Таптал баар буолан. Татьяна Находкина

Сметанин чаҕылхай талаана, төһө да кылгастык олорон аастар, халлааны хайа суруйар сулус уотун кэриэтэ күүскэ күлүм гыммыта.

      Сылтан сыллар солбуллан, ааҕааччылар саҥаттан саҥа көлүөнэлэрэ Тимофей Сметанин кинигэлэрин ааҕыахтара. Итинник умсулҕаннаах үрдүк аналга тиксибит киһи кырдьык этиэн сөп этэ: “… Сирдээҕи дьолу билэбин!” диэн.

      Оҕолор тоҕо эрэ тута суугунаһан тахсыбатахтара, чуумпурбут кылаастан Нина Иннокентьевна төбөтүн көнөтүк туттан тахсан барбыта. Оҕолор дууһаларыгар Тимофей Сметанин айар талаанын сөхпүт санаа дириҥник иҥэн хаалар түгэнэ бу буоллаҕа. Баара-суоҕа 27 сааһыгар олус да элбэҕи ситиспит. Көмүс буукубанан суруллар айымньылары суруйан хааллартаабыт. Ылан көрүҥ “Егор Чээрин” сэһэнин, “Ньургуһун уонна Лоокуут” драматын. Оттон биһиги… Уон сылынан төһөнү ситиһиэхпитий? … Итинтэн да атын элбэх санаалар оҕолор төбөлөрүгэр бииртэн биир илим хотоҕоһунуу субуллубуттара…

II

      Кулун тутар ый бүтэһик күннэрэ. Түүнүн тоҥорон, сарсыардатын киһи атаҕа таба тирэммэт халтараана буолар. Күнүһүн ириэрэн күн ортотуттан дьиэ кырыыһатыттан таҥнары ыйаммыт муус чопчулартан таммахтар чоллургууллара сандал саас кэлбитин кэрэһилиир. Сааскы салгын киһи этин сааһынан сайа киирэн эчи сибиэһэйин!

      Марина Нарыйалыын тоҕонохторуттан ылсан аа-дьуо хаамсаллар. Кылаас салайааччыта Нина Иннокентьевна бүгүн кылаас чааһыгар мөҕөн да биэрдэ:

      – Олус да оттомо суоххут. Өйгүт-санааҕыт кыыс-уол эрэ. Экзамеҥҥыт муннугут анныгар ыган кэлбитин ситэ өйдөөбөккүт. Биир кэлим экзамен суолтатын өйдүүр кэмҥит кэллэ. Эһиги экзамены туттаран аттестат эрэ ылар буолбатаххыт, экзамеҥҥыт түмүгүнэн үөрэххэ киирэҕит эбээт, – онтон да атын бэрт элбэҕи саҥарбыта-иҥэрбитэ. Оҕолор саҥата суох истэллэр эрэ. Биир кэлим экзамен суолтатын билбэт буолуохтара дуо? Билэллэр, сүрдээх үчүгэйдик билэллэр. Устар кыһыны быһа учууталлара даҕаны, телевизорга, радиоҕа даҕаны кэпсээн биэрдилэр, хаһыакка да суруйа сатаатылар.

      Кыргыттар биир кэлим экзамеҥҥа ханнык предмети туттаралларын кэпсэтэ истилэр.

      – Мин математикалаах, физикалаах үөрэххэ барытыгар докумуон биэрэр санаалаахпын. Баҕар, бииригэр эмэ киирэн хаалыам. Убайым Ваня “кылаабынайа бүтэһигэр диэри кэтэһиэххин наада, испииһэккэ кэнники да буоллаххына киирэн хаалыаххын сөп” диир. Былырыын кини сразу биэс үөрэххэ докумуонун туттарбыта, – Нарыйа кэпсээн айаҕа хам буолбат.

      – Ханныктарга? – Марина интэриэһиргиир.

      – Ээ, умнан кэбистим, саамай аҕыйах конкурстаахтарга быһыылааҕа. Хата, тиһэҕэр киһибит икки үрдүк үөрэххэ киирбит этэ. Тыа хаһаайыстыбатын академиятыгар ветеринарнай отделениеҕа уонна геолого-разведочнай факультекка. Хантан геологтуу барыай? Ве-те-ри-на-ры таллаҕа дии… – Нарыйа тоҕо эрэ кэлин тылын чиҥэтэн, сүһүөхтээн этэр.

      – Ветеринар туох куһаҕаннааҕый? Тыа сиригэр сүөһү баарын тухары эстибэт, саамай наадалаах идэ дииллэр дии. Ваня сөпкө гыммыт.

      – Ээ чэ, киниэхэ