Pers Mitolojisi. Arthur Berriedale Keith

alınmıştır.

7. Ateş Tapınağı

      Burada sunak çok daha ayrıntılı bir biçimdedir. Editörün koleksiyonundaki bir Sasani sikkesinden alınmıştır.

8. Fravashi

      Atar’ın huzuruna sadece rahiplerin çıkmasına izin verilmesine rağmen, ateşteki bir Fravashi’nin (Cin) ortaya çıkışını göstermesi ve kralı ateşin muhafızlarından biri olarak tasvir etmesi bakımından ilginçtir.

      Bir Sasani sikkesinden alınmıştır. Bkz. Dorn, Collection de monnaies sassanides de J. de Bartholomaei, Plate VI, No. I. Seepp. 261, 342.

      İkinci Bölüm

      Yaratılış Mitleri

      Pers yaratılış efsanesi şöyledir: Ahura Mazda ezelden beri sonsuz ışık diyarında yaşamaktadır. Oysa Angra Mainyu’nun yeri sonsuz karanlığın dibindedir. Aralarında ise boşluk yani hava vardır. Ahura Mazda “düşünemeyen, hareket edemeyen ve elle tutulamayan varlıklar olarak üç bin yıl boyunca ruhani bir duruda” kalacak olan mahlûklarını yarattıktan sonra karanlığın dibinden yükselen Kötü Ruh, Ahura Mazda’nın ışığına girer. Kötü tabiatlı olduğu için bu ışığı yok etmek üzere atılır fakat İyi Ruh’un ondan çok daha güçlü olduğunu görünce kasvetli karanlığa geri dönüp orada kendisine yardım edecek bir sürü ifrit ve zebani yaratır.

      O zaman Ahura Mazda, Kötü Ruh’un korkunç, kokuşmuş ve kötü mahlûklarını görür. Bu meselenin nereye varacağını bildiği için Angra Mainyu’nun yanına gidip ona barış teklifinde bulunur: “Ey kötü ruh! Benim yarattıklarıma yardım et ve övgüde bulun ki karşılığında sen ve senin mahlûkların ölümsüzlük ve ebedi sağlıkla ödüllendirilesiniz.”

      Ne var ki Angra Mainyu şöyle bağırır: “Hiçbir yere gitmeyeceğim, ne senin yarattıklarına yardım ederim ne de onlara övgüde bulunurum. Ben iyi şeyler konusunda seninle aynı fikirde değilim. Senin mahlûklarını sonsuza dek yok edeceğim. Dahası, bütün yarattıklarını senden soğutup beni sevmeye zorlayacağım.”

      Buna karşılık Ahura Mazda Kötü Ruh’a şöyle der: “Bir süre belirlensin! Böylelikle bu çatışma dokuz bin yıl sürsün.” Çünkü bu sürenin sonunda Kötü Ruh’un mahvolacağını bilmektedir. Dikkatsiz ve cahil olan Kötü Ruh, bu anlaşmadan memnundur. Dokuz bin yıl ise üçe bölünecektir: İlk üç bin yılda Mazda’nın istediği olur, sonraki üç bin yılda Mazda ile Angra Mainyu’nun iradeleri karışır ve sonuncu üç bin yılda ise Kötü Ruh etkisiz kılınacaktır.

      Daha sonra Ahura Mazda o güçlü duayı yani Yathâ ahû vairyâ’yı söyler. Böyle yaparak sürenin sonunda zafer kazanacağını ve düşmanının acizliğini Kötü Ruh’a gösterir. Bunu anlayan Angra Mainyu şaşkına dönerek kasvetli karanlığa geri döner. Burada üç bin yıl şaşkınlık içinde yaşar. Bu süre boyunca Mazda’nın yarattığı varlıklar zarar görmez ancak sadece ruhani bir halde var olurlar. Bu üç bin yıl sona erene dek asıl yaratılış başlamaz.

      Ahura Mazda, kozmogonik süreçte ilk adım olarak Vohu Ma-nah’ı (“İyi Zihin”) yaratır. Bunun üzerine Angra Mainyu hemen Aka Manah’ı (“Kötü Zihin”) yaratır. Benzer şekilde Ahura Mazda öteki Amesha Spentaları yaratınca, düşmanı da onların karşılıklarını meydana getirir. Bütün bunlar bitince dünyanın yaratılışı gerçekleşir. Sırasıyla gökyüzü, su, yeryüzü, bitkiler, hayvanlar ve insanlar yaratılır.

      Ahura Mazda gökyüzünü ve gök cisimlerini meydana getirirken ilk olarak gökkubbe ile yıldız takımlarını ve bilhassa da burçları yaratır. Yıldızlar savaşçı bir ordu olup görevleri kötü ruhlara karşı savaşmaktır. Altı milyon dört yüz seksen bin küçük yıldız vardır ve sayılamayan birçok yıldıza da gökyüzünün dört köşesinde yer verilmiştir. Yıldızları dört lider yönetir: Tishtrya (Sirius) doğunun, Haptôk Ring (Ursa Major) kuzeyin, Satavês batının ve Vanand ise güneyin lideridir. Sonra Ay ile Güneş’i yaratır.

      Gelgelelim, bu arada pis bir dişi ifrit olan Jahi, Angra Mainyu’yu uzun uykusundan uyandırır. “Haydi, kalk. Dünyada çatışma yaratacağız.”

      Fakat bu durum Angra Mainyu’nun hiç hoşuna gitmez çünkü Ahura Mazda’dan öyle çok korkmaktadır ki başını bile kaldıramaz. Sonra dişi ifrit yine bağırır: “Haydi, kalk ey babamız! Zira bu dünyada öyle bir çatışma yaratacağım ki Aûharmazd ve baş melekler sıkıntı ve derde gark olacaklar. Aûharmazd’ın yarattığı her şeyi perişan edeceğim.”

      İfrit üçüncü defa bağırdığında Angra Mainyu çok mutlu olur ve şaşkınlığından kurtularak ayağa kalkar. Sonra Jahi’yi başından öpüp haykırır: “Söyle, dileğin nedir? Ne istersin benden?” Jahi bağırır: “Bir erkek isterim senden.” Kötü Ruh bir kertenkeleninkine benzer biçimdedir. Fakat kendini on beş yaşında bir delikanlıya çevirince Jahi onu beğenir.

      Sonra Angra Mainyu yardımcısı olan ifritlerle beraber henüz yaratılmış olan ışık kaynaklarına doğru gider. Gökyüzünü görünce bir yılan misali göğün içine fırlar. Öyle ki sema tıpkı bir kurt yüzünden irkilen bir koyun gibi ürker. Tüm yaratımın üzerine bir sinek gibi hücum eder ve dünyayı gün ortasında gece karanlığına gark eder. Takımyıldızlarının liderlerine karşılık gezegenleri yaratır. Gezegenler gökkubbeye çarparak takımyıldızları karıştırır. Böylece bütün yaratım sanki bir ateşle yanmış ve dumanları tütüyor gibi bozulur.

      Doksan gün ve gece boyunca Amesha Spentalar ile Yazatalar ifritler grubuyla çarpışarak onları şaşkına çevirip tekrar karanlığa fırlatırlar. Gökyüzünün surları öyle güçlü bir şekilde inşa edilir ki artık zebaniler içeri giremez. Kötü Ruh da artık bir giriş yolu bulamaz. İfritlerin yok edilişini ve kendi acizliğini de görünce aşağıdaki karanlığa geri döner.

      1

      Firdevsî, Şahnâme, Kabalcı Yayınevi, İstanbul, 2009, 1. Baskı. (e. n.)

      2

      Soma: Eski Hint ve Pers dinlerinde tanrılara ve insanlara ölümsüzlük veren içkidir. (ç.n.)