Norveç masalları. Frederick Herman Martens

rahip vaazına başladı. Öğretmen bu vaazın bir şey dışında gerçekten çok hoş ve içinde bazı duyguları uyandıran cinsten olduğunu düşündü. Kafasında acayip bir düşünce belirmişti; vaazı tam olarak anlayamamıştı. “Cennetteki Babamız…” sözü kulağa pek doğru gelmemişti ve “Bizi şerden koru…” gibi bir söz duyduğunu da hatırlamıyordu. Ayrıca İsa’dan söz edildiğini de duymamıştı ve vaazın sonlarına doğru kutsamayla ilgili bir tören de olmamıştı.

      Ayin sona erdiğinde öğretmen, papaz evine davet edildi. Daha önceki cevabının aynısını verdi ve kendisine zarar gelmeyecekse daveti kabul edeceğini söyledi. Tıpkı daha önce olduğu gibi kendisine bir zarar gelmeyeceği, aksine bunun bir lütuf olduğu cevabını aldı. Böylece onlarla papaz evine gitti. Papaz evi tıpkı mahalledeki diğerleri gibi göz alıcı ve sağlam bir yapıydı. Bahçesinde çiçekler ve elma ağaçları vardı, bahçe de sade bir çitle çevrelenmişti. Öğretmeni sofralarına davet ettiler; yemekler dikkatle hazırlanmış ve çok leziz görünüyordu. Daha önce olduğu gibi eğer kendisine bir zararı olmayacaksa davetlerini seve seve kabul edeceğini söyledi öğretmen ve aynı cevabı aldı. Bunun üzerine onlarla yemek yedi, ara sıra köy kilisesi rahibiyle yediği Hıristiyan yemekleriyle bu yemekler arasında pek bir farklılık olmadığını ifade etti. Kahvesini de içtikten sonra anne ve kız onu başka bir odaya çektiler. Rahibin karısı, eşinin ne kadar yaşlı olduğundan ve elinin ayağının artık tutmamaya başladığından yakınarak bunun uzun zaman böyle devam etmeyeceğini söyledi. Kadın sözlerine öğretmenin ne kadar güçlü, ne kadar kabiliyetli bir adam olduğuyla devam etti ve öğretmene, yaşlı eşinin yerine yeni rahip olarak onlarla kalmasından ne kadar mutluluk duyacaklarını söyledi. Öğretmen, bir vaiz olmadığını söyledi onlara; ancak anne ve kız, öğretmenin bilgisinin zaten yeterli olduğunu, daha fazlasınaysa ihtiyacı olmadığını söylediler. Piskopos bu bölgeye hiç ziyarette bulunmazdı; başrahibin de buralara uğradığı görülmemişti. Anne ve kızın bu kişiler hakkında hiçbir fikri yoktu. Bunun üzerine öğretmen, yeterli düzeyde irfana sahip olsa dahi bu iş için kabiliyetli olmadığını söyledi. Bu teklif hem onun için hem de anne kız için gerçekten önemli olduğundan dolayı acele bir karar vermek istemiyordu, bu yüzden bu teklifi bir sene düşünmek istediğini söyledi. Bunu söyler söylemez kendisini ormanın içinde bir göletin yanında buldu; ortalıkta ne papaz evi vardı ne de kilise… Böylelikle meselenin kapanmış olduğunu düşündü. Bundan bir yıl sonra, teklifi düşünme süresinin bitmesine yakın, barakada çalışmaktaydı. Okul tatil olduğu için buraya gelmiş, bazen balık tutuyor bazen de marangozluk işleriyle uğraşıyordu. Bir gün duvarı her iki yanından desteklemeye çalışırken bir yıl önce dağda, ormanın ortasında karşılaştığı rahibin kızının ona doğru geldiğini gördü. Teklif üzerine düşünüp düşünmediğini öğretmene sordu kız. “Evet,” dedi öğretmen, “teklifi düşündüm ama kabul edemeyeceğim, çünkü Tanrı’nın huzurunda görevi layığıyla yerine getiremeyeceğim.” Tam o anda rahibin kızı yer yarıldı da yerin içine girdi sanki. Öylece yok oluvermişti. Bu olayın üzerine öğretmen baltayı alıp büyük bir ustalıkla bacağını dizinden kesiverdi ve hayatı boyunca sakat olarak yaşadı.

*

      “Gizemli Kilise” (Asbjörnsen, Huldreeventyr, I, 217, Valders, bir papaz tarafından anlatıldı), bir önceki hikâyede geçen yeraltı ahalisinin cana yakın oluşlarıyla büyük bir tezatlık gösterir ve bütün gariplikleriyle dinleyeni etkileyen bir hikâyedir. Norveç’te vahşi yaşamın ortasındaki bu kiliselerin hikâyeleri halen anlatılagelmektedir ve uzaktan çanların sesini duymanın kötülüğün habercisi olduğu söylenmektedir. Ibsen’in “Brand” isimli buzdan kilise masalının kökeni de bu tarz bir halk masalına dayanıyor olabilir.

      Aspenclog

      Aspenclog’un annesi bir titrek kavak ağacıydı. Annesini baltayla kesen adamların hepsini bir bir öldürdükten sonra da Kral'a gitti ve kendisine bir iş verip veremeyeceğini sordu. Ödeme olarak istediği tek şey, bütün işleri bitirdiği ve yapacak başka bir iş kalmadığı zaman Kral'ın sırtına üç kez vurmaktı. Kral bu şartı kabul etti, çünkü Aspenclog için her zaman yapacak bir iş olacağını düşünmüştü. Ardından onu odun getirmesi için ormana yolladı ancak Aspenclog o kadar çok odun kesmişti ki iki atın çektiği yük arabasına bunları sığdırmak mümkün olmamıştı. Bunun üzerine Aspenclog iki kutup ayısı alarak onlara koşum takımı vurup yük arabasını saraya doğru sürmeye başladı. Vardığında ayıları ahırda bıraktı, bunun sonucunda ayılar Kral'ın bütün öküzlerini yedi.

      Sonrasında Aspenclog’a öğütme değirmeninde çalışması söylendi çünkü şeytan, değirmenin devamlı durmasına neden oluyordu. Aspenclog’un öğütücüyü kullanmaya başlamasıyla, beklendiği gibi, değirmenin durması bir oldu. Eline bir mum alarak değirmeni şöyle bir kontrol etti. Hiç şüphe yoktu ki şeytan, bacaklarını değirmen taşına sıkıştırmıştı. Aspenclog bacağı görür görmez baltasıyla kesiverdi. Bunun üzerine şeytan bir bacağının üzerinde sekerek geldi ve büyük bir korkuyla ağlaya ağlaya kaybettiği bacağını geri alabilmek için yalvardı. “Hayır, bacağını geri alamazsın,” dedi genç adam, tabii karşılığında bir kile8 para vermezse… Şeytan, Apenclog’a parasını ödemek zorunda kalınca onu kandırmaya karar verip her bir kile için bahis oynamalarını önerdi, böylece hangisi daha iyi fırlatırsa o kadar ödeme yapılacaktı. İlk önce kimin atış yapacağı üzerine uzun bir süre tartıştılar. Sonunda Aspenclog başladı. Şeytanın elinde fırlatacakları top vardı. Aspenclog uzun bir süre Ay’a bakarak dikildi. “Neden Ay’a bakarak dikildin öyle?” diye sordu şeytan. “Topu Ay’a fırlatıp fırlatamayacağımı düşündüm sadece,” dedi Aspenclog. “Ay’ın üzerindeki siyah noktaları görüyor musun? İşte, daha önce fırlattığım topların izi onlar.” Bunun üzerine şeytan kaybedeceği korkusuyla Aspenclog’un topu fırlatmasına engel olması gerektiğini düşündü.

      Böylece bahsi değiştirdiler ve bir kile için hangisinin daha yüksek sesle ıslık çalabileceği üzerine bahse tutuştular. “İlk sen ıslık çalabilirsin,” dedi Aspenclog. “Hayır, önce sen!” dedi şeytan. Sonunda ilk önce Aspenclog’un ıslık çalması kararlaştırıldı. Bunun üzerine Aspenclog bir tepeye çıktı ve kocaman bir köknar ağacını söktü. Sonra ağacın gövdesinin içini çıkardı ve silindirik gövdeyi kaldırarak bir düdük gibi üfledi. “Bunu neden yaptın?” diye sordu şeytan. “Eğer yapmasaydım üflediğimde ağacın gövdesinin içi fışkırırdı,” diye cevap verdi Aspenclog. Şeytanın bu durum karşısında gözü korkmuştu, bunun sonucunda Aspenclog yarım ton parayla saraya geri döndü.

      Kısa süre içerisinde Kral'ın öğütülecek tahılı kalmadı ve ülkede savaş patlak verdi. “İşte şimdi ona bir ömür boyu yetecek kadar iş vereceğim,” diye düşündü Kral, böylece Aspenclog’a düşmana karşı savaşmasını söyledi. Aspenclog bu görev için oldukça hazırlıklıydı, yanında götürmek için bir sürü erzak hazırlanmasını istedi. Sonrasında yola çıktı, düşmanı gördüğü zaman oturup yemek yemeye başladı. Düşman ona ateş üstüne ateş etti ancak mermileri bir türlü Aspenclog’a isabet etmedi. Karnı doyduğunda Aspenclog ayağa kalkıp devasa bir meşe ağacını yerinden sökerek eline alarak düşmana karşı hücuma geçti. Kısa süre içerisinde bütün düşmanları yere serdi, sonra da saraya ve Kral'a geri döndü.

      “Yapmamı istediğiniz başka bir iş var mı?” diye sordu. “Hayır, senin yapabileceğin bir iş kalmadı,” dedi Kral. “Öyleyse sırtınıza üç kez vuracağım,” dedi Aspenclog. Kral, sırtına yastık koyup koyamayacağını sordu. “Tabii, istediğiniz kadar yastık koyabilirsiniz,” dedi Aspenclog. Sonra Kral'ın sırtına vurdu ve daha ilk vuruşunda Kral un ufak oluverdi.

*

      “Aspenclog”

8

Arapça “keyl” sözcüğünden türemiş olan “kile”, eski zamanlarda tahıl ve arpa için kullanılan bir ölçü birimidir. Ağırlık yerine hacme dayalı olan bu ölçü biriminin genelgeçer bir karşılığı yoktur çünkü ölçü bölgeden bölgeye değişiklik gösterir ve o bölgenin adıyla anılırdı (örn. İstanbul kilesi gibi). (ç.n.)