Unudulmuş səslər otağı. Məsud Doğan

hər zaman əllərini qarnında birləşdirib üşüdüyünü göstərməməyə çalışdığında. Hər gün dodaqlarını həsrət ifadə edərcəsinə dişləməsi, kövrək, xəyal qırıqlığı ilə dolu gözlərlə mənə baxdığında. Söyləmədiklərini anlayanda. Bəlkə də, anladığımı düşünəndə. Utandığımdan gizlənəcək yer axtaranda.

      Evlilikdən əvvəl ona söz vermişdim. Böyük şəhərdə yaşayacaqdıq. Amma indi divar dibi ilə gedən, əyilmiş, daha böyük kölgəyə təslim olmuş yumruq boyda adam idim. Hər axşam işdən evə gələndə oğlum mənə yad adam kimi baxır, qorxub qaçırdı. Atam gəldikdə isə məhəbbətlə ona doğru qaçar, hər zaman mağazadan cibində gətirdiyi şirniləri almağı çox sevərdi. Oğluma bir şirni belə ala bilməyəndə. Oğlum boş ciblərimi hər yoxlayanda. Hər ayın əvvəli anamın qolu ilə məni itələyib başı ilə yan tərəfi göstərəndə, maaşımı bütövlüklə atama verməli olduğumu başa düşəndə. Sonra atamdan müxtəlif yalanlarla kiçik xərclik qoparanda. Həyat yoldaşım bəzi axşamlar nəmli gözlərlə anidən məni qucaqlayanda.

      Nəhayət, həyat yoldaşım təyinat aldı. Artıq o da məmur olacaqdı. Atam son dəfə böyük bacımın evində ailə məhkəməsi qurmuşdu. Böyük bacım məni əvvəlcədən evə çağırdı. Dar ağacı hazır idi. Əvvəldən hazırlıq həmişə belə olurdu. Bütün günahları qəbul etdirib atama bir şey saxlamazdı. Eynən tərs bir qoyunun əhliləşdirilərək boğazına ip salınıb qəssabın yanına könüllü aparılması kimi mən də səsimi çıxarmadan arxasınca gedərdim. Bir az keçmiş atam gəldi. Bacım prokuror kimi çalışırdı. Elə hey atam üçün əlləşərdi. Bizə bir çöp belə verməzdi.

      Atam qəzəblə dayanmadan danışanda. Bacım onu dəstəkləyərək başını aşağı-yuxarı tərpədəndə. Başım irəli, dilim səssiz, içimdəki bir uşaq dayanmadan ağlayanda. Çiyinlərimi sallayıb edam məhkumu kimi evdən çıxanda. Parkda bir stol, bir ağac, bəlkə də, bir daş olmağa can atanda. Həyat yoldaşım bu halımı gördüyü zaman titrəyən dodaqları və kirpikləri ilə qorxaraq uzaqlara baxanda.

      Bir axşam atam bizi yanına çağırdı. Həyat yoldaşıma nisbətən daha yaxın oturmuşdu.

      – Qızım, bu adamı ikimiz islah edək, yola gətirək. Bu dəlidir. Yaxşı atadan pis övlad, pis atadan yaxşı övlad, – dedi. Həyat yoldaşım ağlamsınaraq mərhəmət hissi ilə üzümə baxdı. Artıq özündən gedirdi. Çarəsiz idi. Arxasında güclü sel ilə qarşısında daldalana bilmədiyi zəif bir liman arasında qalmışdı. Atam hər zaman verən əl olmaq üçün inadla bizi dar bir dairəyə salanda. Bütün övladlarını çevrəsində görmək üçün çırpınanda. Hamı onun əlinə baxanda. “Mən öləndə hər şeyim sizə qalacaq; sənin pulun mənim pulum, mənim pulum sənin pulun!” – deyərək dayanmadan qışqıranda.

      Qaranlıqda pilləkənin başında qorxaraq dayananda. İki uşaq kimi əlimizi, ayağımızı hara qoyacağımızı çaş-baş salanda. Qısa bir anın gəldiyini anlayanda. Həyat yoldaşım sual verən gözlərlə son dəfə gözümün içinə baxanda. Yandıranda. Alovlandıranda. Ondan son cavab gözlədiyimi anladığında. Səsi titrəyərək, “Gedək” – deyə ağladığında. Yumruğumu masaya vurmaq üçün qaldıranda.

      Əsəbi şəkildə həbsxanada olduğu kimi… Qorxa-qorxa udqunaraq oğru kimi əşyalarımızı yüklədik. Hər addım atdığında ürəyimə atmış kimi hiss edirdim. Belə zamanlarda anamın cılız kölgəsi çöldəki su damcıları kimi bizə dayaq olur, cəsarət verirdi. Gedib canımı qurtarmağıma. Yük maşınının hərəkətə başlayacağı an belimə daş kimi dəyən səsi eşitdiyimə, eşidəcəyimə. Boynumdan soyuq tər axırdı. Dayandım.

      – Orada dolana bilməyəcəksiniz, son dəfə düşün, peşman olacaqsan iki balaca uşaqla. Sənə heç vaxt kömək etməyəcəm, – dedi.

      Udqundum. Çox çətin idi, uda bilmədim. Başımı aşağı saldım. Bir an özümü təpənin başına atılan, yüksəkdə olduğuna sevinən, amma bir müddət sonra gəldiyi yerə yuvarlanacaq bir daş kimi narahat və çarəsiz hiss etdim. Maşında boş kisə kimi büzüşdüm.

      Həyat yoldaşım ilk maaşını alanda. “Birdən verməsə” – deyə içimdə qorxu baş qaldıranda. Amma “verməyini istəmirəm” deyib özümü aldadanda. Gəldiyində. Bir uşaq kimi gözlərimə baxdığında. Əlindəki bütöv maaşı gülümsəyərək astaca cibimə qoyduğunda. Bir ovuc alov qoyar kimi yananda. Kədərlənəndə. Tüklərim biz-biz olanda. İçimi suya atılan bir daş kimi ömür boyu bulandıran titrəmə saranda. Bəlkə də, dairədən qaçdığıma ilk dəfə inananda. Təpəyə atılan daş orada özünə möhkəm bir çuxur tapıb yerini bərkidəndə. Gerisini anlatmağa taqətim qalmayanda…

      EYVANDA

      Budur, o iri qara üzüm kimi gözləri ilə tam qarşımda oturub. Tarakanların gəzdiyi masada meyvə qabına baxıram. İri üzüm dənələri uzadıram. Biri, ikisi, daha biri. Gülümsəyir. Üzümlər ağzında səssizcə əzilir. Bir anlıq böcəklərə görə utanıram. Amma o fikir vermir.

      Əlindəki kitabla sehrli bir anın içində qeyb olub, ya da küləyin orxideya çiçəyinə səssizcə toxunduğunda. Kitabın səhifələrinə çaylar kimi axan qapqara saçların və baxdığı hər şeyi əridib möhürləyən iri qara gözlərinlə. Pəncərə kənarında bənövşələr, meşənovruzları, reyhanlar və hindqərənfilləri arasında. Bir mərmərdən daha bəyaz barmaqlarınla səhifələri çevirdiyində aramıza sonsuz məsafələr qoyardın. Eyvanda görünəndə yay idi. Aylarla yayın gəlməyini gözləyərdim. Ətrafında xoşbəxtlikdən donan bir zamanın səssizcə titrəməsinə fikir vermədən kim bilir, hansı hekayəyə qarışıb gedərdin. Gizlincə divarın arxasından tamaşa edərdim. Başını bir anlıq qaldıranda görəcəyini düşünüb qorxu ilə gözləyərdim. Başqa planetdən dünyamıza gəlmiş kimiydin. Bütün rənglər incə parıltıları ilə ətrafında nəfəs alıb-verərkən sənə yaxın olmanın şövqü ilə qar dənəcikləri kimi əridiyində necə də gözəldin. Divarın arxasında utandığımdan qızarır, davamlı bu kiçik yerdə qalmağıma heyfsilənirdim. Sənin böyüməyini və güllərə su verməyini istəmirdim. Böyüyən zaman sənə çatmayacaqdım. Yayda səni eyvanda görməyəcəkdim. Bu yaşımda mənə yaraşmayan bu qəribə, uşaqlara xas vərdiş böyüdükcə, onsuz da, günaha çevriləcəkdi.

      Hər axşam işıqlı pəncərələrinizə baxıb biz insanlara oxşamayan çox daha müəmmalı və üstün işlər gördüyünüzə inanırdım. Bütün gecə o işləri düşünərdim. Görəsən, divanda necə oturmusunuz, necə yemək yemisiniz? Gecənin ağır quş kimi uçan saatlarında zamanı necə keçirirdiniz? Nə zaman yatırdınız? Başınızın üstündə hansı kitablar var? Səhər neçədə oyanırsınız? Üzünüzü yumanız, güzgüyə baxmanız, nahar etməniz… Bir çox şey ağlımı məşğul edirdi. Bütün bunları düşünmək o qədər dərinə getdi ki, həyatınızın hər bir detallarını tam olaraq bilirdim. İnsan bir şeyi bilmək istəsə, qapıların necə açıldığını, iki ürəyin fərqində olmadan eyni ritmlə həyata döyündüyünü, qapıların və pəncərələrin arxasını görmənin nə qədər asan olduğunu məhz belə öyrəndim.

      Hər axşam səninlə kitab oxuyurdum. Yanınızdaydım. Amma sən görmürdün. Davamlı tərliklərinizin səsini, paltarınızın bir evi sahiblənən və ona həyat verən xışıltısını dinlədim. Hər səhər oyanıb səninlə nahar etdim. Boşqabları, çörəyi, çəngəl-bıçaqları