Соһуччу көрсүһүү. Май Емельянов

туһунан Ньургуусаптарга тахсан кырдьаҕас күтүөппэр Сэргэйгэ кэпсээтим.

      – Ити аата, булчуттардыы эттэххэ, саһыл эйигин кытта кэлэн дорооболоспут. Кинини бултаһыаххын наада. Мин эдэрим эбитэ буоллар ити саһылы чуолкай бултуом этэ, – диэтэ.

      – Хаһан да саһылы бултаабатаҕым ээ. Ханан сылдьарын хантан билиэмий?

      – Олох боростуой. Саһыл сылдьыбыт сиринэн сылдьар. Сыһыыга кутуйахтыы үлүбээй сүүрбүтүн иһин, атын сыһыыга барарыгар үксүн биир сиринэн сылдьар. Ол иһин биир суолунан хаста кэлэн барбытын билэр ыарахан.

      – Ол аата куобах ороҕун курдук буоллаҕа дии.

      – Куобах тэпсэн ыллык курдук ороҕун оҥостор. Оттон саһыл суолуттан суолугар үктээн айанныыр. Биир саһыл ыыра син киэҥ буолааччы. Нэдиэлэ эҥин курдугунан эргиллээччи, – Сэргэй, уруккутун санаатаҕа буолуо, сирэйэ-хараҕа сырдаабыта сүрдээх.

      – Дьэ бултаһар буоллахпына хайдах бултуубун?

      – Мин бултаабатаҕым ыраатта. Онон сэбим-сэбиргэлим суох. Суолугар обургу саһыл хапкаанын иитэҕин. Лааппыга икки өттүнэн тэптиргэлээх саһыл хапкаана баар этэ. Ийэҕиттэн харчыта ылан 2–3 устууката атыылас, – диэн сүбэлээтэ. Ити киэһэ Сэргэй саҥа хапкааны хайдах оҥорор, саһылга хайдах иитэр туһунан сиһилии кэпсээтэ, үөрэттэ.

      Мин үс хапкааны атыылаһан, Сэргэй эппитин курдук таһырдьа кутаа оттон, эргэ солуурга уу кутан хапхааннарбын оргута уурдум. Арыыта элбэҕэ бэрт буолан, өссө саҥа ууга харыйа лабааларын кытта оргуттум. Таҥаһынан кууруор диэри соттум уонна таһырдьа быраҕаттаатым. Хапкааннааҕар арыы сытын ыраахтан ылан саһыл чугаһаабат үһү. Ойуурга тимир элбэх буолан хапкаан сытыгар соччо кыһаллыбат буолбут.

      Нөҥүө өрөбүлгэ хапкааннарбын сүгэн сарсыардаттан саһыл сылдьыбыт алааһыгар бардым. Сыһыыга сылдьыбыт суола элбэх. Уҥуор эргэ өтөх көстөр. Өтөххө кэлэн кутуйахтыыр эбит. Ол суолугар икки хапкааны ииттим. Өтөх кэннинэн маарга киирэр ыллык баар эбит. Сылгылар сылдьыбыттар, ыллык кытыытынан эмиэ да саһыл суола баар. Ол суолу тэйиччинэн батыһан дулҕалаах маарга кэллим. Маарга киирэргэ обургу чөҥөчөк кэннинэн киирбит эбит. Ол чөҥөчөгүнэн сирэйдэнэн туран бүтэһик хапкааммын ииттим. Суолбун хаары тарыйан, санаабар, сабан таҕыстым.

      Нөҥүө күнүгэр үөрэх кэнниттэн, комсомольскай мунньах ыытан, дьиэбэр хойутаан тиийдим. Ийэм кэтэһэн олорор эбит.

      – Сылгыһыттар кэлэн күүтэ сатаан баран бу соторутааҕыта бардылар. Эн туһахтыыр сиргэр хапкааҥҥа кыһыл саһыл кэлиҥҥи биир тарбаҕыттан иҥнэн олорор үһү. Ол иһин куотан хаалыа диэн куттанан өлөрбөтөхтөр.

      Мин күтүөбэр Сэргэйгэ сүүрдүм.

      – Тыҥыраҕыттан иҥнибитэ үчүгэй. Оннукка ыарыытыттан олорор буолар. Оттон атаҕыттан иҥиннэҕинэ, атаҕын кэрбээн баран хаалааччы, – булчут киһи быһыытынан, мин өрүкүйбүппэр олох да наадыйбакка, налыччы быһааран биэрдэ. Саха үгэһинэн булчут тэрилигэр иҥнибит кыыллары ким да тыытар бырааба суох, айыы буолар. Сылгыһыттар сөпкө гыммыттар, хата сэрэйэн эйигин түргэнник булбуттар.

      – Тыыннаах