Պատմութիւն. Աբրահամ Կրետացի

անդ սակաւիկ մի հանգչեալ եւ ճաշ արարեալ՝ դարձաք ի Վիրապն: Եւ ի Վիրապին յատակն իջեալ իմ ժամրարական պատրաստութեամբն՝ աւարտեցի զպատարագն եւ ելեալ ի Վիրապէն մնացի զգիշերն: Եւ այգուցն առ[ե]ալ ընդ իս առաջնորդ ճանապարհին աբեղայ մի, գնացի ի Հաւուց Թառ, որ է Ամենափրկչի վանք, եւ մնալով անդ Բ (2) գիշեր: Եւ անտի՝ ի Աղջոց վանքն: Եւ դարձայ ի սուրբ Գեղարդն մնալով անդ եւ Բ (2) գիշեր: Եւ անտի եկի ի Գառնի, մնալով գիշեր մի: Եւ անտի՝ ի Նորք, մնալով անդ եւս գիշեր մի: Եւ ապա գնացի ի յԵրեւան, եւ գիշեր մի եւս մնացի անդ:

      Եւ ապա գնացի ի Գետարգել: Եւ անդ հասան հրաւիրակքն վեհին, զոր երկիցս եւ երիցս մարդ էր յղեալ գրով եւ թղթով՝ խնդրելով զիս շեշտիւ եւ արագ արագ հասանել նմա: Նախ՝ վասն կարօտութեան երանելւոյն: Երկրորդ՝ վասն գալոյ Թօխաթու նուիրակին՝ Աղէքսանդր վարդապետին եւ Սարգիս վարդապետին՝ աշակերտին պատրիարգի, որ յետոյ կոչեցաւ Դէտ Կեսարու: Եւ երրորդ՝ վասն խօթութեան պատահելոյ նմա: Զի եղանակն եւ տարին ծանր էր, եւ օդն՝ ապականեալ, վասն զի համայնք խօթացեալք էին միաբանքն ի սուրբ աթոռն, եւ եւս՝ ի գիւղն: Որ եւ բազումք մեռան. յորս էր նախ՝ հայր սուրբն, եւ Թէքիրտաղցի Սարգիս վարդապետն, եւ Բաղիշեցի Զաքարիայ վարդապետն, եւ հոգեւոր տիրոջ մահտեսի Աւետիսն, եւ այլք ի մահտեսեաց եւ ի գիւղէն յոլովք: Իսկ այլք խօթացեալք ընդ երկար տկարութեամբ հազիւ գտան զառողջութիւն մինչեւ ի սուրբ պասեքն:

      Որ եւ ի տեսանելն իմ զեկեալսն եւ զգրերն աճապարեցի, եւ դարձայ ի կրունկն Երեւան եւ հասայ Էջմիածին նոյեմբերի Դ (4): Վասն զի կամէի գնալ ի Բջնի, ի Կարենիս եւ այլ վանորայսն, բայց ի բաց թողի, որովհետեւ հրաւիրեցայ ի վեհէն եւ փութացայ ի սուրբ գահն՝ ի տեսութիւն սրբազանին:

      [Զ]

      Իսկ ի գալն իմ ի սուրբ Էջմիածինն, որ էր նոյեմբերի Դ (4) եւ օրն էր երկուշաբթի, գտի զվեհն ի մահճի ընկողմանեալ եւ հիւանդացեալ՝ Բ (2) աւուրբք յառաջ: Եւ հանդիպեալ նմա առժամայն սկսայ հարցանել զպատճառէ խօթութեան, եւ վասն ցաւոյն, եւ թէ՝ յոր անդամ եւ յոր կողմն ունի զխստութիւն ցաւոյն: Իսկ երանելին ասէր, եթէ՝ «Բոլոր անձն իմ ցաւի, եւ ոչ գիտեմ զպատճառն եւ զուստն»:

      Իսկ ես՝ տառապեալս եւ վարանեալս, սկսայ յուսադրել, եւ մխիթարել եւ սփոփել մինչեւցմասն մի գիշերոյն՝ մինչեւ երից եւ չորից անգամ ասաց, թէ՝ «Գնայ հանգստացիր: Խեղճ ես եւ ի ճանապարհէ եկեալ դադարած ես»: Իսկ ես զմտաւ ածեալ՝ «Մի գուցէ նեղասցի կամ տրտմեսցի սակս չգնալոյս», ելեալ գնացի ի տեղի իմ:

      Եւ այսպէս շիւարեալ եւ վարանեալ կացաք զցայգ եւ զցերեկ մինչեւ ցկիրակի: Եւ ի նոյն օրն եւս շուրջ զմահճովն նստելով վարանէաք եւ ընդ միմեանս հայելով լռելեան, տրտմեալ երեսօք տարակուսէաք: Որ եւ ի նոյն գիշերն եւս մինչեւ ի Դ (4) եւ Ե (5) ժամ ի մօտն մնացեալ, եւ ապա յորդորեցին զիս փոքրաւորքն, թէ՝ «Գնա դու ի քո տեղն եւ թող որ սակաւ մի հանգչի, զի անհանգիստ լինի ի տառապիլն քո»: Եւ ես ելեալ գնացի ի մենարանն իմ: Եւ մնաց անդ որդեակն իմ՝ Յովաննէս վարդապետն, ընդ տէր Յակոբին: Եւ յետ հասարակել գիշերոյն եկեալ առ իս ասելով, թէ՝ «Ե՛լ, գնայ հոգեւոր տիրոջ մօտն, զի այլիմնապէս երեւի, եւ իւրայինքն ամենայն տարակուսեալ կան»:

      Որ եւ վաղվաղակի ելեալ հասի ի մօտն եւ տեսի, որ եւ ի առ եւ տուր շնչոյն էր՝ ի հոգեվարութեան: Եւ սկսայ աղաչանօք խնդրել տալ օրհնութիւնն ամենեցուն, այլեւ՝ արձակումն բանիւ եղելոցն, եւ պատուէր վասն սուրբ աթոռոյն եւ միաբանիցն եւ յանձնարարութիւն վասն իւրայնոցն: Իսկ երանելին երբեմն բանիւ՝ նուազ