HERKENNEN BEZINNEN DOEN (HBD). Jurgen Toonen

zijn in zowel emoties, als gedachtepatronen als lichamelijke reacties. Littekens blijven er altijd over. Maar het leven is wel leefbaar geworden.

      Die communicatie ontwikkelen was hierbij van cruciaal belang. Zonder was ik niet ver gekomen en liep ik keer op keer tegen dezelfde dingen aan. Had ik het dus niet gered, en had ik ook niet op een andere manier met mijzelf, mijn omgeving en God om kunnen gaan. Want ik had een zeer agressieve, afwerende communicatie opgebouwd aan het einde van mijn tienerjaren. Je kon wel met mij omgaan als je redelijk was. Maar gebeurde er iets dan was ik snel te aanvallend, te afwerend. Voelde me snel afgewezen of juist angstig dat ik de ander had afgewezen, lees gekwetst. Van jongs af aan was ik getraind om gevaar te ontdekken en te ontwijken of te pareren. De focus lag op geen klappen krijgen of afwijzing te riskeren. Dat was als kind dagelijkse kost. Van ‘s ochtends vroeg tot ‘s avonds laat. Hoewel de oude mechanismen toch nog wel eens de kop op kunnen steken in onbewaakte en onverwachte situaties, is dit helemaal veranderd.

      Nu zal niet iedereen zo´n heftige achtergrond hebben. Een aantal misschien juist heftiger. Communicatie is echter voor iedereen belangrijk en de meesten willen er graag in groeien/verbeteren. Afgaande op alle verhalen door de jaren heen, ontkomt bijna niemand aan mindergoedlopende contacten en relaties die men graag zou willen verbeteren. Deze cursus kan daar zeker aan bijdragen.

      Zoals genoemd heeft ieder een eigen bakvormpje afhankelijk van karakter, omgeving, voorgeschiedenis enzovoort. Mijn vormpje heeft weer bepaalde bijzondere hoekjes of bochten, maar de basis is hetzelfde. Als je wilt bakken zul je een vormpje moeten hebben. Een vormpje heeft randen, grenzen dus, dat bepaalt de vorm van je communicatiekoekje. Klinkt logisch, toch? We zijn allemaal anders en aan communiceren ontkom je gewoon niet. Dus stel vooral je eigen bakvormpje samen.

      Jurgen

      The Forwarded Lighthouse

      Hjalmar Wåhlin 2012

      HOOFDSTUK 1 COMMUNICATIE

      Naar communicatie is natuurlijk al ontzettend veel onderzoek gedaan en nog meer over geschreven. De bedoeling van dit hoofdstuk is niet om daarvan een allesomvattend overzicht te geven. Waar het wel om gaat is het aanbieden van belangrijke, doelgerichte, praktisch toepasbare, effectieve informatie. Ter verbetering van communicatie in het algemeen en in het bijzonder bij conflictsituaties. Deze informatie wordt gebruikt in hoofdstuk 2: Assertiviteit en hoofdstuk 3: Conflictoplossing met behulp van de HBD-methode (Herkennen, Bezinnen, Doen).

      Hoofdstuk 1 begint met het in beknopte vorm uiteenzetten van basisbeginselen en –begrippen over communicatie (1.1). Vervolgens komen belangrijke en handige feiten om te weten aan de orde (1.2). Zoals de manier waarop we communiceren en wat daarbij mis kan gaan. Daarna wat communicatie in een conflictsituatie kan betekenen (1.1.1), voordelen van goede gezonde communicatie (1.1.2), verschillende vormen van communicatie en tot slot vaardigheden en handvatten (1.2).

      1.1 WAT IS COMMUNICATIE

      Mijn definitie is heel simpel:

      Communicatie omvat alle signalen tussen zender en ontvanger.

      Zender: geeft signalen (boodschappen), bewust maar ook onbewust en soms ook onbedoeld.

      Ontvanger: ontvangt signalen (boodschappen). Geen signaal is ook een signaal.

      Signalen: informatie via lichaamstaal (non-verbaal), verbaal, omgeving/de plek (context) en op welk moment (timing). Signalen zijn informatiedragers.

      (cb)

      Tijdens het communiceren, wisselen de zender en de ontvanger voortdurend van rol. De zender begint de communicatie door een signaal af te geven. De ontvanger stuurt weer een signaal terug en wordt daarmee zender. Uiteraard wordt de zender dan de ontvanger. Een teruggestuurd signaal noemt men ook feedback (letterlijke vertaling: terugkoppeling). Een van de grootste problemen bij communiceren is het optreden van ruis.

      (cb)

      Ruis: vervormt het signaal. Vervorming treedt op wanneer het verzonden signaal(boodschap) niet ontvangen of begrepen wordt door de ontvanger, zoals de zender dat heeft bedoeld. Hier volgt een opsomming van mogelijke veroorzakers van ruis, dat zijn er nogal wat:

       zender

      niet de juiste toon/intonatie (boos of vriendelijk), verkeerde bewoording, lichaamshouding, verkeerde plek (op het toilet), triggers uit verleden (angst voor afwijzing van ouder), zich niet lekker voelen/ziek zijn (ongesteld, kiespijn, griep);

       ontvanger

      luistert niet of luistert met zender aan om te reageren en niet om te begrijpen, verkeerd idee vooraf vanwege bijvoorbeeld verschillende definities, triggers uit verleden, zich niet lekker voelen/ziek zijn;

       omgeving

      te veel lawaai, te veel mensen, onveilige omgeving, interruptie (anderen, telefoon);

       feit of fictie

      heb je correcte en voldoende informatie? Hier valt bijvoorbeeld projecteren onder: invullen van wat de ander denkt of voelt zonder bevestiging van die ander? Of denken te weten wat de ander denkt wat jij voelt of denkt. Triggers (volgend punt) kunnen hierbij een rol spelen;

       scheid heden/verleden (triggers)

      wat zijn de triggers (activeren gevoelens en patronen uit het verleden). Wat hoort bij het heden en wat bij het verleden (bijvoorbeeld afwijzingspijn, angst of woede uit vroegere tijden);

       veel conflicten gaan om het verdedigen van de eigenwaarde in plaats van het conflict zelf

      men voelt zich dan als persoon afgewezen. Bevestig je die, dan is het vaak snel opgelost;

       defensiemechanismen

      het onbewuste bepaalt voor 85% hoe je reageert en wat je besluit. Dit soort mechanismen schuift schuld af en verdekt eigen ongemak. Meestal oude afwijzingspijn. Hiermee wordt niet bedoeld gewone eerlijke argumentatie;

       cultuurverschillen, opvattingen, dogma’s, vooroordelen;

       verschillende definities bij gebruik van dezelfde begrippen;

       negatieve emoties

      jaloezie, haat, afkeer, oneerlijkheid, valse angst, bitterheid, wraaklust;

       verkeerde houding/instelling

      onwil, dubbele agenda, dubbele maat (willekeur, voorkeur, discriminatie, egoïsme), hoogmoed/arrogantie, manipulatie, obsessie, laag inlevingsvermogen, weinig zelfinzicht/zelfkritiek (geen of weinig kijk naar en in zichzelf), geen geweten;

       persoonlijke beperkingen

      onmacht, onkunde, verstandelijke handicap. Een bemiddelaar is dan gewenst;

       onder invloed van middelen zoals alcohol of drugs;

       problemen die door elkaar heen lopen;

       onopgeloste problemen uit verleden, die mede op komen spelen.