Каханне (зборнік). Мікола Калядны

інакшага не праяўлялася.

      Толькі раз-пораз ссоўвалася-вагалася ад доўгага напружання вачэй зрокавая перспектыва, і тады прадметы нібыта ажывалі, рухаліся альбо ахутваліся марывам.

      Нарэшце ён змарыўся, змякнуў і ўнурыўся.

      «Стомленасць ад недасканаласці, бяздзейнасьці духу».

      Падступіла прыкрасць і прыцягнула сумнеў.

      Кастусь быў не адзін, да каго гэтым часам наведалася журба. Яна зазірнула разам з роспаччу і нават злосцю ў кожны пакой, дзе спрабавалі медытаваць вучні.

      14

      – Чаму я нарадзіўся акурат у гэтым мейсцы?

      – Тут твае бацькі, радня.

      – А яны?

      – Таксама, як і ты: па продках.

      – А з каго ўсё пачыналася?

      – Гэтага я не ведаю і ніхто табе не скажа. Пэўна адно: хтосьці першым прыйшоў у тутэйшыя лясы, а за ім пацягнуліся цераз вякі ўсе мы.

      – Значыць, усё залежала ад яго: як ён вырашыў, такімі мы і сталі.

      – Не ўсё так проста, унук. Лёс складаны, загадкавы, і не адным чалавекам тчэцца. Можа, усе мы загадзя дамовіліся нейкім чынам дзейнічаць і кагосьці адправілі першым, а мо нехта ці нешта загадалі нам зрабіць іменна гэтак , а не інакш. У любым выпадку – сваю долю мы заслужылі. Спадчыннасць – вялікі сэнс жыцця, на ёй многае трымаецца, толькі невядома, хто, што і як аддае альбо забірае.

      – Так атрымліваецца ўсё – па роду?

      – Пераважна.

      – А калі мне гэта не падабаецца?

      – Менавіта што?

      – Ну, напрыклад, араць альбо жывёлаў гадаваць?

      – Прыйдзецца.

      – Чаму?

      – Ты жывеш на зямлі і аб ёй павінен дбаць – такі парадак.

      – І абавязкова петавацца, аўрэць і кажанець?

      – Іначай нельга.

      – А розумам працаваць?

      – Не для зямлі.

      – Я не жадаю так!

      – Гардун. Цябе прымусяць.

      – Я буду супараваць і змагацца!

      – Усё роўна ён цябе адолее.

      – Хто?

      – Голад. Яго з людзей яшчэ ніхто не падужаў і не перажыў.

      15

      Звычайна пасля заняткаў яны шумнаю гурмою вывальваліся на двор, каб пазабаўляцца апукай ці проста адцягнуцца, а сёння выйшлі па адным спакойнымі, задуменнымі і да гульні не рваліся.

      Многія яўна пазбягалі зносінаў, адводзілі вочы, спадылба і скоса зыркалі па баках.

      – Ну, як першы блін? – парушыў маўчаньне Джордж і гарэзліва крутнуўся на месцы.

      – Лепш было б аддаць сабаку, – таксама не вытрымаў Жак і міжволі сцепануўся.

      – На жаль, усе доследы мы праводзім толькі на сабе, – ці жартам, ці насур'ёз адцеміў Генрых.

      – У нашым выпадку так карысней, – заўважыў Аляксандр і, пацягнуўшыся, стаў размінацца.

      – Мала часу, – няведама што вызначыў Андрэй і ўздыхнуў.

      – А мне спадабалася, – інакшай танальнасцю звярнуў на сябе ўвагу Мікаэль. – Што менавіта? – спытаў Барыс.

      – Усё, – адказаў той і, адчуваючы нязазнанасць сітуацыі, удакладніў:

      – Асабліва відзені.

      Вакол яго ўмомант утварылася