Kristel Loots-omnibus 1. Kristel Loots

op haar lêer aanbring. O hel, hier gaan ons! dink sy benoud. Hy gaan my in dieselfde drukgang plaas as al die ander pasiënte wat hy vanoggend ondersoek het. Hy gaan sy ontvangsdame vra om vir my ook ’n bed in die hospitaal te bespreek waar ek gekarnuffel en gekneus gaan word, en hy gaan nóg ’n paar duisend rand daarvoor in die sak gestop word. Sommerso vir ’n werkie wat hy binne ’n paar minute sal afhandel.

      Sy is beslis nie gretig om nommer hoeveel in die honderd te wees wat hy hierdie week of maand onder hande neem nie. Sy sit regop en swaai haar bene oor die kant van die ondersoektafel.

      “Ek wil nie graag vir ’n angiogram gaan nie,” keer sy.

      “Nou wie’t gesê jy moet?”

      “Niemand nie – nog nie. Maar ek waarsku net vroegtydig. Ek is nie daarvoor te vinde nie.”

      “ ’n Angiogram is nie ’n operasie nie, Jenna,” verseker hy haar. “Jy hoef nie daarvoor bang te wees nie.”

      Dis waar jy die fout maak! dink sy.

      Hy trek ’n stoel nader en kom sit oorkant haar. “Dis ’n taamlik eenvoudige proses. Jy meld so teen halftwaalf by die hospitaal aan. Jy kry iets om jou te laat ontspan, maar nie narkose nie – ons maak gebruik van plaaslike verdowing. Jy is die hele tyd wakker en kan kyk hoe dit gedoen word.”

      “Ek hét al gesien hoe ’n angiogram gedoen word. Dit was nie ’n mooi gesig nie.”

      “O ja? Hoe so?”

      “My pa is op ’n stadium daardeur. Ek is toegelaat om by hom te bly om hom te probeer kalmeer.”

      “Dit ís nogal noodsaaklik dat die pasiënt so kalm as moontlik gehou word.”

      “My pa was vreesbevange, en nie sonder rede nie. Daar is sekere risiko’s verbonde aan ’n angiogram.”

      “Dit ontken ek nie, maar om dit nié te laat doen nie, kan in sekere gevalle groter risiko’s inhou. Om ’n kateter in die slagaarstelsel te plaas is dikwels die enigste manier waarop blokkasies in die kroonslagare sigbaar word,” verduidelik hy. “Soos dit seker in jou pa se geval ook gebeur het, werk ons gewoonlik deur die slagaar in die lies. Die kateter word met die hulp van x-strale gelei tot binne die mond van die kroonslagare waar dit uit die aorta kom. ’n Kleurstof word dan ingespuit wat die teenwoordigheid van ’n blokkasie duidelik uitwys.”

      “En wanneer die kleurstof deur die are gaan, ervaar die pasiënt ’n warm gloed in die lyf,” vul sy aan.

      Sy onthou haar pa se naakte vrees. “Dit voel of ek doodgaan,” het hy geprewel en vreesbevange na haar hand gegryp.

      “Rustig nou, oupatjie,” het die verpleegsuster hom probeer kalmeer, maar hy wou nie gekalmeer word nie.

      “Ek is niemand se oupatjie nie,” het hy kapsie gemaak, en Jenna het gehoop dat daar genoeg veglus in hom oor was om die doodsengel weg te jaag. Maar sy kon nie seker wees nie. Die hele ervaring was vir hom ’n nagmerrie – en vir haar. Wat deur die dokters en verpleegkundiges as blote roetine afgemaak is, was allesbehalwe dit.

      “Ek weet wat gebeur as ’n mens ’n slapende hond met ’n stok in die ribbes steek,” het haar pa probeer keer toe daar vir hom verduidelik is hoe ’n angiogram gedoen word. “Nou wil julle dit met my hart ook doen. Dis moeilikheid soek, dis wat dit is.”

      En dit was. Sy glo vas haar pa se gesondheid het daardie dag ’n terugslag gekry.

      “Ook kan die kleurstof nadelige gevolge vir die niere inhou,” merk sy sugtend op.

      Sy onthou die liters water wat haar pa ná die tyd moes drink om van die kleurstof in sy are ontslae te raak. Sy onthou hoe sy hom aangemoedig het om dit te doen terwyl hy plat op sy rug lê, hoe sy die strooitjie by sy mond gehou het. Sy onthou die ongemak, die opstand in hom en hoe hy na haar gekyk het asof sy skuld daaraan gedra het. Toe al het sy persoonlikheid verander en was hy nie meer die man wat haar as kind op sy skouers gedra het nie.

      “Koronêre angiografie is nog nie vervolmaak nie,” gee Luca de Wet toe. “Maar dit het al baie mense se lewenskwaliteit verbeter wanneer ’n ballonnetjie die opbou van plaak in die are teen die wande terugdruk, of wanneer ’n stent ingeplaas word om dit so te hou.”

      Dis wat deesdae gedoen word, sy weet. Stente word links en regs ingeplant. Sonder dat die ontvangers daarvan behoorlik ingelig word oor die gevare daaraan verbonde.

      Sy weet sommer iemand soos Luca de Wet sal nie erken dat die mediese professie nog lank nie al die wysheid in pag het nie. Hy dra ’n sweem van arrogansie met hom saam en lag heel moontlik vir haar beperkte kennis in dié verband.

      “As ons natuurlik nie ’n verstopping in die are van die pasiënt met ’n ballonnetjie of ’n stent kan regstel nie, moet ons ongelukkig ’n hartomleiding doen.”

      Sy hou haar hande afwerend voor haar uit. “Oor ’n hartomleiding wil ek niks hoor nie! Dít sal ek letterlik net oor my dooie liggaam toelaat.”

      Hy kyk haar vraend aan. “Jy voel baie sterk hieroor, nè?”

      “Ja, en met goeie rede wat nie nou ter sake is nie.”

      “Wel, Jenna, die kanse dat jy enige van hierdie behandelings hoef te kry, is uiters skraal. Maar selfs al sou dit moet gebeur, bevind jy jou by een van die beste hospitale in die land daarvoor, indien nie dié beste nie. By die kardiologie-afdeling is daar 24-uur-toegang tot angiogramfasiliteite, en ons gebruik van die nuutste kateterisasietegnologie ter wêreld. Ons intensiewe-sorgeenheid by kardiologie word beman deur hoogs gekwalifiseerde personeel, en ons bied ’n kardiale rehabilitasieprogram onder leiding van Amanda van der Merwe, ’n opgeleide biokinetikus wat beurtelings hier en by die Hartkliniek in Blouberg diens doen. Elkeen van die kardioloë hier het ten minste vyf jaar ondervinding. En ons het ons eie elektro-kardiofisioloog, een van net ’n paar in die land.”

      “Jy moes ’n verkoopsman geword het, dokter,” probeer sy spot. “Jy sal sand aan die Boesmans in die Kalahari kan verkoop.”

      “Dis nie nodig dat ek ons fasiliteite verkoop nie, Jenna. Die suksesse wat ons hier behaal, spreek vir hulleself.”

      Met hierdie man se selfbeeld skort daar niks, hoor sy weer.

      “Ek gee nie om of julle die beste in die wêreld is nie,” waarsku sy nogtans. “ ’n Hartomleiding laat baie beursies bult, maar dis nie altyd die beste vir die arme ou wat op die operasietafel lê nie.”

      “En as dit ’n saak van lewe en dood is?”

      “Dan is dit nog nie te sê ’n hartomleiding gaan iemand langer laat leef nie.”

      “Wat laat jou so dink?”

      Jenna sluk. Sy waag dit om ’n spesialis op die gebied van kardiologie aan te vat, sy wat haar lewe maak uit syfertjies rangskik totdat dit ’n wins wys en wat van die mediese wetenskap net weet wat sy aan eie bas gevoel het.

      “Ek weet daar word jaarliks duisende hartomleidingsoperasies gedoen, maar soos ek dit verstaan, word dit hoofsaaklik gedoen om pyn te verlig. Net ’n klein persentasie lewens word werklik daardeur verleng.”

      Hy kyk na haar met ’n frons op sy hoë voorkop.

      “Ek gee toe dis nie maklik om so iets te bepaal nie en statistiek is nie altyd betroubaar nie, maar –”

      “As jy statistiek wil praat, kan ek jou ook ’n paar getalle voor die kop gooi, hoor,” onderbreek hy haar. “Die moderne mens se eetgewoontes en hele leefwyse werk hartaanvalle in die hand. Die moderne mens skarrel soos ’n malmier rond terwyl evolusie nog nie die werking van ons harte verander het om hierdie frenetiese pas vol te hou nie.”

      Hy beduie met die hande in die lug en sy stem dawer. Jenna skrik. Sy verwag amper dat die ontvangsdame of iemand hier ingestorm sal kom om te kyk wat sy met die dokter aanvang om hom so opgewonde te kry.

      “Die hart is ’n wonderlike orgaan, Jenna.” Sy stem draal, raak minder bombasties. “Dit hou aan met klop vandat dit in die baarmoeder begin het totdat jy die