Hekayələr. Ги де Мопассан

şampan şərabı varsa, gətirin, pulunu özüm verəcəyəm.

      Mehmanxana sahibi əlində dörd şüşə şərab gələndə xanım Luazonun ürəyi sıxıldı. Amma başqalarının qaşqabağı açıldı, deyib-gülməyə, zarafata başladılar. Ürəklərində sevinc coşub-daşdı. Qraf sanki xanım Karre-Lamadonun qəşəng olduğunun fərqinə indicə vardı; fabrikant qrafinyaya qulluq etməyə başladı. Söhbət qızışdı, getdikcə daha canlı şəkil aldı, mənalı, yerinə düşən zarafatlar başlandı.

      Birdən Luazo sifətinə dəhşətli bir ifadə verdi, əllərini yuxarı qaldırıb fəryad etdi:

      – Sakit olun!

      Hamı qorxub təəccüb içində susdu. O isə əllərini oynadıb sakitliyə çağırdı, gözlərini tavana zillədi, yenidən qulaq asdı və sonra sakitcə dilləndi:

      – Rahat ola bilərsiniz, hər şey öz qaydasındadır.

      Heç kəs söhbətin nədən getdiyini üzə vurmaq istəmədi, amma dodaqlarda təbəssüm göründü.

      On beş dəqiqədən sonra Luazo həmin zarafatı yenidən təkrar etdi və bütün axşamı bu zarafata dönə-dönə qayıtdı. O guya üst mərtəbədə kiməsə müraciət edir, alverçilərin işlətdiyi sözlərdən, ikibaşlı, eyhamlı ifadələrdən istifadə edərək elə bil kiməsə məsləhət verirdi. Bəzən sir-sifətinə yazıq, məzlumanə görkəm verir, “yazıq qız” deyə köksünü ötürür, bəzən də qəzəbli hal alıb dişlərini qıcayır və “ax, əclaf prussiyalı” deyə hirsini bildirirdi. Adamlar bu hadisəni yadlarından çıxardanda da Luazo yenidən bir neçə dəfə titrək səslə fəryad qoparıb “bəsdir, bəsdir!” deyə qışqırdı və sonra öz-özünə danışırmış kimi əlavə etdi:

      – Kaş qızı bir də görmək səadəti bizə nəsib olaydı, kaş o yaramaz onu əldən salıb öldürməyəydi!

      Zarafatlar şit və pis niyyətlə edilsə də, heç kəsə toxunmur, əksinə, hamının xoşuna gəlirdi. Hər şey, hiddət də, zarafat da adamların münasibətindən asılıdır. Mehmanxanada isə tədricən sırtıqlıq əmələ gəlmişdi və açıq-saçıq sözlərdən heç kəs incimirdi.

      Yeməkdən sonra çərəz veriləndə arvadlar eyhamlı, ikibaşlı sözlər danışmağa başladılar. Çox içdiklərindən gözləri alışıb-yanırdı. Hətta belə hallarda öz təmkinini saxlayan qraf özünə bir qədər sərbəstlik verib indiki vəziyyətlərini qütbdə qışlayanların vaxtının qurtarması ilə müqayisə etdi və keçirdikləri halı gəmi qəzasına uğrayan, nəhayət, Cənuba doğru uzanan yolların üzlərinə açıldığını görən insanların sevincinə bənzətdi. Qrafın zarafatı hamının xoşuna gəldi.

      Özündən çıxmış Luazo qədəh əlində ayağa qalxdı:

      – Bizim xilas olmağımızın şərəfinə içirəm!

      Hamı ayağa durdu və onun dediyinə şərik oldu, hətta rahibələr də xanımların şirin dilinə uyub ömürlərində dadını bilmədikləri köpüklü şərabdan bir-iki qurtum içdilər və dedilər ki, bu şərab köpüklü limonada oxşayır, ancaq ondan dadlıdır.

      Luazo deyilənləri yekunlaşdırdı:

      – Heyif ki, fortepiano yoxdur, olsaydı, çalıb-oynayardıq!

      Kornyude bir kəlmə də danışmadı, yerindən də tərpənmədi. O, ağır düşüncələrə dalmışdı və hərdənbir uzun saqqalını dartışdırır, elə bil onu bir az da uzatmaq istəyirdi. Nəhayət, gecəyarıya yaxın dağılışmağa başlayanda ayaq üstə güclə dayanan Luazo gözlənilmədən onun qarnına bir dürtmə vurdu və dili dolaşa-dolaşa:

      1

      Obıvatel – ancaq öz mənafeyini düşünən adam

      2

      Qusar – macar geyimli süvari əsgər

      3

      Yeger – nişançı alayı əsgəri

      4

      Fransızca söz oyunu: L'oiseau vole – “quş uçur”; Loiseau vole – “Luazo oğurlayır”

      5

      Katolik dini duaları: "Ya Həzrət Məryəm”, “İlahi ata”

      6

      4 sentyabr 1870-ci il – İkinci imperiyanın devrilməsi və Üçüncü respublikanın elan edilməsi günü

      7

      İntendant – orduda təsərrüfat işlərinə baxan adam

      8

      Frankmason – XIII əsrdə meydana çıxmış dini-fəlsəfi cərəyan

      9

      “Tantal əzabı” – həsrəti çəkilən bir şeyin əldə edilə bilməməsindən duyulan ağır əzab

      10

      Badenge – III Napoleonun gülünc ləqəbi; o, növbəti siyasi fırıldaqlarından sonra bu soyad altında gizlənmişdir.

      11

      Fransızca “Fotlenvi Faite envi!” (çılğın arzu) kimi səslənir.

      12

      El – içki növü