Problem trzech ciał. Cixin Liu

się do trzyletniego gimnazjum, a potem do także trzyletniego liceum. Podczas rewolucji kulturalnej ten dwunastoletni okres skrócono, w zależności od prowincji lub miasta, do dziewięciu lub dziesięciu lat. W tym przypadku czerwonogwardzistki mają czternaście lat.

      6

      W tej fazie rewolucji kulturalnej większość średnich i wyższych sądów ludowych oraz organów prokuratury znajdowała się pod kontrolą komisji wojskowych. Ostateczny głos należał do przedstawicieli wojska [przyp. autora].

      7

      Szkoły kadr siódmego maja były podczas rewolucji kulturalnej obozami pracy, w których poddawano „reedukacji” kadry partyjne i inteligencję.

      8

      Drugi Korpus Artylerii sprawuje kontrolę nad chińskimi pociskami nuklearnymi.

      9

      Qian Zhongshu (1910–1998) był jednym z najsławniejszych chińskich literaturoznawców XX wieku. Dowcipny, ale trzymający się na uboczu erudyta konsekwentnie unikał mediów. Można powiedzieć, że był chińskim Thomasem Pynchonem.

      10

      Więcej o Ding Yi, zob. Liu Cixin, The Ball Lightning.

      11

      Zob. opowiadanie Isaaca Asimova The Billiard Ball.

      12

      Odnosi się to do członkostwa Wanga w Chińskiej Akademii Nauk.

      13

      Hairen znaczy „Człowiek Morza”. To kalambur, gdyż nazwisko Wang Miao można odczytywać jako „morze”.

      14

      Epoka Walczących Królestw trwała od 475 do 221 roku p.n.e., natomiast król Wen z dynastii Zhou rządził dużo wcześniej, w latach 1099–1050 p.n.e. Uważa się go za założyciela dynastii Zhou, która zastąpiła skorumpowaną dynastię Shang (zob. następny przypis).

      15

      Król Zhou z dynastii Shang panował w latach 1075–1046 p.n.e. Był ostatnim władcą z tej dynastii i jednym z największych tyranów w historii Chin.

      16

      Chao Ge było stolicą Chin z czasów dynastii Shang, w której król Zhou utrzymywał dwór.