Al yelkənlər. Александр Грин

özgə olan sıradan bir şey olsaydı, neyləyərdim? Üstəlik, sənin kim olduğunu, valideynlərinin adını və harada yaşadığını bilmək istəmirəm. Niyə sehrə qarşı çıxaq ki? Bax bu daşın üstündə oturub fin və yapon süjetlərinin müqayisəli tədqiqi ilə məşğul idim ki… birdən ayaqlarımın altında bu yaxtanı gördüm, sonra sən peyda oldun… Elə olduğun kimi. Əzizim, mən ruhən şairəm – hərçənd heç vaxt şeir qoşmamışam. Səbətində nə var?

      – Qayıqlar, – səbətini silkələyən Assol dedi, – bir də paroxod, üç ədəd də bayraqlı ev. Orada əsgərlər yaşayırlar.

      – Əla. Səni onları satmağa göndəriblər. Yolda başın oynamağa qarışıb. Yaxtanı üzmək üçün suya buraxmısan, o isə səndən qaçıb – düz deyirəm?

      – Məgər sən görmüsən? – bütün bunları özünün danışıb-danışmadığını xatırlamağa çalışan Assol şübhə içində soruşdu. – Sənə kimsə söyləyib? Yoxsa özün anlamısan?

      – Mən bunu bilirdim. Çünki mən sehrbazların sehrbazıyam.

      Assol karıxıb qaldı: Eqlin son sözləri onu hətta qorxuya saldı. Xəlvət sahil, səssizlik, yaxtanın başına açdığı oyun, parlaq gözlü qocanın müəmmalı nitqi, üstəlik, onun uzun çal saqqalı və saçları qıza gerçəkliklə fövqəladənin həqiqətlə qarışdırılması təsiri bağışladı. İndi Eql üz-gözünü əysə, ya da birdən qışqırsaydı, Assol dabanlarına tüpürüb qaçardı. Amma qızın gözlərinin bərəldiyini sezən qoca nağılbaz qəfil dövrə vurdu.

      – Məndən qorxma, – ciddi görünüş alıb dedi. – Əksinə, səninlə səmimi bir söhbət etmək istəyirəm. – O yalnız bu zaman anladı ki, qızın üzündə qeyri-adi bir ifadə əks olunub. “Füsunkar, xoşbəxt həyatın qeyri-iradi gözləntisi, – qoca qərara aldı. – Ah, mən niyə yazıçı doğulmamışam? Əla süjet alınardı”.

      – Hə-ə, – maraqlı şəraiti daha bitkin şəklə salmaq istəyən Eql sözünə davam etdi (əfsanə uydurmağa meyillilik – daimi işinin nəticəsi – naməlum mühitə böyük bir arzunun toxumlarını səpmək qorxusundan daha güclü idi), – hə-ə, Assol, məni diqqətlə dinlə. Mən o kənddə olmuşam – yəni haradan ki sən gəlirsən, Kapernanı deyirəm. Mən nağıllar və mahnıları sevirəm, elə bu səbəbdən hələ indiyədək eşitmədiyim bir şey öyrənmək üçün gün ərzində o kənddə oturdum. Amma sizdə nağıl danışmırlar. Heç mahnı da oxumurlar. Hətta danışsalar və oxusalar belə, bu, olsa-olsa, kələkbazlığı vəsf edən hiyləgər kişilər və əsgərlər haqqında hekayətlərdir. Ya da ən çoxu yuyulmamış ayaqlar təki çirkli, quruldayan qarıntək kobud, dördmisralıq məzmunsuz şeirlər… Dayan görüm, deyəsən, söhbətdən uzaqlaşdım. Qoy təzədən başlayım. – Bir az fikrə gedib sözünə davam etdi: – Bilmirəm neçə il keçəcək və Kapernada uzun illər dillərdən düşməyəcək, əfsanəyə çevriləcək hadisə yaşanacaq. Assol, o zaman sən böyük qız olacaqsan. Günlərin birində dənizdə al yelkənlər peyda olacaq. Günəşin şəfəqləri altında bərq vuran bu al yelkənli ağ gəmi dalğaları yararaq düz sənə tərəf hərəkət edəcək. Bu ecazkar gəmi heç bir yaylım atəşi açmadan sakitcə limana yan alacaq; sahilə yığışan camaat təəccübdən bir ağızdan ah çəkəcək: sən də onların arasında olacaqsan. Gəmi gözəl musiqi sədaları altında düz sahilə gəlib çatacaq; xalçalarla döşənmiş bər-bəzəkli bir qayıq ondan ayrılıb adamlara tərəf üzəcək. “Bura niyə gəlmisiniz? Kimi axtarırsınız?” – sahildəki adamlar qayıqdakılardan soruşacaq. Onda sən gözəl və cəsur şahzadəni görəcəksən; ayaq üstə dayanan bu gənc əllərini sənə tərəf uzadacaq. “Assol, salam! – o deyəcək. – Buradan çox-çox uzaqda səni röyamda gördüm və indi bura səni özümlə səltənətimə həmişəlik aparmaq üçün gəlmişəm. Orada mənimlə birgə çəhrayı vadidə yaşayacaqsan. Orada arzuladığın hər şeyə sahib olacaqsan; səninlə elə şən və mehriban ömür sürəcəyik ki, o gözəl gözlərin yaş, ruhunsa kədər nədir bilməyəcək”. Şahzadə səni qayığa mindirib gəmisinə aparacaq və onun səltənətində uzun, bəxtiyar bir həyat yaşayacaqsınız. Ulduzların hamısı pişvazına çıxmaq üçün göydən yerə enəcək.

      – Bütün bunlar mənim başıma gələcək? – qız yavaşca soruşdu. Onun ciddi gözləri etibar dolu təbəssümə qərq oldu. Təhlükəli sehrbaz, sözsüz ki, bu cür sözlər deməzdi; Assol qocaya yaxınlaşdı. – Bəlkə, artıq gəlib… həmin gəmini deyirəm?

      – Bu qədər tez gözləmə, – Eql etiraz elədi, – əvvəlcə söylədiyim kimi, böyüməlisən. Sonra… Nə deyim ki? – əlbəttə ki, bu baş verəcək. Onda sən nə edərdin?

      – Mən? – Qız səbətinə baxdı, amma, deyəsən, qocanı mükafatlandıra biləcək tutarlı bir şey tapmadı. – Mən onu sevərdim, – söylədi, sonra qətiyyətsiz səslə əlavə elədi: – Əgər o dalaşmırsa.

      – Yox, o, dalaşqan olmayacaq, – sehrbaz göz vurub dedi, – səninlə heç dalaşmayacaq, buna əmin ola bilərsən. İndisə yoluna davam elə, hə, bir də bu qocanın ətirli araq içməsinə və sürgündə olanların mahnıları barədə düşüncələrinə ara verib sənə söylədiklərini unutma. Get, qoy yolun açıq olsun!

      Lonqren öz balaca dirriyində kartof əkirdi. Başını qaldıranda qızının üzündə təbəssüm və səbirsiz bir ifadə ilə ona tərəf qaçdığını gördü.

      – Axır ki, gəlib çatdım… – nəfəsinə sahiblənməyə çalışan Assol hər iki əli ilə atasının önlüyündən yapşıb dedi. – Gör bir sənə nə danışacam… Sahildə, orada, lap uzaqda daşın üstündə bir sehrbaz oturub… – Beləcə, sehrbazla tanışlıqdan başlayıb onun gələcəyi xəbər verməsinədək hər şeyi danışmağa çalışdı. Həyəcan və təlaş ona yaşadıqlarını rahat anlatmağa mane olurdu. Sonra sehrbazın zahiri görkəminin təsvirinə keçdi və lap axırda əldən buraxdığı yaxtanın ardından necə qaçmağından danışdı.

      Lonqren baxışlarına ciddiyyət verib qızını sözünü kəsmədən sonadək dinlədi və Assol hekayətini bitirdikdə bir əlində ətirli araq şüşəsi, digərində oyuncaq tutan naməlum qocanı təsəvvüründə çətinlik çəkmədən canlandırdı. Sabiq matros arxasını qızına tərəf çevirib işinə davam etməyə hazırlaşdı, amma uşağın həyatında baş verən böyük hadisələrə laqeyd qalmağın o qədər də yaxşı iş olmadığını düşünüb yenidən ciddi görünüş aldı və təntənəli şəkildə söylədi: – Hə, anladığıma görə, təsvir etdiyin bu adam gerçəkdən sehrbazdır. Onu görmək istərdim… Amma bir də şəhərə gedəndə yolunu sapdırma; meşədə aza bilərsən.

      Əlindəki kürəyi bir tərəfə tullayan Lonqren alçaq çəpərə söykənib oturdu və qızını dizlərinə götürdü. Qaçmaqdan əldən düşmüş Assol bir az da təfərrüata varmaq istədi, amma bürkü, həyəcan və yorğunluq öz işini gördü. Gözləri xumarlandı, başı atasının möhkəm çiyinlərinə tərəf əyildi, daha bir dəqiqə və o, röyalar dünyasına baş vuracaqdı ki, birdən ağlına gələn qəfil şübhədən narahat olub dikəldi, gözləri hələ də yumulu halda, yumruqlarını Lonqrenin jiletinə dirəyib hündürdən söylədi:

      – Necə bilirsən, sehrli gəmi məni aparmağa gələcək, ya yox?

      – Gələcək, – matros sakitcə cavab verdi, – əgər sənə