Wieczny początek. Beata Szady

dobrze byłoby pojechać większą grupą do Olsztyna. Wtedy wszyscy zobaczą, jakie są tam warunki w szpitalu. Zabrać ze sobą żony, żeby wiedziały, co robią ich mężowie, po co, dla kogo.

      – Dar musi być przekazany z sercem. To, co zaproponowali panowie, to jest przesyłka pocztowa. A ja nie jestem listonoszem – kończy Monkowski.

      Umowa stoi.

      Ostatecznie do Olsztyna jedzie siedem małżeństw. Na miejscu czekają na nich telewizja i prasa.

      Później okaże się, że żaden z olsztyńskich lekarzy nie umie tych urządzeń obsłużyć, więc dodatkowo przechodzą jeszcze szkolenie w Niemczech.

      Nadal

      Monkowski pewnie nadal organizowałby transporty, gdyby Polska nie stała się wolna, kapitalistyczna i demokratyczna. Transporty się kończą, ale on nadal pomaga, tylko inaczej. Pokazuje mi świeży artykuł w niemieckiej gazecie. Na jednym ze zdjęć Alina Jucwowska.

      – Od kilku lat opiekujemy się tą dziewczyną. – Monkowski nigdy nie używa liczby pojedynczej. Zawsze mnogiej. – Mieszka na Warmii. Zdolna dziewczyna, ale ruchowo niepełnosprawna. Ma bardzo sztywne dłonie. I zastanawiałem się, jak jej pomóc. Byłoby dobrze, gdyby te palce mogła ćwiczyć. Pomyślałem o instrumencie. Może jakiś keyboard? Czasami ludzie mają gdzieś na strychu, w piwnicy, niepotrzebne już. I poszedłem z tą prośbą do prasy. Bo ja zawsze działam przez prasę. I dostałem trzy keyboardy!

      Jaroty

      Z Herbertem Monkowskim rozmawiam w jego olsztyńskim mieszkaniu. Kupuje je w latach dziewięćdziesiątych. Żartuję, że pewnie po to, „żeby nie mieć z Polską nic wspólnego”. Nie jest to łatwe, bo Niemiec wówczas nie może mieć własności w Polsce. Można kupić przez kogoś znajomego, ale Monkowski tak nie chce. W urzędzie słyszy: „Kupi pan, jeżeli przyjmie obywatelstwo polskie”. Które swego czasu miał, choć o nie nie prosił.

      – Dwóm panom służyć nie mogę – mówi. – Niektórzy mogą być i Turkiem, i Niemcem. Ja nie. Albo będę tylko Niemcem, albo tylko Polakiem.

      A Polakiem być nie chce. Nigdy nie chciał. W tej kwestii nic się nie zmieniło.

      – Przecież ja nigdy siebie nie nazywałem Polakiem. Zawsze byłem Niemcem. Albo niemieckim Warmiakiem. I tak już pozostanie.

      Ostatecznie władze Olsztyna i Kościół wstawiają się za Monkowskim w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych w Warszawie i może on kupić własność na drodze wyjątku. Mieszkanie stoi w Jarotach, które są obecnie częścią miasta, bardzo blisko byłego domu babci. Dawniej dokładnie w tym miejscu było boisko szkolne. To na nim Herbert nie chciał uczyć swojej siostry jazdy na rowerze. Wybrał szosę, a i tak nauka zakończyła się katastrofą. Ciągle ma przed oczami dwie rysy na swoim nowiusieńkim niebieskim rowerze.