Zamęt. Vincent V. Severski

bo jako solidny analityk musiał potwierdzić swoje podejrzenia w drugim źródle.

      W relacjach Błaszczyka z Braunem było jednak coś więcej, coś, o czym Khan nie wiedział, a co było polisą ubezpieczeniową kapitana na wypadek, gdyby po jakimś zakręcie politycznym Braun został szefem Agencji Wywiadu. Było to bardzo prawdopodobne i analityczny umysł kapitana nie pozostawiał mu złudzeń, że trzeba się na taką okoliczność przygotować i ubezpieczyć.

      Każdy oficer wywiadu wie, że jeśli uzyskuje od swojego źródła tajną informację, musi potem napisać dwie depesze. Raport ze spotkania z agentem wysyła do wydziału operacyjnego prowadzącego sprawę, natomiast uzysk informacyjny ze źródła – dodatkowo do wydziału analitycznego. I tę drugą depeszę zawsze dostawał kapitan Błaszczyk.

      Kiedy Braun pracował w moskiewskiej rezydenturze, pisał raporty i informacje ze spotkań ze swoimi źródłami, kandydatami w rozpracowaniu i dwoma agentami, których wówczas prowadził. Błaszczyk otrzymywał tylko depesze informacyjne i choć nie miał prawa znać źródła ich pochodzenia, to przy odrobinie wysiłku, pogłębionej analizie terenu, znajomości psychiki Brauna i braków w jego profesjonalizmie mógł z prawie stuprocentowym prawdopodobieństwem wskazać z imienia i nazwiska źródło informacji.

      Metodologię błędów Brauna opanował z czasem niemal do perfekcji. Robił systematyczne zapiski, które odpowiednio kodował i układał w ciąg przyszłych oskarżeń.

      Notatnik trzymał w służbowej szafie między Koranem i Krótkim kursem historii WKP(b). I czekał na ten dzień, kiedy będzie mógł go wyjąć i wykorzystać po raz pierwszy i ostatni.

      Sięgał już po depeszę z Teheranu, gdy zastygł z wyciągniętą ręką, jakby o czymś zapomniał. Przez moment mu się wydawało, że to jakaś bezwartościowa impresja, złudzenie, które skrywa się gdzieś w zakamarkach jego intuicji, kiedy nagle do niego dotarło, że powinien wrócić do depeszy Khana z Islamabadu.

      Przeczesał wzrokiem krótki tekst, szukając błędu, braku spójności lub logiki, i poczuł miły przypływ satysfakcji, jaki miał za każdym razem, kiedy złapał jakiegoś oficera na szyciu sprawy.

      Tym razem jednak satysfakcję miał większą niż kiedykolwiek wcześniej. Wstał, podszedł do szafy i wyjął swój zielony notatnik z hakami na Khana.

      6

      Wygnani na początku XVI wieku z Hiszpanii, przodkowie rodziny Behomoiras po kilku latach tułaczki przybyli do Salonik, gdzie na skraju imperium otomańskiego znaleźli swoją spokojną przystań.

      Nazywali się wówczas zupełnie inaczej, ale nikt już nie pamiętał jak, ani nawet skąd się wzięło ich nazwisko, ani tym bardziej, co właściwie oznacza.

      Sefardyjczycy osiedlili się obok Romaniotów – swoich żydowskich braci, którzy mieszkali w Grecji od dwóch tysięcy lat – i z czasem stworzyli razem z nimi jedno środowisko, żyjące w zgodzie z chrześcijanami i muzułmanami.

      Rodzina Behomoiras, korzystając z możliwości, jakie dawał port w Salonikach, zajmowała się handlem oliwkami i ceramiką. Nie dorobili się jednak znaczącego majątku. Dopiero po uzyskaniu przez Grecję niepodległości zaczęli się powoli bogacić. Na początku XX wieku dziesięcioosobowa rodzina przeprowadziła się z drewnianych portowych baraków do solidnego murowanego domu w żydowskiej dzielnicy Baron Hirsch. Tam też wiosną 1915 roku urodził się Pepo, czyli Josef, ostatnie dziecko Angel i Morisa Behomoiras.

      Pepo był inny niż pozostała siódemka rodzeństwa. Marzył o studiach i nic więcej go nie interesowało, żaden rodzinny biznes. Jedynie hebrajskiego nie chciał się uczyć, bo uważał, że to zbędny język i nie warto poświęcać mu czasu tylko po to, żeby przeczytać jedną książkę. Dlatego swój tekst na bar micwę musiał wkuć na pamięć. W domu, na złość rodzinie, nie używał ladino, mówił tylko po grecku i nie jadł koszernego, a w szabas wychodził do miasta. Pepo był ostatnim, późnym dzieckiem, ukochanym przez rodziców i starsze rodzeństwo, więc pozwalano mu na wszystko.

      Dopiął swego i został pierwszym studentem w historii rodziny Behomoiras. Rozpoczął naukę filozofii na państwowym Uniwersytecie Arystotelesa w Salonikach. Studiował krótko, bo poznał drobną Miriam Koen, też studentkę filozofii, w której się zakochał z wzajemnością. Ale jeszcze bardziej zakochał się w Komunistycznej Partii Grecji i musiał rzucić naukę, tym bardziej że w 1936 roku Miriam powiła bliźnięta Rosę i Rafaela, a co gorsza – wkrótce zdelegalizowano partię komunistyczną.

      Od tego czasu Pepo prowadził małą drukarnię w siódmej dzielnicy, dofinansowywaną przez jego zamożne rodzeństwo z Baron Hirsch, całkowicie nieświadome tego, że wspiera III Międzynarodówkę. Trzy lata później urodziła się niepełnosprawna Flora i Pepo nie zdążył dołączyć do swoich hiszpańskich przyjaciół, bo republika już padła pod ciosami faszystów.

      Nie minęły dwa lata, a w Salonikach pojawili się Niemcy i niemiecki porządek, który od razu zrobił duże wrażenie.

      W odróżnieniu od prawie wszystkich greckich Żydów Pepo wiedział, co znaczy ów niemiecki porządek, i próbował ratować, kogo się dało. Tłumaczył, przekonywał, wzywał, przeklinał i groził, ale nawet najbliższa rodzina stukała się w głowę, słuchając jego opowieści. Wskazywali na Wagnera, Goethego, a przede wszystkim Mendelssohna i Heinego, nie mówiąc już o produktach z napisem made in Germany. W końcu Pepo zrezygnował z walki o umysły rodaków i rodziny Behomoiras i postanowił zająć się tylko żoną, bliźniakami i kaleką Florą.

      Uznał wówczas, że najlepszym sposobem będzie dołączyć w górach do oddziału partyzanckiego ELAS i walczyć o rodzinę i przyszłość Żydów z bronią w ręku. Dowódcą oddziału był jego najbliższy przyjaciel z dzieciństwa, starszy o trzy lata Jordanis Lazopulos, absolwent filozofii i towarzysz partyjny.

      Pepo zginął szybko, jak przystało na odważnego i słabo wyszkolonego partyzanta. Miał dwadzieścia siedem lat. Zanim umarł, Jordanis, trzymając stygnącą dłoń przyjaciela, obiecał mu, że zaopiekuje się jego rodziną. I chociaż był komunistą, to taką obietnicę uważał za świętą. Zawsze dotrzymywał słowa, gdy trzeba było komuś pomóc. A rodzinę Pepo traktował jak własną. Oprócz niej miał jeszcze tylko swój oddział partyzancki, najlepszy w górach Pindos.

      Miriam załamała się zupełnie po śmierci Josefa i kategorycznie odmawiała wyjazdu z Salonik, do czego namawiał ją Jordanis, pomny obietnicy, jaką złożył umierającemu Pepo. W końcu się zgodziła, by Rosa i Rafael, którzy mieli już po sześć lat, udali się na tereny wyzwolone. Trudno jej było porównać, gdzie głód był większy, w górach Pindos czy w Salonikach. Uznała jednak, że samej będzie jej łatwiej zadbać o Florę, a Jordanisowi ufała w pełni.

      W lutym 1943 roku Niemcy i greccy faszyści spędzili wszystkich Żydów z Salonik do dzielnicy Baron Hirsch, więc Miriam z chorą Florą w wózku przeniosła się do domu rodziny Behomoiras.

      Nie mieszkała tam długo. W kwietniu Niemcy podstawili pociąg, który miał wywieźć Żydów na nowe miejsce osiedlenia w Polsce. Miriam od dawna wiedziała, że Niemcom nie można ufać, i nie spodziewała się niczego dobrego. Ale nie miała wyboru. Siostra Pepo, Sara, pożyczyła jej pieniądze na bilet i cała rodzina Josefa, która od setek lat mieszkała w Salonikach, wsiadła do pociągu i pojechała na ciemną i zimną Północ.

      Miriam dobrze zrobiła, oddając bliźnięta pod opiekę Jordanisa. Pod koniec 1944 roku cała Grecja była już wolna od Niemców, ale do pokoju było jeszcze daleko. Nad krajem wisiało widmo wojny domowej, więc oddziały ELAS pozostawały pod bronią. Jordanis Lazopulos i jego ludzie też.

      Rosa i Rafael podrastali pod opieką Jordanisa w świecie bez huśtawki, skakanki i piłki, za