Friedrich Schiller. AAVV

*Freude, schöner Götterfunken, **Tochter aus Elysium, (9) Ihr stürzt nieder, Millionen ? Ahnest Du den Schöpfer, Welt ? Such’ ihn überm Sternenzelt ! Über Sternen muß er wohnen. **Wir betreten feuertrunken, **Himmlische, dein Heiligtum ! **Deine Zauber binden wieder, **Was die Mode streng geteilt; (10) Freude heißt die starke Feder In der ewigen Natur. Freude, Freude treibt die Räder In der großen Weltenuhr. **Alle Menschen werden Brüder, **Wo dein sanfter Flügel weilt. Seid umschlungen, Millionen ! Diesen Kuß der ganzen Welt ! (11) Blumen lockt sie aus den Keimen, Sonnen aus dem Firmament, Sphären rollt sie in den Räumen, Die des Sehers Rohr nicht kennt. CHOR Brüder - überm Sternenzelt Muß ein lieber Vater wohnen. Ihr stürzt nieder, Millionen ? Ahnest Du den Schöpfer, Welt ? Such’ ihn überm Sternenzelt ! (12) Froh, wie seine Sonnen fl iegen Durch des Himmels prächt’gen Plan, Wandelt, Brüder, eure Bahn, Freudig, wie ein Held zum Siegen. Über Sternen muß er wohnen.

Las tres versiones vascas (1914, 1959, 1979)
O adiskide, ez ots motel ori; entzun dezagun ozenago baten durundia ta pozgarriagoa Poza, Jainkotsinpart eder Eliseoko alaba gogo beroz gijoatzin ire Juarestegira. Ire tseraz biltzen ditun Apetaz banatuak, Ire egapean anaitzen Gozarotsu gizonak. Adiskide on bat duela Zinez zoritsu dana, Emazte ederdun batekin Ager bedi iregana. Maite bakar bat gaberik Bizi oi aizen ori Pozezko baltzu ontarik Negartsu ostu adi.	O Poz! Ez eresi itunik Geigo, abots pozgarri ta alaiagorik baizik! Poza! Poza! Jainko txinpart eder, Eliseo’ko alaba, Suz ordiak sartzen gaitun zerutar gaindegira. Ire lilurak berriz din l otu bizkerak etena. Gizon oro anai gatxin ire egak ikututa. Lagunen-lagun irauten Zoria dunak lortu, ta andre laztan bat maitatzen gukin bedi alaitu. Naiz arima soil bat « bere» dei baleza munduan. Ori ezin ba’lu alare,	Adiskideok! Ez gaitezen doinu zarata hoietan eror. Beste zerbait alaiago eta atseginagorekin has gaitezen! (Alaitasunaren abestia) Alaitasun, Jainkozko argi eder. Eliseon jaioa. Zure aldareruntz goaz, sutsuki. Gogortasunak zatitua. Zure dizdiraz berriro batua. Zure eragipen ongilea erdietsi arte. Gizon guztiak anai izango dira. Zoriontasunak emandako egiazko zoriontasuna. Eta andra zintzoa aurkituko duenak. Ager dezala bere poza: Lurraren borobiltasunean, anima zoriontsu batean jabe bait da. Eta lortu duenak Zorizgaitzpean negar egin beharko du.
Sorkuraren bularretik Poza edoskitzen degu; On ta gaizto, orren egarriz Beti bizi gera gu. Musuak eman zizkigun Masti, lagun ta indarra: Berea da arren zoria Ta aingeruen poz-garra. ¡Ots! So eki eder oyek Oskoroan kurika, bizkor zabilz anaika pozik garai-zale legez. Diru-metak guk besarka Izadiaren musuz Izar-gainean goituz	Bego negarrez atean. Poza edan oi du gizonak Natura bularretik, gaizto ala on diranak doaz aren atzetik. Musu ta ardo eman zigun adiskide il arte. Arrak griña izan zizun, Aingeru’k Jaink-aurre. Alai! Egan, eguzkiak Ortz garbian bezela. Jarrai pozik, anaiak! Garailari antzera. Poza! Jainko-txinpart eder, Eliseo’ko alaba,	Izadiaren magalean. Denok dastatzen dugu bere poza Nola gaizto, ala zintzoek Bere bide loretsutik jarraitzen dute. Laztantzen gaitu, asetzen gaitu. Heriotzeraino adiskidetasun zihur bat eskeintzen dugu. Besarkatu zaitezte denok! Lazten honek batu dezala mundu osoa! Izar gainen anaiok. Aita maitagarri bat biziko da! Poz zaitezte bere eguzkia hegaka ikusiaz zeruan
Aita samur bat bizi da. ¿Zer?¿Ondatu, diru-metak? ¿Izargina nai aldek? Oskoroan galde zak, goyan zoritsu an dukek.	suz ordiak sartzen gaitun zerutar gaindegira. Ire lilurak berriz din lotu bizkerak etena. Gizon oro anai gatxin ire egak ikututa. Besarka elkar milloika! Musu mundu danari Anaiok! Izar zearka dago Aita’ren jauregi. Auzpez jarririk asmatu Nun ote Jauna izango? Ortze gaiñean billatu, Izar tartean bait-dago. Besarka elkar milloika! Musu mundu danari! Poza! Jainko-txinpart eder, Eliseo’ko alaba, Suz ordiak sartzen gaitun zerutar gaindegira.	Jarraitu anaiok jarraitu, zuen bide alaitsuetatik. Mozorroei atsegina ematen die Eta jainkoruntz doa kerubina. Oraindik zalantzan ahal zaudete? Ez al duzue aurkez ikusten Sortzailea? Izan gainean bila zazu. Han aurkitu behar bait da.

      BIBLIOGRAFÍA

      ARANA MARTIJA, J. A. (1983): Resurrección María de Azkue, Bilbao, Caja de Ahorros Vizcaína.

      AZURMENDI, J. (1989): Schopenhauer, Nietzsche, Spengler Miranderen pentsamenduan, Zarautz, Susa.

      BAZÁN, I. y M. GARAMENDI (eds.) (2003): Resurrección María de Azkue: euskal kulturaren erraldoia eta funtsezko zutabea, Donostia, Eusko Ikaskuntza.

      CRONIN, M. (1996): Translating Ireland, Cork, Cork University Press.

      GOENAGA, I. (2004): Wilhelm Tell (edición de Inazio Mujika), Donostia, EIZIE.

      KINTANA J. (2002): Vizcaytik Bizkaira? R. M. Azkue euskaltzaindia sortu aitzin, Bilbao, Euskaltzaindia/BBK fundazioa.

      LÓPEZ GASENI, J. M. (2000): Euskarara itzulitako haur eta gazte literatura: funtzioak, eraginak eta itzulpen-estrategiak, Bilbao, Universidad del País Vasco, Servicio Editorial = Euskal Herriko Unibertsitatea, Argitalpen Zerbitzua.

      — (2005): Autoitzulpengintza euskal haur eta gazte literaturan, Donostia, Utrisque Vasconiae.

      LÓPEZ GASENI, J. M. y X. ETXANIZ ERLE (2004): 90eko Haur eta Gazte Literatura, Iruñea, Pamiela.

      MENDIGUREN BEREZIARTU, X. (1983): Itzulpen-teoriazko ezagupenak, Lazkao, Pax.

      MENDIGUREN BEREZIARTU, X. (1992): Itzulpengintza: historia eta teoria, Donostia, Elkar.

      — (1995): Euskal itzulpengintzaren historia laburra, Donostia, Elkar.

      MIRANDE, Jon (1976): Orhoituz (poema guztiak), Jon Mirande (edición de Andolin Eguzkitza), Bilbao, Kriseilu.

      — (1984): Poemak 1950-1966 (edición de Txema Larrea), Donostia, Erein.

      — (1999): Obra osoa I, Alegia, Hiria.

      MUJIKA, L. M. (1984): Miranderen poesigintza, Donostia, Haranburu.

      TORREALDAI, J. M. (1997): Euskal Kultura gaur. Liburuaren mundua, Donostia, Jakin.

      URIBARRI, I. (2005): «Schiller euskaraz», Senez 28, pp. 53-76. En línea <http://www.eizie.org/Argitalpenak/Senez/20051219>.

      URKIZA, J. (1999): Euskal bertso eta olerkien bilduma, Markina, Euskalerriko Karmeldarrak.

      — (2004): «Olerkari alemaniarrak euskaraz», Hegats 35. En línea <http://www.idazleak.org/argitalpenak/hegats/hegats35.pdf>.

      VV.