Сайланма әсәрләр. Муса Джалиль

олдыз нурлы дип,

      Ай тагы изге яхуд саф, серле дип.

      Ул кояш та тик ерактан тын кебек,

      Нурлы, чын изге гарешле гөл кебек,

      Бар да бер, бар хәл аларда җир кебек,

      Бар да бер валчык яхуд бер җим кебек.

      Юк, саташма, кайт кире, күңлем, бире,

      Кайда барсаң да бер үк хәл, билгеле.

      Очма, барны эзлә тик җирдән генә,

      Эзлә җирдән, җирдәге илдән генә.

      Эзлә нык, күңлем, табарсың эзләсәң!

      Шарты: тик түзсәң, өметең өзмәсәң.

1921

      Тукай Каберендә

      Кабер!

      Сиңа килдем гөлләр белән,

      Сәлам белән, изге уй белән.

      Тәбрик сөйләр өчен бу күңлемнән

      Сахибеңә[1] хөрләр иленнән.

      Әйе. Монда синең өстеңдә дә

      Ал чәчәкләр үскән; һәммәсе —

      Алар инде матур,

      Киң илдә дә

      Хәзер шундый ирек, ямь яши.

      Ул илдә дә хәзер шулай ирек,

      Шатлык, дуслык туен итәләр.

      Барлык эш дуслары, бергә җыелып,

      Мәңгелек ямь суын эчәләр.

      Ил бәйрәме белән бу кабердә

      Ята торган изге гәүдәне

      Мин котларга килдем;

      Таки бездә

      Сәламлиләр бөтен җир аны.

      Нинди ямьле бу җир,

      Күк кояшың!

      Җылы итеп көлеп яз килә.

      Ул да, сине котлап, ал чәчкәсен

      Иң әүвәл үк сипкән кабреңә.

      Шатлан, изге!

      Синең яшь йөрәгең —

      Алдан сизгән иркен ил язы —

      Син моңланып көткән ярлыларның

      Ал бәйрәме – ямьле дөньясы.

      Син җырлаган бәхет, дус-туганлык,

      Син теләгән батыр эш көне,

      Синдә булган хаклык, миһербанлык,

      Илгә килде хәзер бөтене.

      Шатлан!

      Сиңа изге дускайларың

      Тәбрик белән сәлам җибәрә.

      Инан безгә – синең сүзкәйләрең

      Мәңге калыр алар дөньяда.

      Кабер!

      Куан, синдә менә гөлләр,

      Гөлләр белән бизим мин сине,

      Бу гөлләрем аңар сәлам сөйләр,

      Куандырыр алар изгене.

      Әйе… Монда синең өстеңдә дә

      Ал чәчәкләр үскән һәммәсе —

      Алар нинди матур!

      Киң илдә дә

      Хәзер шундый ирек, ямь яши.

Апрель, 1923

      Мин булырмын…

1

      Кичке җилләр улый-улый, түр ягыңны

                Кага-кага, тын йокыңнан уятсалар,

      Тышкы шомнар, тырный-тырный йөрәгеңне,

                Әллә нинди шомлы уйлар уйлатсалар,

      Шунда бер-бер юлчы килеп ак ишегеңне

                Ыңгырашып әкрен генә дөбердәтсә,

      Кар каплаган биек баскыч бусагаңны

                Аяклары белән таптап шыгырдатса,

      Син… каргана күрмә, җаным, ялгыш аңа,

                Рәнҗемәсен ул мескенгә мәгъсум күңлең,

      Төнлә ялгыз юлда калган мескен анда,

                Өзгәләнгән ул юлаучы – мин булырмын…

2

      Көмеш кебек ак елгада коенганда,

                Гөл чәчәкләр сине күмеп иркәләсә,

      Син тамчылар белән уйнап сөенгәндә,

                Каргалган бер язмыш сиңа иртәләсә,

      Соңгы сулыш сулап, янып, арып, талып,

                Бер яшь фәкыйрь килеп сиңа кулын салса,

      Һич рөхсәтсез су савытыңны җирдән алып,

                Комсызланып эчсә, киемең янына ятса,

      Ачулана күрмә…

                Соңгы ал юлыңда

                Дошман угы җәрәхәтләп сүнмәс күңлен,

      Соң сулышына җитеп килеп, хозурыңда

      Җан бирүче мәгъсум егет – мин булырмын…

3

      Язгы нәфис бакчаларның киң юлында

      Барган чакта юлларыңа гөлләр үссә,

      Уйный-уйный күбәләкләр кулларыңда

                Иркәләнсә, сине котлап җилләр иссә,

      Шул вакытта ак юлыңны (гөнаһ шомлык)

      Сузылып яткан канлы гәүдә киртәләсә,

      Яткан булса ак йөзләре канга тузып,

                Синең җанлы шат бәхтеңне үртәләсә,

      Син шикләнә күрмә… бәгърем!

                Ул – кан белән

      Яраланып

1

Сахибеңә – хуҗаңа, ияңә.