Azadlığa uçan türk. Məmməd Altunbay

verdikdən sonra təyyarəçi işləyə bilməyim haqqında sənəd aldım. 1945-1960-cı illər ərzində Türkiyə hava yollarında təyyarəçi işlədim.

      1953-54-cü illərdə, yəni Stalinin ölümü ilə əlaqədar İstanbulda “Hürriyyət” və “Yeni səhər” qəzetləri xatirələrimin “Türk təyyarəçisi Məmməd Altunbay Rusiyadan necə qaçdı?” və “Cəhənnəmdə gördüklərim” başlıqları ilə 8-9 ay ərzində çap etdirdi.

      1960-63-cü illər arasında Amerikanın mərkəzi Avropada yerləşən “Azadlıq” radiostansiyasının Azərbaycan şöbəsində əməkdaşlıq etdim. 1963-cü ildə yenidən Türkiyəyə qayıtdım.

      Xatirələrimi ssenari şəklinə salıb Baş qərargahın sədrliyinə təqdim etdim. Tədqiqat nəticəsində 1966-cı il dekabrın 6-da Baş qərargah sədrinin əmrilə Türk silahlı qüvvələrinin milli və əxlaqı tərbiyəsi üçün faydalı hesab edilən, milli məqsəd və milli mənfəət baxımından heyətin diqqətini cəlb edən ssenarim əsasında “501 No-li kamera” filminin çəkilməsi məsləhət görüldü. Mərhum Camal Tural paşanın yaxından köməyi nəticəsində kommunist cəhənnəmindəki həyatım şanlı ordumuzun zabitləri tərəfindən; Aytən Köçər, Güneyt Köçər və digər Dövlət teatrlarının tanınmış artistlərinin iştirakı ilə kinoya çəkildi. Film bütün əsgər qarnizonlarında və mülki kinoteatrlarda göstərildi, 6 milyon yarım vətəndaşımız bu filmə baxdı. Film 1971-ci il aprelin 29-da Ankara televiziyası ilə göstəriləndə həyatda gördüm bütün dəhşət və ürək ağrıdan fəlakətlərimə baxmayaraq türk insanına, xüsusilə də gələcəyimiz olan gənc və körpə balalara kommunizmi geniş miqyasda tanıtdıra bildiyim üçün kədərimi nisbətən azalmış hesab etdim.

      “Düşmən gəlir” başlığı ilə dörd İstanbul qəzetində nəşr olunan uşaqlıq illərimə aid xatirələrim İstanbul Universiteti gənclərinin arzusu ilə 1974-cü ildə 55 səhifəlik broşura hamısı universitet və lisey tələbələri tərəfindən alındı.

      İndiyə qədər 33 vilayətdə keçirilmiş 180-dən artıq konfransda çıxış edib, kommunist quruluşunun həqiqətlərini, çatışmazlıqlarını və azadlığın qiymətini xalqımıza çatdırmağa çalışmışam. Bu işlərimdə qədirbilən türk nəşriyyatı həmişə köməyimə çatıb. Başda İstanbul, Ankara və İzmir olmaqla bütün Anadolu mətbuatı mənimlə birlikdə mübarizə aparırdı. Bu mövzü ilə əlaqədar 175 qəzetin sütunları dolusu yazılarından kəsib düzəltdiyim albom dediklərimə ən yaxşı nümunədir. İndi isə yorğun azadlıq döyüşçüsü kimi özümü türk mədəniyyətini, tarixi və elmi xəzinələrini tədqiq etmək, tapmaq və türk xalqını bu xəzinələrlə tanış etməklə məşğulam. Bu mənə azacıq da olsa sevinc gətirir.

      Türkiyədən kənarda yaşayan türkdilli xalqların mədəniyyət və sənətkarlığını da Türkiyədə tanıtdırmağa cəhd göstərirəm.”İbn Sina” adlı özbək filmini, “Dədə Qorqud” və “Nəsimi” adlı Azərbaycan filimlərini, “Yaşamaq eşqilə dolu bir qadının həyatı” və “ Könüllər şahı” adlı üzqur filmlərini tamaşaçılara təqdim etmişəm. Hazırda xidmətlərimin davamlı olan “Tarixdə azadlığa uçan ilk türk” adlı roman üzərində işləyirəm. Bu əsər indiyə kimi nə dünya, nə də türk nəşriyyatlarında çap olunmamış həqiqətlərlə doludur. Ölkəmizdə geniş oxucu kütləsinin maraqla oxuyacağını ümid etdiyim romanımı xəstə ürəyim hələ dayanmamış bitirmək istəyirəm.

      Taledəndirmi deyim, yoxsa qismətdənmi? Bilmirəm, hər halda bu qədər ağlagəlməz macəra və mübarizələrindən sonra hələ də sağam və yaşayıram.

      Türkiyəyə gələndən sonra yenidən evləndim. Ankaralı Tiftikçizadələrin ailəsindən Məlahət xanımla xoşbəxt bir ailə qurdum. Bu isti yuvada hələ də türklük üçün yaşayır və işləyirəm. İstəyim bütün insanlığın zəncirlərdən qurtulub, azad olmasıdır. Dünyanın ən böyük həbsxanası sayılan Rusiyada yaşayan bütün insanların azad yaşaması üçün hər gün uca Allaha dua edirəm.

      Türk milləti, unutma ki, sən azadlıq və müstəqilliyin timsalısan. Şirin sözlərə, yalana, fırıldağa çalış ki, dustaq olma, kommunistlərə nəbadə nökər olasan. Azadlığın dadını bil və əbədiyyətə qədər onunla nəfəs al. Ayıq ol, kommunizimdən qurtuluş olmaz, başqalarının ardınca qaçma. Kamalizmin ışıqlandırdığı yolda Atatürkün izilə get və böyük Atatürkün bu sözlərini hec vaxt yaddan çıxarma: “Türk aləminin ən böyük düşməni kommunizimdir. Harda baş qaldırsa əzilməlidir”.

      HÖRMƏTLƏ:

      Məmməd Altunbay

      I HİSSƏ

      TALEYİN HÖKMÜ BELƏ İMİŞ

      Atamın üzünü artıq xatırlaya bilmirəm. Leninin əsgərləri onu gözümün qabağında güllələyəndə çox kiçik idim, ancaq buna baxmayaraq o qorxunc ölüm səhnəsi heç vaxt yadımdan çıxmır. O vaxt elə qorxmuşdum ki, indi də bu sətirləri yazarkən həmin səhnə dumanlı şəkildə gözlərim qarşısında canlanır, ürəyim ağrıdan sızlayır, dəhşətdən tüklərim biz-biz olur, gözlərimdən axan yaşı saxlaya bilmirəm, bu yaşlar küskün və yaralı qəlbimin dərinliklərindən çağlayıb gəlir.

      Daxilimdəki səs: “Mənim mərd, əziz atam, kaş üzünü xatırlaya biləydim. Sən səni çox sevən anama və övladlarına bir şəkil belə yadigar qoymadan bu vəfazsız dünyadan köç etdin” – deyir.

      Bəli, atacan, sən anamı və bizi Leylinin qanlı mizraqlarına tapşırıb getdin. İnsanları məhkum edən, bəşəriyyətə üz qarası olan belə bir quruluşda yetim böyüməyin qorxuncluğunu sən heç bir zaman görə bilmədin və bilməzdin də, çünki sən yoxdun o vaxt bu dünyada.

      Atacan, sən şəhid olduğun gündən neçə-neçə illər sonra da mən bu sətirləri yazarkən gözyaşlarım ixtiyarsız olaraq axır. Ürəyim elə doludur ki, uşaqlığımdan, səni itirdiyim gündən bəri bircə dəfə olsa belə həyatımda sevincli gün axtardım. Ürəyimdə “adam bu qədər dərdə dözə biməz” – deyirəm, amma yenə də illərin bitməz-tükənməz ağrı-acısını, hətta bir günün kecici sevincini də taleyin hökmü kimi qəbul edirəm. Bəli, əziz ata, əlvan güllərin, min bir rəngli çiçəklərin, ucsuz-bucaqsız meşələrin, zümrüd yaylaqların, qarlı və dumanlı dağların, şır-şır axan, cənnət suyu misalı şəfalı bulaqların və ağla gələn hər cür zənginliklərin diyarı olan Azərbaycanımıza “vətənim” deyərək könüldən bağlanmışdın… deyərdi anam. Amma əfsus ki, uca tanrının yurdumuza bəxş etdiyi bütün gözəlliklər iki yüz ilə yaxındır ki, əsirdir, heç gülü də əsarətə məhkum etmək olarmı?

      Ata, Məcnun kimi vurğunu olduğun güllər ölkəsi olan yurdunun azad olması üçün sən həyatının sonuna qədər qeyrətlə mübarizə apardın və bunu bacardın da. İgid vətən qəhrəmanlarının qanı bahasına yurdumuzun gözlərinə ucalan üç rəngli şanlı bayrağımıza “azadlıq uğrunda canından keçən igidlərin əsəridir” – dedin. Fəqət 1918-ci il mayın 27-də yenidən 10 min şəhid verərək itirməyimiz nə qədər də ağırdır. O mənfur gecədən 15 gün sonra sən ölümə gedərkən “ Azərbaycan yenə də bir vaxt azad olacaq” dediyini xatırlayırsanmı, ata? Ancaq, atacan, mən yaxşı xatırlayıram. O gün ölümün qorxuncluğunu elə hiss edirdim ki, ürək