Odərlər. Шамиль Садиг

əlsəfi roman

      MÜƏLLİFDƏN

      Uzun illər məni düşündürən, daha doğrusu narahat edən fəlsəfi bir mövzunu araşdırma romanı kimi yazmağı arzulasam da, sonda çox dəyərli bir dostumun təklifi üzrə milli taleyimizi düşündürən süjetlə birgə yazdım. Yazdıqca tarixi-fəlsəfi fikirlə-rim gah həqiqətlərlə, gah fantastik ideyalarla dost oldular. Müxtəlif oxucu kütləsi üçün həm maraqlı, həm qəbuledilməz, həm mübahisəli məqamlarla, həm də aktual problemlərlə zən-gin olan bir romana çevrildi.

      Mən məqsədimə çatdım. Millətimin şanlı tarixini və görmək istədiyim gələcəyini ürəyimin səsinə qulaq asaraq təxəyyülü-mün köməyi ilə yazdım. Romanın müxtəlif dünyagörüşlü insa-nımızın qınaq obyektinə çevriləcəyini bilirəm. Amma zərrə qə-dər də kimlərinsə fikrinə hörmətsiz yanaşmaq fikrində olma-dım. Və bundan daima uzaq olmağa çalışdım. Əsərdəki qəhrə-manlar tanıdığım dostlarımın prototipidir. Bu qəhrəmanlar nə qədər ziddiyyətli dünyagörüşə sahib olsalar da, həmişə bir amalda bütün fikirlər üst-üstə düşür. Bu amal isə millətdir! Hər şeydən öncə millət!..

      Dədə Əfəndinin söhbətlərini romana salmaqda öncə çox tə-rəddüdlü idim. Hətta romanın altı ay bundan öncə hazır olma-sına baxmayaraq, məhz milli düşüncə tərzinin carçısı Dədə Əfəndinin söhbətlərinə görə düşünməyə qərar verdim. Və son-da heç bir düzəliş etmədən çapa göndərdim.

      Qəhrəmanım Arslan Sultanbəyli Türk millətinin tarixinin gizlin mətləblərini ortaya çıxartmaq üçün oxuduğum tarixi mənbələrin izi ilə Dədə Əfəndinin tövsiyələri əsasında öncə Şu-şaya getdi. Əməliyyatı şərəflə və uğurla başa vurdu. Roman üç hissədən ibarət olacağı üçün bu, birinci kitabdır. İkinci kitabda Arslan Sultanbəyli Ulu Şaman Məclisinin tapşırığı ilə Çinə, üçüncü kitabda isə Vatikana getməlidir. Ümid edirəm ki, oxu-cuları intizarda saxlamadan ikinci və üçüncü kitabları da yaza-cağam. Yəqin ki, oxucuların münasibəti digər kitabların yazıl-ması üçün böyük stimul verəcək.

      Romanın ərsəyə gəlməsində bir çox mütəxəssisdən və dost-larımdan məsləhətlər və dəstək aldım. Onlardan həmişəki kimi ilk oxucum, tövsiyələri ilə daima düzgün yolu göstərərək dəs-tək verən həyat yoldaşım Zülfiyyə Sadıqovaya, coğrafi xəritə-lərlə işləməkdə daima yardım edən coğrafiyaşünas Famil İsaye-və, tarixi faktları dəqiqləşdirməkdə hər zəngimə və çağırışıma səs verən tarixçi Amil Həsənova və arxeoloq Elvin Əliyevə, iş-ğal altında olan bölgələrimizi uzaqdan da olsa, görməyimə və dağlar-dərələrlə tanış olmağım üçün mənimlə bərabər gecəsini-gündüzünə qatan Rahil Zülfəliyevə, ingilis dilli mənbələri araş-dırmaqda yardım edən Fərid Hüseynliyə, zəngin kitabxana və materiallarla təmin edən Əli İbrahimbəyliyə, hərbi terminləri dəqiqləşdirməyimdə yardım edən keçmiş döyüşçümüz Heydər Rəhimova, qazimiz Kənan Nəcəfov və Sevindik Mehman ilk oxucu kimi tənqidi münasibətlərinə görə tanınmış ziyalılarımız Müşfiq XANa, Elçin Əlibəyliyə, Cəlil Cavanşirə, Elxan Nəcəfo-va, Yusif Alı Afşara, Zöhrə Cəfərovaya, Günel Məmmədovaya və adının çəkilməsini istəməyən və XÜSUSİ məsləhətlər verən dostlarıma dərin minnətdarlığımı bildirirəm.

      Daima stumul aldığım, əsərləri ilə həyat konsepsiyamı for-malaşdırdığım ustadım, romanın ilk oxucusu, böyük yazıçımız İsa Muğannaya bir ömür boyu minnətdar olacağımı bildirmək-dən qürur duyuram.

      İnanıram ki, süjet xətti təxəyyülümün məhsulu olan bu ro-man tezliklə oxucu rəğbəti qazanacaq.

Ali roman

      Yazıçı və müəllim Şəmil Sadiqin erməni separatçıları ilə mü-barizəyə həsr olunmuş "OdƏrlər" romanı nadir əsərdir. Nadir-lik süjet xəttinin son dərəcə orijinallığı, ölkələr, siyasətlər, din-lər, təriqətlər haqqında məlumatın zənginliyindədir. Ziyalı oxu-cu müəllifin, şəksiz, şübhəsiz, böyük istedadının məhsulunu tə-şəkkür hissi ilə qarşılayacaq və Azərbaycan ədəbiyyatına belə bir istedadın gəlməsi ilə fəxr edəcək. Adi oxucu isə romandakı mə-lumatın genişliyindən beynində genişlənmə duyacaq. Öz xalqı-na belə duyğular aşılamaq hər yazıçıya nəsib olmur.

      Çox mənalı, müdrik, ali roman yazmısan. Sevinə-sevinə təb-rik edirəm. Böyüksən. Amma daha böyük gələcəyini gözləyi-rəm… Xahiş edirəm səhifələrin arxasındakı qeydlərimə laqeyd olma… Çünki bizim ikimizin taleyi var bu kitabda. Tale birliyi, əbədi yazıçılıq birliyi, gələcək həyat birliyi böyük, nadir xoşbəxt-likdir…

İsa Muğanna. 19.04.2013Milli Qəhrəman Mübariz İbrahimovun və  “İgidliyə görə” medalı ilə təltif edilmiş şəhid baş leytenant Fərid Əhmədovun əziz xatirəsinə ithaf edirəm.

      Ölüm var ki, həyat qədər dəyərli…

Hüseyn Cavid

      1

      Qısa bir zamanda dünyadan bixəbər ucqar kənddə yaşayan kəndlilər xəbər tutdu ki, kəndə nalyığan gəlib. Hamı bir-birinə dəymişdi. Dağ kəndində heç kimin ağlına gələ bilməyəcəyi bir hadisə baş vermişdi. Şəhərdən gəldi-yi ehtimal edilən bir nəfər nal yığırdı. Həm də köhnə nal. Nala verilən pulla dörd təzə nal almaq olardı. Bu işə ən çox sevinən kəndin uşaqları idi, çünki küçələrdən tapdıq-ları dəmir qırıntıları onları xeyli varlandıracaqdı. Amma nə fayda? Nalı hardan tapaydılar bu binəvalar? Texnika-nın inkişafından sonra kənddə atı olan kişilərin sayı azal-mışdı. Lakin bu kənd dağ döşündə olduğu üçün heç ol-masa, iki-üç evə bir at düşürdü. Onların da çoxu yük da-şımaq üçün yaramırdı. Təbiət qoynunda yerləşən bu kən-də yerli turistlər çox gəldiyindən kəndlilər qonaqları bu atlarda dövrəsi bir manata gəzdirirdilər. Yazıq atlar yabı-ya dönmüşdülər. Yalı yoluq toyuqlara bənzəyən atların qabırğaları sananır, quyruğu iki qıçının arasına qısılır, dizləri isə arıqlıqdan bir-birinə dəyirdı. Bir vaxtlar bellə-rində igidlər daşıyan, mərd oğulları döyüşlərə aparan, öz sahibinin öldüyünü, yaralandığını görüb onu qoruyan at-lar indi kimlərinsə əyləncə vasitəsi idi. Atların belinə mi-nənlər ya haram pullardan harınlamış qarınqulular, ya dağın döşündə yeyib-içəndən sonra əylənməyə bir şey tapmayanlar, ya da kişiliyin, ərliyin, mərdliyin nə oldu-ğundan xəbərsiz, əqidəsiz insanların əqidəsizlik əqidəsi ilə böyüyən harın balaları idi. Ən yaxşı halda, tələbələr olardı ki, onların da arasında at belinə minməyə cürəti ça-tanı az idi. Çünki at belinə minib qürrələnməyə qanında türk qanı daşıyıb özünü türk adlandıran şəxsin gərək mə-nəvi haqqı olaydı… Axı at belinə mindinsə özündə bir tə-pər hiss etməlisən, düşmən üstünə yeriməlisən… Türklər iki halda ata minərdilər: bir yağı düşmən üstünə gedəndə, bir də qələbə çalıb, şadyanalıq edəndə… Yoxsa ki, at mey-mun deyil ki, onunla oynayasan…

      Deyəsən, türk oğlu atı və at minməyi çoxdan yadırğa-mışdı. Atlar yabılaşıb, igidlər qorxaqlaşıb sıradan çıxmaq-da idi.

      Atların da başqa çarələri yox idi: yüyəni onun tale azadlığına qənim kəsilmiş, düzgün yolu azmış bəni-insa-nın əlində idi. Yazıq atların nə kükrəməyə, nə də kişnə-məyə heyləri vardı. Zorlanmış və taleyi ilə barışmış kim-səsiz qadınlar kimi, bu atlar da insanların nazı ilə oynayır, “səhər naxıra, axşam axura” prinsipi ilə həyatı yola verir-dilər.

      Hə, belə atlara nal nə gərəkdi ki? Gərək olmadığı üçün şəhərdən gələn nalyığan cəmi 14-15 nal yığa bilmiş-di. Amma hələ də istədiyi köhnə nalı tapa bilməmişdi. Ona daha çox nal lazım olduğunu eşidən kəndlilər nalyı-ğanı qoca Dəmirçioğlunun yanına göndərdilər. Bu nal-bəndə ona görə Dəmirçioğlu deyirdilər ki, o da cavanlı-ğında güclü olmuş, çox özündən deyən Koroğluları sın-dırmışdı. Qolunun gücü, dizinin təpəri bu yaşında onu köməyə möhtac olmaqdan qoruyurdu. Hər işini özü gö-rərdi. Qoca nalbənd bu yaşa kimi heç evlənməmişdi, am-ma kəndin bütün uşaqları özlərini Dəmirçioğlunun nəvə-nəticəsi, Dəmirçioğlunu da özlərinə baba hesab edirdilər.

      Nalyığan qoca nalbənd haqqında eşidib birbaşa onun yanına yollandı:

      – Yorulmayasan, ay usta!

      – Sağ ol, a bala! Sağ ol! Qərib adama bənzəyirsən. Bu-ralarda xeyir ola?

      – Hə,