Йолдызлар төстән язганда / Когда со звезд сходит свет. Рифа Рахман

кадәр тагын кем аңлар?!

      Гомерләр узгач, хәсрәт басыла, диләр, булмас, баланыкы үлем түшәгендә дә онытылмас, тирәнгәрәк, кешегә сиздермәслек урыннарга гына күчәр. Ямьбикә карчыкның әнә шулай булды. Азрак сөйләште, эшкә ныграк бирелде, үлем-җитемле көннәрне кычкырып искә алмаска тырышты, эченнән сыкрап, Алладан алга таба инде оныкларына хәерле көннәр сорап яшәвен дәвам итте.

      Сәхап үлгәч, үз йорты була торып, Тимертау тирәсендәрәк бер совхозда яшәгән кызы янына китәм дип җыенган каенанасы кулындагы чемоданга килеп ябышкан Нурбахар баштарак гел зарда, гел хәсрәттә тоелса да, нужа баскач сабырланды, йорт эшләренә ныклабрак тартылды, элеккечә көтү чыкканда иркәләнеп йоклап ятмады, кич җиткәндә, анасы янына биләмгә ашыкмады. Йортта тынычлык арткач, йөзенә нур иңде, гәүдәсенә ит кунды.

      Алай да хуҗалык алып бару каенана өстендә иде әле. Ул моңа зарланмады, кулында көч барда, балалар, әби, дип торганда, нигә әле ярдәм итмәскә?! Килен дә хәзер гел уңайдан тора, хәер, ул аннан башка ике кулсыз икәнлеген аңлый, кеше арасында сүзе йөрмәсен чамалый иде.

      Авыл җирендә шулай бит ул: тол калдыңмы, сине адәм затына санаучы да юк, мәҗлестә урының – ишек катында, бакча сукалаучыга барсаң, фамилияң – исемлекнең соңгы рәтендә, клубка керсәң, ир эзлисең, кермәсәң, яшертен генә йөрисең. Ә болай, каенана янәшәсендә, гайбәтнең дөрескә якыны да ябышмый. Авылда чирләмәгән кеше юк, район больницасына бару кыен, су аша чыгасы, машинасы да гел йөреп тормый. Кулы дәва булган каенананың дәрәҗәсе киленгә дә йокмый калмый. Ямьбикә карчык утырган түр башына аның аш-су бүлмәсе аркылы узарга, үзенә күрә рөхсәтен алырга кирәк.

      Инде менә Ямьбикәдәй изге карчыкның да йортта кирәге калмады. Ул ничек тә Казахстан якларына китеп, төпчек кызына сыенырга уйлады. Кияве начар түгел, елын-елга чакырып хатлар яза, үлгәнче улының кабере янында догасын да укып каласы килә иде, алдан хәбәр итеп борчымаска булды.

      Фәсхинур Ямьбикәне хупларлык йә гамәлләрен кире кагарлык сүзләр тапмады. Мондый чакта юаткычлары артык кебек иде. Күршесенең ныклап уйлаганлыгын аңлаганга, район үзәгенә кадәр малай озатып куяр, поездга утыртып җибәрер, дип, ярдәм кулы сузарга булды.

      Маһруйбану карчыкның да хәлләре шәптән түгел иде. Соңгы елда саулыгы бик тә какшады. Кызының каенанасына начарлыгы өчен авыл халкы кырын күз белән карый күк төсле тоелганга, яшәвенең тәме китте, электән дә чирле йөрәге юк кына нәрсәдән тибүдән туктарга тора кебек тоелды аңа. Кодагыен Тимертауда яхшы каршы алсалар, үзенең дә бергә яшәп каласына өмете зурдан иде дә, чынга ашарга язмаган икән. Сөт машинасы кабинасына карчыкны тегеләй дә, болай да төрткәләп карадылар, гәүдәсе какча булгач, бик җиңел йөри кебек тоелган гына икән, артроз ашаган аякларын берничек күтәртмәгә куя алмаганлыгын күргәч, кул гына селтәделәр. Әле бит поездларга утырасы, тәбәнәк платформаларга ярдәмчесез төшәсе, автобус йөрмәгән дала юлы буйлап мотоцикл арбасында кайтасы…

      Алай да Маһруйбану, Ямьбикә дустын алып киткән машина артыннан кайчан да бер