Kerri bacı. Теодор Драйзер

içəcəksiniz?

      – Köhnə istiot arağı.

      Herstvud:

      – Mənə də bir azacıq ondan verin, – deyərək soruşdu: – Siz şəhərdə çoxmu qalacaqsınız?

      – Ancaq çərşənbə gününə qədər. Bu dəfə Sen-Pola gedəcəyəm.

      – Şənbə günü Corc İvens burada idi. Deyirdi ki, keçən həftə sizi Milokidə görmüşdür.

      – Elədir, mən Corcu gördüm, – deyə Drue təsdiq etdi. – Yaxşı oğlandır, deyilmi? Biz onunla yaxşı vaxt keçirtdik.

      Bufetçi şüşəni onların qabağına qoydu. Dostlar söhbəti davam etdirərək hərəsi özü üçün araq tökdü. Drue ədəb qaydalarına müvafiq olaraq stəkanının üçdə iki hissəsini doldurdu. Herstvud isə qədəhinə yalnız bir neçə damcı araq töküb selter ilə qarışdırdı.

      – Kario harada itib batmışdır? – deyə o soruşdu. – İki həftə olar ki, görünmür.

      – Deyirlər, xəstədir. Axı qocanın podaqra xəstəliyi var!

      – Vaxtilə az pul qazanmamışdır, eləmi?

      – Bəli, onun pulu çoxdur, – deyə Drue razılaşdı. – Lakin o çox yaşamaz. İndi o demək olar ki, heç kontora gəlmir.

      – Deyəsən, onun ancaq bir oğlu var? – deyə Herstvud soruşdu.

      – Bəli, özü də yaşamaq üçün tələsənlərdəndir, – deyib Drue güldü.

      – Güman eləmirəm ki, başqa şəriklər olduğu halda onun işə böyük ziyanı ola bilsin.

      – Xeyr, mən də onun zərər verə biləcəyini düşünmürəm.

      Herstvud pencəyinin düymələri açılmış halda hər iki əlinin baş barmağını jiletin ciblərinə soxaraq piştaxtaya söykənib durmuşdu. Gur işıq onun bütün simasına xoş bir zəriflik verirdi. O, gözəllik və nəzakət mücəssəməsinə oxşayırdı.

      İçməyə və düşünməyə meyil edən üçün gurultulu və səs-küylü camaatla dolu olan bu böyük parıldayan salon anomaliya kimi, təbiətin və həyatın bir növ təhrifi kimi görünə bilərdi. Kəpənəklər parlaq işığın hərarətli şüalarından isinmək üçün ardı-arası kəsilmədən buraya axışırdılar. Burada eşidilən qırıq-qırıq söhbətlərə görə barın müştəriləri haqqında müəyyən fikir yürütmək çətin idi. Hər kəsə aydındır ki, fırıldaqçılar özlərinin iyrənc kələklərinə müzakirə üçün daha xəlvət yer seçər, siyasətçilər isə burada məclis çağırmaz, qulağı iti olan hər kəsin diqqətlə qulaq asacağı bu yerdə mühüm məsələlər haqqında söhbət etməzdilər. Bütün bu adamların buraya toplanmasını onların şəraba olan meyilləri ilə izah etmək çətin idi, çünki bunların çoxu əyyaş deyildilər. Hər halda onları camaatla dolu salonda çənə vurmaq və mühakimə yürütmək üçün toplanmağa nə isə bir şey məcbur edirdi. Şübhəsiz, hansı bir ehtirassa, hansı bir izahedilməz arzu isə bu xüsusi müəssisələrin meydana çıxmasına səbəb olmuşdu – əks-təqdirdə onlar heç olmazdı.

      Məsələn, Drueni buraya sövq edən yalnız əyləncə həsrəti, eləcə də varlı adamların arasında olmaq arzusu idi. Onun burada görüşdüyü dostları, ola bilsin özləri belə düşünmədən, burada gördükləri cəmiyyətə, bu xarici parlaqlığa, bu mühitə ehtiyac hiss etdiklərindən buraya gəlirdilər. Nəhayət, bu hadisəyə ictimai adətlərin yaxşılaşması əlaməti kimi də baxmaq olardı, çünki müştəriləri buraya sövq edən ancaq hissi arzular olsa da, bunda heç bir pis şey yox idi. Bara bu cür gəlmək, uzaq başı, həyata kobud materialist nöqteyi-nəzərilə baxan adamda dəbdəbəli yaşamaq, heç nəyə ehtiyac hiss etməmək arzusu doğura bilərdi. Lakin belə olduqda da insan özü və onun şeylərə olan münasibəti müqəssir idi. Etiraza səbəb olan yeganə amili – əyyaşlığı bir tərəfə atın və o zaman şərait gözəlliyi əleyhinə, bara getməkdən doğan xoş duyğuların əleyhinə çıxacaq bir adam da tapılmaz. Bizim ən yaxşı restoranlarımızın şöhrəti bu nöqteyi-nəzərin doğruluğunu təsdiq edir.

      Bununla belə bu işıqlı salon, fikirlərin məqsədsiz qarmaqarışıq axınına qapılaraq, xırda və mənasız laqqırtı ilə məşğul olan bərli-bəzəkli, acgöz izdiham, bütün bu zahiri gözəllik və modabazlıq qarşısında əyilən adamlar bu divarlardan kənarda əbədi ulduzların təmiz parıltısı altında olan adama nədənsə heyrətli və qəribə görünərdi. Bəli soyuq külək dolaşan bir gecədə ulduzlar altında durub bu çıraqban edilmiş bara tamaşa etdikdə, o, yəqin sirli, şən əyləncələrdən başhərləndirici lətafət saçan, pərvanələr dəstəsi ilə əhatə olunmuş qırmızı gecə çiçəyi kimi görünür.

      – Siz indicə buraya girən adamı görürsünüzmü? – deyə Herstvud silindrli və sürtuklu centlmenə baxıb soruşdu. Bu adamın kök yanaqları yaxşı yeməkdən sonra olduğu kimi qırmızı idi.

      – Yox. Hanı? – deyə Drue soruşdu:

      Herstvud gözləri ilə silindrli centlmeni göstərib dedi:

      – Odur, orada!

      Drue göstərilən tərəfə baxdığını bildirmədən:

      – Hə, hə, görürəm, – dedi. – O kimdir?

      – Məşhur sprit Jül Uollesdir.

      Drue maraqlandı və:

      – Mən deməzdim ki, o, ruhlarla işi olan adama oxşayır, – dedi.

      – Doğrusu, mən onun onlarla əlaqədə olub-olmadığını deyə bilmərəm, lakin onun həmişə pulu var, – deyə Herstvud səsləndi və onun gözlərində tamahkarlıq alovu parladı.

      Drue dedi:

      – Mən şəxsən belə şeylərə o qədər inanmıram. Siz necə?

      – Necə deyim, – deyə Herstvud cavab verdi. – Bəlkə də bütün bunların arxasında bir şey var. Hər halda, mən şəxsən bu məsələ üzərində başımı yormazdım. Yeri gəlmişkən, – deyə o əlavə etdi, – sizin bu gün gedəcək yeriniz varmı?

      – Bəli, “Torpaqda deşik” pyesinə baxmağa gedəcəyəm, – deyə Drue o zaman şöhrət tapmış komediyanın adını çəkdi. Herstvud saata baxıb:

      1

      Kommivoyajer