Эргономика асослари «инсон -машина -муҳит» (ўқув қўлланма). Ибадулла Самандарович Байджанов

ва ишлаб чиқариш, тажрибалар);

      диагностика усуллари (турли тестлар, анкеталар, социометрия, суҳбат ва суҳбатлар); жараёнлар ва фаолият маҳсулотларини таҳлил қилиш; моделлаштириш (мавзу, математик ва бошқалар).

      Учинчи гуруҳ усуллари маълумотларни миқдорий ва сифат жиҳатидан қайта ишлашнинг турли усулларидан иборат.

      Бундан ташқари, турли хил психофизиологик усуллар мавжуд:

      реакция вақтини ўлчаш (оддий сенсоримотор реакция, танлов реакцияси, ҳаракатланувчи объектга реакция ва бошқалар);

      психофизик усуллар (турли моделликларда сезувчанлик чегаралари ва динамикасини аниқлаш);

      перцептив, мнемоник, когнитив жараёнлар ва шахсий хусусиятларни ўрганишнинг психофизик усуллари.

      Перцептив жараёнлар – идрок билан боғлиқ жараёнлар; билим.

      Перцептив хотира қисқа вақт давомида сақланади. Ёдлаш, кўпайтириш, унутиш мнемоник жараёнлар, яъни хотира хусусиятлари билан боғлиқ жараёнлардир.

      Когнитив психология (инглизча когнитион – билиш) инсоннинг ўзини ўраб турган дунёни ўрганиш механизмларини ўрганади. Когнитив жараёнлар когнитив жараёнлардир.

      Эргономикада инсон танасининг турли хил фаолияти давомида электр ҳодисаларини ўрганадиган электрофизиология усуллари кенг қўлланилади. Улар кўплаб жараёнларнинг вақт параметрларини, уларнинг зўравонлик даражасини, топографиясини, уларни тартибга солиш механизмларини ва бошқаларни баҳолашга имкон беради. Уларга қуйидагилар киради:

      электроансефалография – бошнинг сиртидан миянинг электр фаоллигини қайд этиш – миянинг ўз фаолиятининг функционал ҳолатини ва унинг стимулларга бўлган реакцияларини сифат ва миқдорий жиҳатдан таҳлил қилиш имконини беради;

      электромиография – мушакларнинг электр фаоллигини қайд этиш – маълум мушак гуруҳларининг мотор фаоллигига ёки статик ишига қўшилишнинг сезгир кўрсаткичи;

      галваник тери реакциясини рўйхатга олиш – терининг потенциал фарқининг ўзгариши – терининг электр ўтказувчанлиги кўрсаткичи;

      электрокардиография – юракнинг электр фаоллигини қайд этиш – юрак-қон томир тизими ҳолатининг кўрсаткичи;

      электроокулография – кўз олмасининг ташқи мушакларининг электр фаоллигини қайд этиш – объектни кўришда одамнинг нигоҳи ҳаракатининг объектив кўрсаткичи.

      Эргономика ўзининг услубий арсеналига ва биотеметрияни ўз ичига олади – функцияларни масофадан ўрганиш ва инсоннинг ҳаётий белгиларини ўлчаш, бу реал шароитда амалга оширилади, узоқ вақт давомида ўрнатиш ҳақида.

      Меҳнат қобилиятининг миқдорий ва сифат жиҳатидан пасайишини, шунингдек, ишни бажариш билан боғлиқ жараёнларни мувофиқлаштиришнинг бузилишини аниқлаш, одамни меҳнат жараёнидан узоқлаштирмасдан чарчоқнинг ривожланишини ва кўпинча иш қобилиятининг пасайишини кузатиш имконини беради. сиғим миқдорий ва сифат кўрсаткичлари ўзгаришидан олдин ҳам аниқланади.

      Диагностик мақсадларда чарчоқни субъектив баҳолашдан фойдаланиш истиқболли