Szkoła przetrwania. Bear Grylls

Jednak jeśli jest zbyt wklęsłe, możesz mieć problem z wyciągnięciem siekiery z drzewa, a to będzie oznaczało dodatkowy wysiłek.

Ostrza proste

      Proste ostrze nie ześlizguje się tak łatwo z powierzchni drzewa, ale jest narzędziem bardziej wyspecjalizowanym, stosowanym w dużych projektach, na przykład przy budowie chat.

Ostrzenie siekiery

      Tępa siekiera to niemal zwykły młotek. Jeśli więc ma ci się do czegoś przydać, musi być ostra. Podstawowe zasady ostrzenia są takie same jak w wypadku noża, ale technika jest inna. Ostrząc nóż, przeciągamy ostrzem po urządzeniu do ostrzenia, natomiast ostrząc siekierę, to urządzenie przeciągamy po ostrzu. Ostrze pozostaje nieruchome, przesuwają się ręce. Oznacza to, że do tej czynności zawsze powinieneś przystępować odpowiednio przygotowany. Po pierwsze, musisz mieć solidne rękawice. Po drugie, nigdy nie kładź siekiery na kolanach – pamiętasz o tych wszystkich tętnicach przebiegających w twoich udach? Jeśli ostrzysz siekierę w domu, połóż ją na stole; jeśli zaś musisz to zrobić w warunkach polowych, klęknij i oprzyj ją o pień drzewa lub inny stabilny przedmiot.

      Można kupić specjalne zestawy do ostrzenia siekier, składające się z ostrzałki do siekier, pilnika diamentowego i kamienia szlifierskiego z jedną powierzchnią szorstką, a drugą gładką. Wszystkie te przyrządy będą ci potrzebne na czterech etapach ostrzenia.

Etap 1

      Pierwszy etap ostrzenia siekiery, zwany ścieraniem, wykonuje się tylko wtedy, gdy ostrze jest poważnie uszkodzone. Ten proces usuwa sporo materiału z powie-rzchni ostrza, dlatego nie należy przeprowadzać go zbyt często. Ponieważ ostrzałkę do siekier będziesz przesuwać w stronę krawędzi tnącej, koniecznie zaopatrz się w solidne rękawice.

      Trzymaj siekierę przed sobą z lekko uniesionym końcem ostrza. Przesuwając ostrzałką po krawędzi pod kątem 45 stopni, staraj się równomiernie spiłowywać całą powierzchnię. Gdy skończysz z jednej strony, odwróć siekierę i powtórz czynność. Kontynuuj tak długo, aż usuniesz wszystkie szczerby, pamiętając, aby obie strony ścierać równomiernie.

Etap 2

      Weź do ręki pilnik diamentowy i ustaw go pod kątem odwrotnym do tego, który stosowałeś w etapie 1. Piłuj powierzchnię tak długo, aż usuniesz wszelkie ślady pozostawione przez proces ścierania. W zależności od stopnia ostrości ostrza ten etap także można pominąć.

Etap 3

      Etap 3 i 4 to zasadnicze fazy ostrzenia siekiery, które należy powtarzać regularnie, by zapewnić najwyższą ostrość.

      Gruboziarnistą powierzchnię kamienia szlifierskiego zwilż najpierw wodą. Trzymając go pod kątem do ostrza, przesuwaj go płynnymi, kolistymi ruchami w kierunku zgodnym z ruchem wskazówek zegara, posuwając się od lewej do prawej. Na ostrzu zacznie zbierać się szorstka substancja – opiłki pomieszane z wodą. Nie usuwaj tej warstwy, gdyż pomaga ona wyostrzyć siekierę. Obróć ostrze na drugą stronę i powtórz całą procedurę. Czynności te wykonuj tak długo, aż uzyskasz ostrą krawędź.

Etap 4

      Teraz możesz już przystąpić do wygładzania ostrza. Odwróć kamień szlifierski na gładką stronę i wygładź ostrze, wykonując koliste ruchy tak jak poprzednio. Tym razem jednak poruszaj się w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara, od prawej do lewej.

Bezpieczne używanie i przechowywanie siekiery

      Zanim zaczniesz rąbać drewno, musisz wyznaczyć sobie odpowiednią strefę bezpieczeństwa i przygotować miejsce. Przede wszystkim upewnij się, że jesteś we właściwej odległości od innych ludzi – szczególnie małych dzieci, które mogą być nadmiernie zainteresowane twoimi działaniami. Sprawdź także, czy nad twoją głową nie wiszą jakieś gałęzie, i – bez względu na to, co chcesz robić – nigdy nie używaj siekiery w zamkniętej, ograniczonej przestrzeni. Potrzebujesz naprawdę sporo miejsca: jeśli masz niewielkie pole manewru, możesz stać się zagrożeniem.

      Bezpieczne posługiwanie się siekierą wymaga, abyś stosował odpowiedni rodzaj narzędzia do określonego zadania. Niewielka siekiera, którą najprawdopodobniej zabierzesz ze sobą na wyprawę, nadaje się do rąbania małych kawałków drewna oraz odcinania cienkich gałęzi i gałązek. Nie próbuj rąbać nią niczego, co ma więcej niż 8 centymetrów średnicy: do cięcia takich większych kawałków należy używać piły (patrz strony 48–49).

      Zanim zaczniesz pracę, sprawdź, czy nie masz na sobie żadnych luźnych elementów ubrania, takich jak szaliki czy ściągacze, które mogłyby się zaplątać. Pamiętaj o solidnych butach – ostrze siekiery bez trudu przebije się przez miękkie obuwie. Wokół nie powinno być żadnych gałęzi i innych zwisających przedmiotów, które mogłyby się znaleźć na drodze uderzenia. Przed użyciem siekiery należy się jej uważnie przyjrzeć. Jeśli rękojeść jest uszkodzona albo ostrze luźno osadzone, nie ryzykuj. Trzeba także sprawdzić, czy rękojeść i ostrze znajdują się w jednej linii. Jeśli siekiera jest zwichrowana, będzie poza wszelką kontrolą i stanie się po prostu groźna.

      Małej siekiery używaj jednorącz. Drugą ręką przytrzymuj kawałek drewna, który chcesz porąbać. Nigdy nie proś o to kogoś innego – w chwili uderzenia nie będziesz miał pewności, że drewno jest nieruchome. Drewno, które chcesz pociąć, należy na czymś oprzeć – idealnie nadaje się do tego pniak – upewnij się, że za punktem, w który celujesz, jest właśnie to wsparcie. Nie chcesz przecież aby siekiera po przecięciu gałęzi trafiła w powietrze lub w ziemię. Jeśli pieniek jest niski, klęknij przy nim, przyjmując wygodniejszą pozycję.

      Pierwsze uderzenie powinno być markowane – tak na wszelki wypadek, aby upewnić się, że na pewno nic nie znajduje się na drodze. Zastanów się, co może się stać, jeśli nie trafisz. W co uderzy topór? Może w palec? Zachowaj bezpieczny margines błędu. Palce nie odrastają, dlatego konieczny jest zdrowy rozsądek.

      Nie uderzaj siekierą pod kątem prostym, bo może się ona odbić. Pierwsze uderzenie po- winno być wykonane pod kątem 45 stopni. Drugie – z drugiej strony – również pod kątem 45 stopni, tak aby w drewnie zrobić wycięcie w kształcie litery V. Rąbiemy w ten sposób przez cały czas, rozszerzając V coraz bardziej, aż w końcu drewno zostanie przecięte na dwa kawałki.

      Rąbanie drewna siekierą może być wyczerpujące. Jeśli czujesz się zmęczony, zrób przerwę – w przeciwnym razie zwiększa się prawdopodobieństwo popełnienia błędu.

      Jeśli musisz przenieść siekierę, trzymaj ją za głowicę (metalową część), ostrzem do przodu, a rączką skierowaną w stronę pachy. Jeśli upadniesz, ostrze wbije się w ziemię. Etykieta obozowa nie zaleca pożyczania czyjejś siekiery, ale jeśli musisz ją komuś podać, stańcie obok siebie, twarzą w tym samym kierunku. Siekierę podaj trzymając za głowicę.

      Podobnie jak było to w wypadku posługiwania się nożem, nigdy nie próbuj rąbać drewna, jeśli nie masz dostatecznej ilości światła. Nigdy nie zostawiaj siekiery leżącej na ziemi: jeśli ktoś na nią nadepnie, może się poważnie zranić. Najlepszym miejscem do przechowywania siekiery jest oddzielny namiot gospodarczy, w którym będzie z dala od ludzi i chroniona przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi. Jeśli nie masz takiej możliwości, wbij ją po prostu w pniak. Nie wbijaj ostrza w żywe drzewo – uszkodzisz je, a poza tym ostrze może się wyśliznąć i spaść na kogoś.