La Vall d'Uixó en el temps de la lloctinència de l'infant Martí. AAVV

de Besalú al seu germà i hereu l’infant Joan, duc de Girona i comte de Cervera, el qual li havia donat a canvi de la vila de Castelló de la Plana amb condició que la Corona podia recuperar la vila de Besalú pagant 300.000 sous i la vila de Camprodon per 200.000. Igualment, si el rei li pren el comtat de Xèrica, l’infant Martí recuperaria el de Besalú, i els infants Joan i Martí accepten les condicions.

       Testimonis: Lope, arquebisbe de Saragossa; Pere, bisbe de Tarassona; Olf de Pròxita, governador del Regne de Mallorca, Miquel Roiç d’Isuerre, i Pere Guillem Català, uixer d’armes del rei, cavallers; Bernat Desvall i Jaume de Vallseca, doctors en lleis.

       Signatures del rei Pere i els infants Martí i Joan. Aquest signa el 13 de juliol, i foren testimonis: Joan, comte d’Empúries, Umbert de Fenollar i Garcia Lope de Sesse, cavallers, Berenguer de Relat, tresorer de la reina, i Bartomeu de Bonany.

       Notari: Jaume Conesa, protonotari reial.

      ACA, Reial Cancelleria, Registres, núm. 2063, ff. 47r-51r.

      Donacio infantis Martini tote baronie de Exerica et etiam¹ ereccionis² in comitatum.³

      In Christi nomine. Pateat universis presentem paginam inspecturis quod nos Petrus, Dei gracia rex Aragonum, Valencie, Marioricarum, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, prospicientes quod dudum cum carta nostra data Barchinone, .XXIIª. die iunii anno a Nativitate Domini .Mº.CCCº.LXº. octavo, bulla nostra aurea communita⁴ vobis inclito infanti Martino, militi, filio nostro carissimo, dederamus et contuleramus motu nostro proprio comitatum Bisulduni sub certis limitationibus designatum in feudum honoratum ut in carta ipsa lacius continetur. Etiam, attendentes quod comitatus ipse, licet insignis et honorabilis tam propter eius situm et loca in eo comprehensa quam homines in eo degentes in numero congruo, est tenuis in redditibus vestri dicti filii nostri condicione et sublimitate prospecta, propterea ut vos dictus filius noster vestris occurrentibus opportunitatibus suffultus congruis redditibus valeatis melius et copiosius providere, cum presenti carta nostra cunctis temporibus valitura per nos et omnes heredes et successores nostros damus et conferimus motu nostro propio in feudum honoratum absque aliquo servicio vobis dicto infanti consentienti et recipienti ac liberis vestris masculis dumtaxat a vobis descendentibus pura et perfecta donacione irrevocabili inter vivos sub modis, formis, retencionibus et condicionibus infrascriptis totam baroniam de Exerica et omnia loca, castra, alcareas et cunctas alias res et iura ad dictam baroniam pertinencia que ad nos certis titulis noviter pervenerunt et que longe plus cum aliis que infra vobis damus dictum comitatum Bisulduni in redditibus annuis excedere dinoscuntur. Nec minus damus et concedimus vobis in feudum ut predicitur honoratum absque aliquo servicio castrum et vallem de Uxone cum suis pertinenciis et terminis universis que hodie tenet a nobis impignorata nobilis Petrus de Scintillis pro certa pecunie quantitate, et alcaream de Alfandaguella que pro certa quantitate peccunie tenetur impignorata. Et de dictis baronia et castro et valle de Uxone et alcarea de Alfandaguella sub limittacionibus infrascriptis comitatum facimus eaque in comitatum erigimus, et volumus comitatum de Exerica perpetuo nominari. Et ut constet omni tempore de limittacionibus ipsius comitatus ipsum limitari et designari volumus et decernimus sub hac forma:

      Primo, designamus loca que sunt et erant de baronia de Exerica, videlicet ipsam villam de Exerica cum tota tenencia et termino iusdem necnon loca de Pina, del Thoro et de Eslida cum eorum terminis, locum de Çuera et vallem d’Anveyo cum eorum terminis, castrum et locum de Fanzara cum suis terminis, et predicta loca sicut prenotata erant de dicta baronia de Exerica. Comprehenduntur etiam in donacione per nos vobis dicto infanti Martino facta castrum et vallis de Uxone, et ultra predicta per nos vobis donata esse volumus de dicto comitatu et intra limittes eiusdem locum de Castro cum tota sua tenencia, necnon rivum de Chelva cum omnibus castris, locis et alcareis et terminis suis; etiam Altura et Les Alcubles et locum de Gayvell cum terminis et pertinenciis eorundem. Volentes et declarantes quod omnia castra, ville, loca, alcaree et mansi quarumcumque sint personarum que sunt in terminis et infra terminos locorum superius nominatorum sint et remaneant ac comprehendantur in et de dicto comitatu et infra limittes eiusdem sic quod quantum termini dictorum castrorum et locorum superius designatorum protenduntur, tantum protendantur et protendi volumus limittes comitatus predicti. Predictum itaque comitatum de Exerica prout intra predistinctas limittaciones includitur, et omnia iura nobis pertinencia in loco de Planes vel in aliis quibuscumque locis nobis pertinentibus racione vinculi per dictum regem Iacobum facti nobili quondam Iacobo de Exerica, eius filio, cum baronibus, militibus, feudis, feudatariis sive castlanis et dominabus ac generosis, aliisque hominibus et feminis cuiuscumque legis et condicionis existant inibi habitantibus et habitaturis, et cum omnibus dominicaturis necnon mero et mixto imperio et alia iurisdiccione civili et criminali, alta et baxia, ac cum terminis, montibus et planis, piscacionibus, venacionibus, fluminibus, nemoribus, herbagiis, pascuis et pasturis, aquis et aqueductibus atque silvis, et cum redditibus, terciis, laudimiis, firmis, directis et alodialibus, dominiis, exitibus et proventibus, molendinis, furnis, carniceriis, scribaniis, curratoriis, questiis, demandis, caloniis, subsidiis, adempriviis, serviciis, servitutibus realibus et personalibus, exercitibus, hostibus et cavalcatis et earum redempcione, cenis, albergis, et cum feudis ac retrofeudis et rebus ac prediis feudalibus et emphiteoticalibus que pro nobis teneantur in feudum seu in emphiteosim, et omnino omnibus aliis iuribus inibi nobis pertinentibus et debentibus pertinere de foro, iure et consuetudine et usu regni Valencie et alias prout melius et plenius ipsa nobis spectant et etiam cum omnibus prerogativis et preheminenciis ad comitatum de iure, usu aut alii pertinentibus quovis modo prout predicta omnia melius, lacius et utilius possunt dici, scribi et intelligi ad vestri vestrorumque sanum et sincerum intellectum, comodum et profectum damus vobis dicto filio nostro iuxta usaticos Barchinonenses et consuetudines Cathalonie in feudum honoratum absque aliquo servicio ut prefertur. Et extrahentes predicta omnia et singula que vobis damus de iure, dominio, proprietate et posse nostri et nostrorum eadem in ius, dominium, posse ac proprietatem vestri ac vestrorum ponimus, mittimus et transferimus irrevocabiliter pleno iure inducentes vos inde in possessionem corporalem seu quasi ad habendum et tenendum ea omnique tempore paciffice possidendum prout per nos vobis melius data sunt et superius ac inferius continentur. Promittentes vobis quod trademus vobis seu procuratori vestro possessionem corporalem seu quasi predictorum omnium per nos vobis ut predicitur donatorum, et nichilominus cum presenti damus et concedimos vobis auctoritatem, licenciam et plenum posse quod propria auctoritate vestra absque aliqua requisicione possitis possessionem seu quasi omnium predictorum que vobis damus et singulorum ex eis libere apprehendere et apprehensam licite retinere. Nos enim donec vobis dictam possessionem seu quasi tradiderimus seu tradi fecerimus vel vos eam apprehenderitis ut est dictum, constituimus nos interim predicta omnia vobis data pro vobis ac vestro nomine precario possidere seu quasi, et ex causa huius donacionis damus, cedimus et mandamus per nos et nostros vobis et vestris perpetuo omnia iura omnesque voces, raciones et acciones reales et personales, ordinarias seu extraordinarias, mixtas, utiles et directas et alias quaslibet ad exercicium earumdem nobis competentes et competentia ac competere debentes et debentia in predictis que vobis damus et contra quascumque personas et res racione eorum, quibus siquidem iuribus et accionibus possitis vos et vestri uti et experiri in iudicio et extra iudicium agendo, deffendendo et omnia alia et singula faciendo que quilibet in et de re sua propria facere potest, et que nos possemus ante huiusmodi donacionem et iurium cessionem et nunc et postea quandocumque. Constituentes vos in hiis dominum et procuratorem tanquam in rem vestram propriam. Mandantes serie huius publici instrumenti quod vicem epistole gerere volumus in hac parte universis nobilibus, militibus et generosis aliisque hominibus villarum, locorum, castrorum et alcarearum et quibuscumque aliis populatis intra dictum comitatum et limittes eiusdem superius designatos quod vos et vestros pro eorum dominis habeant et teneant vobisque et vestris pareant, rependant, obediant et attendant in, de ac super omnibus et singulis in et de quibus nobis ante presentem donacionem debebant et tenebantur rependere, parere, attendere ac etiam obedire ac pro eis vobis vel procuratori vestro homagium faciant et fidelitatis etiam iuramentum. Nos enim cum dicta iuramentum et homagium vobis aut procuratori vestro prestiterint et ex nunc pro tunc absolvimus eosdem omnes et singulos ab omni homagio et iuramento et quavis alia obligacione quibus nobis sint aut sunt⁵ astricti vel obligati pro hiis que ut predicitur vobis damus. Retinemus tamen nobis ac nostris heredibus et successoribus et sub