Պատմութիւն Հայոց. Ագաթանգեղոս

ձիւնախաղաղ բազմութեամբն յաւուրս իւրոյ պղտորութեանն։ 18 Կէսքն անցեալ ընդ կամուրջն Վաղարշապատ քաղաքի, զոր եւ կամուրջ Մեծամաւրի կոչեն՝ աճապարէին հասանել յառաջ մի ի խելս կամրջին Արտաշատու։ 19 Ի կիրճս ճանապարհացն արգելին զնոսա, ի մէջ արարեալ զնոսա՝ ի Տափերական կամրջացն գէտավէժ առնէին զնոսա։ 20 Եւ ինքեանք անդրէն դարձեալ՝ վայիւք , ճչովք եւ ողբովք, եւ ամենայն երկիրն ժողովեալ զթագաւորն աշխարէին։

      21 Եւ մինչ դեռ *ջերմ *ոգիքն ի ծոցոյն չեւ էին թափեալ, եւ շունչ վախճանին չեւ էր հասեալ՝ հրաման տայր զազգատոհմն սատակել։ 22 Յայնժամ սկսան սատակել եւ *կոտորել. մինչեւ ոչ թողին յերիտասարդաց մինչեւ յայն՝ որ բնաւ զաջ եւ զձախ ոչ գիտէր. նաեւ զիգական տոհմն մաշէին ի սուր սուսերի իւրեանց։ 23 Բայց միայն երկուս մանկունս փոքրկունս յորդւոցն Պարթեւին պրծեալ ոմն ապրեցուցանէր ի ձեռն դայեկաց ուրումն. զմին ի կողմանս Պարսից, եւ զմին ի կողմանս Յունաց առեալ փախչէին։

      Գ

      Գ. *Եւ եղեւ իբրեւ լուաւ զայս ամենայն թագաւորն Պարսից՝ զուարճանայր, զուարթանայր, տաւն *մեծ ուրախութեան առնէր զաւրն զայն, եւ բազում ուխտ ատրուշանացն կատարէր։ 2 Զաւրաժողով լինէր, խաղայր գնայր, ասպատակ սփռէր զկողմամբք Հայաստան աշխարհին. զխաւսուն եւ զանասուն, զծեր եւ զտղայ, զերիտասարդ եւ զմանուկ առ հասարակ խաղացուցանէր ի գերութիւն։

      3 Անդ ոմն պրծեալ ապրեցուցանէր ի հինէ անտի յորդւոցն Խոսրովու թագաւորին Հայոց՝ մանկիկ մի փոքրիկ, անուն Տրդատ. առեալ դայեկացն փախուցեալ ի դուռն կայսեր ի կողմանս Յունաց։ 4 Եւ զերկիրն Հայոց *այնուհետեւ եկեալ արքային Պարսից յիւր անուն զտեղիսն անուանէր. եւ զզաւրսն Յունաց փախստական արարեալ հալածական տանէին մինչեւ ի սահմանս Յունաց։ 5 Վիհս փոսացուցեալ՝ սահմանս հաստատէին, եւ տեղւոյն անուն եդեալ Դրունս Փոսից, առ տեղեաւն որում Սոյզն կոչէին։ 6 Եւ զայլ մարդիկ երկրին *խաղացոյց, եւ զաշխարհն յինքն գրաւեաց։

      7 Արդ՝ երթեալ, սնեալ եւ ուսեալ Տրդատէս առ կոմսի ումեմն Լիկիանէս անուն կոչեցելոյ։ 8 Իսկ որդի Պարթեւին որ ի կողմանս Յունաց գաղթեաց՝ սնանէր եւ ուսանէր ի Կեսարիայ Կապադովկացւոց քաղաքին. եւ մերձաւորեալ զնա սնոյց դայեկաւք երկիւղիւն Քրիստոսի. եւ ուսեալ եւս զքրիստոսական դպրութեան հանգամանս ընտանի եղեալ գրոց Աստուծոյ. եւ մերձեալ յերկիւղ Տեառն, որոյ անուն ճանաչէր Գրիգորիոս։ 9 Իբրեւ տեղեկացաւ ի դայեկացն հայրենի գործոցն որ եղեալն էին՝ ել եւ գնաց առ Տրդատիոս ըստ հեշտ պաշտաման։ 10 Եւ թաքուցանէր զանձն, եւ զայն ինչ ի վեր ոչ հանէր, թէ ո՛յր, կամ ուստի՛, կամ ո՛րպէս, կամ զիա՛րդ. զանձն ի ծառայութիւն տուեալ ի հնազանդութեան պաշտէր առաջի նորա։

      11 Ընդ ժամանակս ընդ այնոսիկ իշխանն Յունաց ի հալածել կայր *զեկեղեցի Աստուծոյ։ 12 Իսկ *իբրեւ զգացեալ Տրդատիոս վասն Գրիգորի, թէ Քրիստոսական պաշտամանն հաղորդ է՝ *սկսեալ այնուհետեւ պատուհասակոծ առնէր զնա, եւ ազգի ազգի արհաւիրս արկանէր ի վերայ նորա. բազում անգամ ի բանդս եւ ի կապանս տանջանաւք նեղէր զնա՝ թողուլ ի բաց լինել նմա յերկրպագութենէն Քրիստոսի, եւ ի հնազանդութիւն դառնալ նմա * դիցն սնոտեաց եւ պղծութեանն պաշտաման։

      Դ

      Դ. *Յաւուրս ժամանակացն այնոցիկ զաւրաժողով լինէր իշխանն Գթաց, եւ բազում գունդս զաւրաց ժողովեալ՝ գայր տալ մարտ պատերազմի ընդ իշխանին Յունաց։ 2 Պատգամս յղէր աւրինակաւս այսուիկ, եթէ «Ընդէ՞ր բնաւ ելանեմք խառնամխի ի պատերազմ՝ սպառել զզաւրս մեր, եւ վտանգ եւ տագնապ