Dekameron, Dzień drugi. Джованни Боккаччо

ścisłym związku z nim żyć poczęła, że ja na świat przyszłam i wyrosłam na taką, jaką mnie tu widzisz. Wkrótce potem Pietro musiał wyjechać z Sycylii i do Perugii się udać. Ostawił matkę moją i mnie, małą dziewczynkę, i odtąd, jakem słyszała, nie dał najmniejszego znaku swojej pamięci o nas. Gdyby nie był moim ojcem, silnie bym mu naganiała tę niewdzięczność wobec mojej matki (nie mówiąc już o miłości, jaką był winien dla mnie żywić, jako dla swej córki, urodzonej przecie nie z jakiejś służebnicy albo gamratki87!). Moja matka oddała mu samą siebie i wszystko, co posiadała, nie znając go nawet dostatecznie, wierną miłością jeno się powodując. Ale cóż? Dawne winy łatwiej jest naganiać niźli naprawiać. Rzecz się tak miała.

      Ojciec pozostawił mnie w Palermo małym dziecięciem. Gdy wyrosłam już prawie na taką, jaką dzisiaj jestem, matka moja, kobieta bogata, wydała mnie za mąż za jednego mieszkańca Girgenti88, zacnego człeka, z dobrego rodu idącego. Ów dla miłości do mnie i do mojej matki przeniósł się na stały pobyt do Palermo. Będąc zagorzałym gwelfem89, wdał się w tajny spisek z naszym królem Karolem, aliści90 król Fryderyk, o wszystkim powiadomiony, zamysły ich udaremnił91. Mąż mój musiał uciekać z Sycylii właśnie wówczas, gdy ja myślałam, że stanę się tak znaczną damą, jakiej nigdy na tej wyspie jeszcze nie było. Unieśliśmy z sobą tylko tę małą część mienia, jaką wziąć w drogę mogliśmy (małą, powiadam, w odniesieniu do tego, cośmy posiadali), i pozostawiwszy ziemie i pałace udaliśmy się tam, gdzie król Karol przebywał. Ów, wielce dla nas łaskawy, wynagrodził nas w części za straty, poniesione z przyczyny naszych dla niego usług. Dał nam we władanie ziemie i domy: teraz zasię92 opatruje ciągle we wszystko łaskawie mego męża, twego szwagra, jak to będziesz mógł sam obaczyć. Oto jak się znalazłam tutaj, gdzie dzięki łasce boskiej, a nie twojej woli, oglądać cię mogę, mój miły bracie!

      Rzekłszy to, znów go obłapiła za szyję i rzewnie płacząc, pocałowała go w czoło.

      Andreuccio, słysząc tę bajdę, tak misternie utkaną i opowiedzianą tak składnie (tej, co ją opowiadała, głos ani razu nie zadrżał i słowa jej w gardle nie uwięzły), przypomniał sobie, że w samej rzeczy ojciec jego długo w Palermo przebywał. Zresztą, według siebie sądząc, wiedział, że młodzi ludzie pochopni są do miłości, poruszony zasię będąc łzami, pocałunkami i oznakami wielkiej czułości, uwierzył, że wszystko to jest prawda, przeto odparł:

      1

      wczas (daw.) – wypoczynek. [przypis edytorski]

      2

      pozór (daw.) – tu: wygląd. [przypis edytorski]

      3

      aliści (daw.) – jednak, jednakże. [przypis edytorski]

      4

      Treviso – lokowane w XI wieku miasto położone na Nizinie Weneckiej. Przez długi czas było pod panowaniem weneckim. [przypis edytorski]

      5

      Henryk z Bolzano (1250–1315) – zw. też Henrykiem z Treviso; drobny rzemieślnik, żył w skrajnym ubóstwie i bogobojności; został pochowany w katedrze w Treviso, gdzie rozwinął się jego kult. [przypis edytorski]

      6

      mieć w zachowaniu kogoś (daw.) – szanować kogoś. [przypis edytorski]

      7

      jąć (daw.) – zacząć. [przypis edytorski]

      8

      zasię (daw.) – zaś, natomiast. [przypis edytorski]

      9

      nie mieszkając (daw.) – nie tracąc czasu. [przypis edytorski]

      10

      przytomny (daw.) – obecny (przy czymś). [przypis edytorski]

      11

      jąć (daw.) – zacząć. [przypis edytorski]

      12

      tedy (daw.) – więc, zatem. [przypis edytorski]

      13

      jeno (daw.) – tylko. [przypis edytorski]

      14

      łatwie – dziś popr. forma: łatwo. [przypis edytorski]

      15

      podesta – w średniowiecznych włoskich miastach najwyższy urzędnik o uprawnieniach sądowniczych i wojskowych. [przypis edytorski]

      16

      szczegółowie – dziś popr. forma: szczegółowo. [przypis edytorski]

      17

      zasię (daw.) – zaś, natomiast. [przypis edytorski]

      18

      rankor (daw.) – żal, złość. [przypis edytorski]

      19

      tedy (daw.) – więc, zatem. [przypis edytorski]

      20

      Amor (mit. rzym.) – bóg miłości i pożądania, przedstawiany jako chłopak z łukiem i strzałami. [przypis edytorski]

      21

      święty Julian – zw. Gościnnym, patron miasta Macerata; opowieści mówią, że zabił on w gniewie własnych rodziców, którzy spali w jego łożu małżeńskim, ponieważ pomyślał, że jego żona go zdradza; w ramach pokuty swe życie poświęcił pielęgnacji pielgrzymów i trędowatych. [przypis edytorski]

      22

      markiz – tytuł arystokratyczny utożsamiany z tytułem margrabiego. [przypis edytorski]

      23

      wnieść

87

gamratka (daw.) – prostytutka. [przypis edytorski]

88

Girgenti – dziś: Agrigento; starożytne miasto sycylijskie. [przypis edytorski]

89

gwelf – stronnik władzy papieskiej we Włoszech (nazwa od nazwiska popieranych przez to stronnictwo książąt bawarskich Welfów współpracujących z Państwem Kościelnym); gwelfowie i gibelini stanowili rywalizujące ze sobą wrogie obozy polit. we Włoszech w XII i XIII w., w okresie zmagań cesarza Fryderyka II z papiestwem; gwelfowie byli związani gł. z mieszczaństwem, natomiast gibelini reprezentowali gł. interesy feudalnego rycerstwa i popierali Cesarstwo Rzymskie. [przypis edytorski]

90

aliści (daw.) – jednak, jednakże. [przypis edytorski]

91

tajny spisek z naszym królem Karolem, aliści król Fryderyk (…) zamysły ich udaremnił – mowa o walce o władzę nad Sycylią, która wywiązała się między Fryderykiem II a Karolem II w latach 1295–1301; Karol pragnął zająć Sycylię, jednak mieszkańcy wyspy, sprzeciwiając się temu, koronowali swym królem Fryderyka, który zwyciężył i wypędził stronników Karola z wyspy. [przypis edytorski]

92

zasię (daw.) – zaś, natomiast. [przypis edytorski]