W cieniu wiązów. Анатоль Франс

      8

      Grzegorz z Tours (539–594; fr. Grégoire de Tours) – biskup Tours, historyk Kościoła, zajmował się również historią Franków. [przypis edytorski]

      9

      Jacques Paul Migne (1800–1875) – fr. duchowny, wydawca pism Ojców Kościoła i innych średniowiecznych tekstów (znanych we Francji pod tytułem Patrologies latine et grecque de Migne). [przypis edytorski]

      10

      Baronius – Cesare Baronio (1538–1607), wł. kardynał, historyk Kościoła katolickiego a. Justus Baronius Calvinus (ok. 1570 – po 1608), niem. teolog, uczeń Cesare Baronia, autor pism apologetycznych. [przypis edytorski]

      11

      Jacques-Bénigne Bossuet (1627–1704) – fr. biskup i pisarz. [przypis edytorski]

      12

      Mignard – rodzina fr. malarzy, słynnych w XVII w., należeli do niej Pierre (1610–1695), najbardziej znany dzięki płótnom i freskom o tematyce religijnej, jego brat Nicolas (1606–1668) i bratanek Pierre II (1640–1725). [przypis edytorski]

      13

      ckliwe – fr. fade, tj. mdlące. [przypis edytorski]

      14

      Menier – marka czekolady, popularnej we Francji w XIX w. [przypis edytorski]

      15

      Adolphe Georges Guéroult (1810–1872) – fr. publicysta i polityk, zwolennik doktryny Saint-Simona, antyklerykał, postulował rozdział religii i państwa. [przypis edytorski]

      16

      Joseph Ernest Renan (1823–1892) – fr. pisarz, filolog, filozof i historyk, autor krytycznej Historii początków chrześcijaństwa, zwolennik teorii Darwina. [przypis edytorski]

      17

      Charles Leconte de Lisle (1818–1894) – fr. poeta i filozof, przedstawiciel parnasizmu. [przypis edytorski]

      18

      Paul Verlaine (1844–1896) – fr. poeta, jeden z tzw. poetów wyklętych. [przypis edytorski]

      19

      O quando finieris et quando cessabis, universa vanitas mundi (łac.) – Ach, kiedy przestaniesz istnieć i kiedy przeminiesz, odwieczna próżności tego świata. [przypis edytorski]

      20

      perypatetyk (z gr. περιπατητικός, peripatetikos: związany z chodzeniem, przechadzaniem się) – tu: osoba, która lubi spacerować w czasie rozmowy (w innym znaczeniu: zwolennik filozofii Arystotelesa). [przypis edytorski]

      21

      Et Verbum caro factum est (łac.) – A Słowo ciałem się stało. [przypis edytorski]

      22

      fin de siècle (fr.: koniec wieku) – tu: schyłkowy, dekadencki. [przypis edytorski]

      23

      Klemens Aleksandryjski (ok. 150 – ok. 215) – grecki myśliciel starożytny, jeden z Ojców Kościoła, autor zbioru Stromata (Kobierce). [przypis edytorski]

      24

      Stromata a. Kobierce – sylwiczne dzieło Klemensa Aleksandryjskiego (ok.

1

Ludwik XV (1710–1774; fr. Louis XV de France) – król Francji w latach 1715–1774. [przypis edytorski]

2

Pius IX, właśc. Giovanni Maria Mastai Ferretti (1792–1878) – papież w latach 1846–1878; inicjator I Soboru Watykańskiego, promotor dogmatu o niepokalanym poczęciu Najświętszej Maryi Panny oraz dogmatu o nieomylności papieża. [przypis edytorski]

3

Leon XIII, właśc. Gioacchino Vincenzo Raphaelo Luigi Pecci (1810–1903) – papież w latach 1878–1903, uważany za pierwszego nowoczesnego papieża, dążącego do dialogu Kościoła z współczesnym światem. W 1883 r. udostępnił naukowcom tajne archiwa Watykanu; wypowiadał się przychylnie o demokracji. [przypis edytorski]

4

Merowingowie (fr. Mérovingiens) – dynastia władców frankijskich w V–VIII w. [przypis edytorski]

5

Ludwik XIV (1638–1715; fr. Louis XIV de France) – król Francji w latach 1643–1715; nazywany Królem Słońce. [przypis edytorski]

6

ad limina apostolorum (łac.) – do progów apostolskich (tj. do Rzymu). [przypis edytorski]

7

stolica biskupia świętego Marcina – św. Marcin był w IV w. biskupem w Tours. [przypis edytorski]

8

Grzegorz z Tours (539–594; fr. Grégoire de Tours) – biskup Tours, historyk Kościoła, zajmował się również historią Franków. [przypis edytorski]

9

Jacques Paul Migne (1800–1875) – fr. duchowny, wydawca pism Ojców Kościoła i innych średniowiecznych tekstów (znanych we Francji pod tytułem Patrologies latine et grecque de Migne). [przypis edytorski]

10

Baronius – Cesare Baronio (1538–1607), wł. kardynał, historyk Kościoła katolickiego a. Justus Baronius Calvinus (ok. 1570 – po 1608), niem. teolog, uczeń Cesare Baronia, autor pism apologetycznych. [przypis edytorski]

11

Jacques-Bénigne Bossuet (1627–1704) – fr. biskup i pisarz. [przypis edytorski]

12

Mignard – rodzina fr. malarzy, słynnych w XVII w., należeli do niej Pierre (1610–1695), najbardziej znany dzięki płótnom i freskom o tematyce religijnej, jego brat Nicolas (1606–1668) i bratanek Pierre II (1640–1725). [przypis edytorski]

13

ckliwe – fr. fade, tj. mdlące. [przypis edytorski]

14

Menier – marka czekolady, popularnej we Francji w XIX w. [przypis edytorski]

15

Adolphe Georges Guéroult (1810–1872) – fr. publicysta i polityk, zwolennik doktryny Saint-Simona, antyklerykał, postulował rozdział religii i państwa. [przypis edytorski]

16

Joseph Ernest Renan (1823–1892) – fr. pisarz, filolog, filozof i historyk, autor krytycznej Historii początków chrześcijaństwa, zwolennik teorii Darwina. [przypis edytorski]

17

Charles Leconte de Lisle (1818–1894) – fr. poeta i filozof, przedstawiciel parnasizmu. [przypis edytorski]

18

Paul Verlaine (1844–1896) – fr. poeta, jeden z tzw. poetów wyklętych. [przypis edytorski]

19

O quando finieris et quando cessabis, universa vanitas mundi (łac.) – Ach, kiedy przestaniesz istnieć i kiedy przeminiesz, odwieczna próżności tego świata. [przypis edytorski]