Cmentarz w Pradze. Umberto Eco

Kościelnego włącznie. Trzeba więc, by nasz władca żywił nieufność i urazę do papieża oraz nie cenił sobie zbytnio zaleceń Napoleona III; to warunek niezbędny dla osiągnięcia owego celu. Pojął pan już, drogi mecenasie, że o polityce decydują często skromni słudzy państwa, a nie ci, którzy rządzą nim w oczach narodu…

      Ten raport był moim pierwszym naprawdę poważnym osiągnięciem. Nie był to już testament nagryzmolony dla pierwszego lepszego klienta, lecz złożony tekst polityczny, który wywarł chyba pewien wpływ na politykę Królestwa Sardynii. Przypominam sobie, że napełnił mnie dumą.

      Nadszedł tymczasem pamiętny rok 1860. Pamiętny dla kraju, ale jeszcze nie dla mnie, bo ograniczałem się do śledzenia rozwoju wydarzeń z dystansu, przysłuchując się w kawiarniach rozmowom próżniaków. Przeczuwałem już, że zawsze będę zajmować się polityką, i uważałem, że wiadomości najbardziej pożądane, warte fabrykowania, to te, na które czekają owi próżniacy, odnoszący się z nieufnością do informacji podawanych jako pewne przez dziennikarzy.