować – tu: zabezpieczać. [przypis edytorski]

      16

      mierny – tu: średni. [przypis edytorski]

      17

      bark szerokich – tu: dobrze zbudowany; szeroki w ramionach. [przypis edytorski]

      18

      mimowiestny (daw.) – nieświadomy. [przypis edytorski]

      19

      przytomny – tu: obecny. [przypis edytorski]

      20

      nasuniony (daw.) – nasunięty. [przypis edytorski]

      21

      wyłączniej – tu: przeważnie, najczęściej. [przypis edytorski]

      22

      cyrkularny – związany z cyrkułem, tj. małą jednostką administracyjną; lokalny. [przypis edytorski]

      23

      cyrk

1

wzbronny – dziś: wzbroniony; niedostępny. [przypis edytorski]

2

poezja rajska – przez poezję rajską rozumie zapewne Goszczyński opowiadania biblijne o stworzeniu pierwszych ludzi i o raju. [przypis redakcyjny]

3

wspomnień – w pierwodruku stale: spomnienie, spominać. [przypis redakcyjny]

4

od – w pierwodruku: do. [przypis redakcyjny]

5

Podniosłali się (daw.) – tu: czy to podniosła się; gdy się podniosła. [przypis edytorski]

6

olbrzyma mojej przeszłości – olbrzyma, wyobrażającego przeszłość mojego narodu. [przypis redakcyjny]

7

przypomniał się światu, że żyje – w pierwodruku: że jeszcze żyje. [przypis redakcyjny]

8

inną razą – dziś popr.: innym razem. [przypis edytorski]

9

gumno – część gospodarstwa wiejskiego przeznaczona na młócenie zboża lub na budynki gospodarcze. [przypis edytorski]

10

zamek odrzykoński – założony był jeszcze za Kazimierza Wielkiego, jeżeli nie wcześniej. Z powodu skalistego gruntu nazywał się Kamieńcem, a także z niemiecka Erembergiem