Hekayələr. Василий Шукшин

qurtardı…

      – Keçib daha, qoy öpsün, – ata dedi və gözlərini sildi. – Görürsən ki, darıxıb.

      Stepan, nəhayət, bacısının qolları arasından qopub sevincək ona baxdı.

      – Hə, həyatın necədir? – dedi.

      Bacısı barmaqları ilə “yaxşı” işarəsini verdi.

      – Onun üçün həmişə yaxşıdı, – deyib ata artırmaya qalxdı. – Gedək, ananı sevindirək.

      Ana ağlayaraq dua oxumağa başladı:

      – İlahi, ey Göylər atası, dualarımı eşitdin, onlar sənə çatdı.

      Hamı birtəhər oldu.

      – Ay arvad, sənin kədərlənməyinlə sevinməyini ayırd etmək olmur, elə bir şeydir, – dedi Yermolay. – Gözünün şorbasını nə tökürsən? Gəlib çıxıb, sevinmək lazımdır.

      – Sevinirəm də, sevinmirəm məgər…

      – Onda bəsdir uladın.

      – Salamatsan, oğlum? – anası soruşdu. – Bəlkə, xəstəliyin var deyə səni tez buraxıblar?

      – Yox, hər şey qaydasındadır. İşimi tez bitirdim, buraxdılar.

      Yavaş-yavaş qonşular, doğmalar gəlməyə başladılar.

      İlk olaraq cavan, mehriban və girdəsifətli qadın olan qonşu Nyura Aqapova qaçıb gəldi. O hələ dəhlizdə ikən həddən artıq sevincək və həyəcanlı danışmağa başladı.

      – Mən də pəncərədən baxıram, aman Allah, bu gələn Styopa deyil ki? Sən demə, doğrudan da Styopa imiş…

      Stepan gülümsədi:

      – Xoş gördük, Nyura!

      Nyura isti əllərini qonşusuna sarıdı, kişi dodaqlarına təşnə olan dul qadın dodaqlarını onun tütün qoxan, çöl küləyindən çatlamış dodaqlarına yapışdırdı…

      – Sən lap soba kimi alov püskürürsən, ərə getməmisən hələ? – Stepan soruşdu.

      – Kimə gedim? Bütün kənddə iki yarım kişi tapılar.

      – Sənə beşi lazımdı məgər?

      – Bəlkə, elə səni gözləyirəm? – Nyura güldü.

      – Cəhənnəm ol buradan, Nyurka! – Stepanın anası qısqanclıqla dilləndi. – Buralarda əl-ayağa dolaşma, imkan ver, başqaları da danışsın. Hə, oğlum, orada sənin üçün çox çətin idi?

      – Yox, əşi, – deyə Stepan danışmağa başladı. – Ora yaxşı idi. Bax, məsələn, mən burada kinoya ayda bir dəfə baxıram, elədi? Orada isə həftədə iki dəfə. İstəyirsən, get qırmızı guşəyə, orada sənə “Sovet adamının şərəf və vicdanı”, ya da “Kapitalist ölkələrində fəhlə sinfinin vəziyyəti” haqqında mühazirə oxuyacaqlar.

      – Sizi ora kinoya baxmaq üçün yığıblar? – deyə Nyura gülərək soruşdu.

      – Niyə ki?.. Təkcə o deyil, əlbəttə, kino…

      – Tərbiyələndirirlər, – deyə ata söhbətə qarışdı. – Giclərin beynini düzəldirlər.

      – Maraqlı adamlar çoxdur, – Stepan davam etdi. – Orada elə qartallar var ki!.. Oxumuşlar da var. Bizim briqadada iki mühəndis var idi.

      – Onlar nə üstə yatırlar?

      – Biri hansısa fabrikdə baş verən hansısa qəzaya görə, o birisi kiminləsə dalaşdığına görə: butulkanı kiminsə təpəsinə endirib…

      – Bəlkə, mühəndis olduğunu goplayır? – ata şübhəylə soruşdu.

      – Orada goplamaq mümkün deyil. Orada hər kəs haqqında hər şeyi bilirlər.

      – Babat yedizdirirdilərmi? – anası soruşdu.

      – Yaxşıydı, demək olar ki, həmişə bəs edirdi. Pis deyildi.

      Yenə adamlar yığışdı. Styopanın yoldaşları gəldilər. Voyevodinlərin balaca daxması qaynayırdı. Stepan danışdıqlarını hər gələnə bir də təkrar danışırdı:

      – Əşi, yox, orada, ümumiyyətlə, yaxşıdır! Siz burada kinoya tez-tez baxırsınız? Amma biz həftədə iki dəfə baxırdıq. Sizə artistlər gəlir? Bizə isə elə hey gəlirdilər. Yemək də bəs edirdi… Bir dəfə fokus göstərən də gəlmişdi. Dolu stəkanı bax belə ağzı üstə götürürdü…

      Hamı maraqla Stepanı dinləyirdi, bir az təəccüblənirdilər, arada “hm”, “bir bax a” deyib söhbətə qarışır, nəsə danışmaq istəyirdilər. Lakin kənardan bir başqası yeni sual verir və Styopa yenə danışmağa başlayırdı. O, çoxdan gözlənilən bu görüşdən, suallardan, öz danışdığı hekayətlərdən yüngülcə keflənmişdi. Hətta özündən bəzi şeylər də əlavə etməyə başlamışdı.

      – Mühafizə məsələsi necə idi orada?

      – Boş şeydi! Son vaxtlar bizi sovxoza da işləməyə aparırdılar. Biz orada, demək olar ki, nəzarətsiz qalırdıq.

      – Oradan qaçan olur?

      – Tək-tük. Mənası yoxdur.

      – Deyirlər, əgər adam orada nəsə törətsə, onu daş çuvala salırlar…

      – Karserə. Bu da nadir hallarda – cəzan çox ağır olanda olur. O da lap qatı cinayətkarları, bizi isə nadir hallarda.

      – Təsəvvürünüzə gətirirsiz, orada nə qədər oğru-quldur var? – bir oğlan sadəlövhlüklə soruşdu. – Yəqin, bir-birinin cibinə girirlər, hə?..

      Stepan güldü. Ətrafdakılar da gülüb maraqla Stepana baxdılar.

      – Bu məsələyə orada çox ciddi baxılır, – Stepan dedi. – Kimisə tutsalar, dərhal dərsini verirlər…

      Bu arada anası və lal qız tez hamamı isitdilər, ata isə dükana qaçdı… Kimi əsginin arasında donuz piyi, kimi dünəndən qalmış kökələr, kimi də taxta qabda baldan çəkilmiş pivə gətirdi – şənlik qəfil yarandı, ev sahiblərinin hazırlıq görməyə vaxtları olmamışdı. Masa arxasına oturanda artıq gecədən xeyli keçmişdi.

      Şənlik yavaş-yavaş qızışırdı. Bir-birinin sözünü kəsə-kəsə hamı birdən danışıb-gülürdü… Stepan yuxarı başda oturmuşdu. Gah sola, gah sağa çevrilir, yenə nəsə danışmaq istəyirdi, ancaq artıq onu eşidən yox idi. Heç onun özü də buna çox cəhd eləmirdi. Ona xoş idi ki, adamlara yaxşı ovqat bəxş edib, onlar özlərini əla hiss edir, bir yerə yığışa bilib, danışıb-gülürlər… Onlara lap xoş olsun deyə Styopa gəldiyi yerlərin təsirli bir mahnısını oxumağa başladı:

      Keçib günahlarımdan

      Bağışla məni, an-aaa,

      Üzünə ağ olduğumçün

      Yerimdi həbsxan-aaa.

      Bir anlığa hamı susdu. Stepanı insanlara etdiyi xeyirxahlıq və sevgi hissi bürüdü. O, hissolunacaq dərəcədə keflənmişdi:

      Məhbəs zarafat deyil,–

      Sınamaqdı dözüm-üüü.

      Zarafat bilə-bilə

      Məhv elədim özüm-üüü.

      Qadının