Hekayələr. Фазиль Искандер

Sandro əmi dedi. – Bir az da keçsəydi, biz hamımız almanca danışmağa başlayacaqdıq.

      Hamı güldü, knyaz isə qədəhlərə konyak süzüb dedi:

      – Öz işində də səni o qədər ötməyib.

      – Hə, – Kamal dedi, – dispetçer xidmətinin rəisi – elə bir vəzifə deyil.

      – Nə qədər ki sizi başqa yerə keçirməmişdilər, o, həmin qızı atmamalıydı, – Sandro əmi dedi və bir qədər də fikirləşib əlavə etdi: – Səncə, niyə o, axırıncı gün qızlarla vidalaşmağa razılıq verdi?

      – Aydın məsələdir, – Kamal cavab verdi, – başa düşdü ki, mayor bizi satmayıb, deməli, bizi heç kim izləmirdi.

      – Dəli, belə çıxır ki, sənin hekayəni mən sənə başa salmalıyam. O öz qızı ilə vidalaşmağa razılıq verəndə artıq bilirdi ki, həmin gecə sizi başqa yerə köçürəcəklər.

      – Yox, – Kamal güldü, – belə şeyləri son dərəcə məxfi saxlayırlar.

      – Necə yəni yox, sənə deyirəm hə! – Sandro əmi etiraz etdi. – Mən yaxşı bilirəm, yoxsa sən?! O, komandanlığın ətrafında fırlanıb, kimsə ona xəlvətcə xəbər verib.

      – İşiniz olmasın kişiynən! – deyə knyaz qədəhini qaldırdı. – O yazığı tale onsuz da cəzalandırıb. Yaxşısı budur, gəlin bu qədəhləri də bizi yaxşı cəbhə hekayətinə qonaq etdiyinə görə Kamalın sağlığına içək.

      – Hərə bir şeyə qonaq edir, Kamal da hekayətə, – Sandro əmi knyazın sözlərini dəqiqləşdirib istehza ilə Kamala baxdı. – Əmisinin çörəyini əlindən alır. Ancaq «qar, qar!» bizə daha lazım deyil.

      – Mənim isə o adama yazığım gəlir, – balaca Xaçik dilləndi, – yazıq sevirmiş… Ona görə də ağlayırmış… Sevməsəydi, ağlamazdı da…

      – Yox, əşi, – Kamal razılaşmadı və birdən sözünü kəsib barmağını qulağına soxaraq böyük bir ləzzətlə onu təmizləməyə başladı. İndi Kamalın hərəkəti nehrədə yağ çalxalayan adamın, ya da əlüzyuyan tasın zibilini itələyib təmizləməyə çalışan santexnikin hərəkətini xatırladırdı.

      Kamalın bu hərəkəti çox uzun çəkdi. O, qulağını təmizləyərkən aldığı həzdən üz-gözünü turşudur, yanındakıları tamam unudurdu, bu da, nədənsə, onların xətrinə dəyirdi. Sandro əmi məzəmmətlə ona baxırdı. Öz abxaz şüuru ilə tamamilə dərk etməsə də, o bu hərəkətlərdə freydizm ədəbsizliyinin adamı əsəbiləşdirən çalarlarını görürdü.

      – Nə yox e?!.. – nəhayət, Sandro əmi dözmədi.

      Kamal sakitcə barmağını qulağından çıxardıb onun ucuna baxdı: sanki çaldığı yağın keyfiyyətini yoxlamaq istəyirdi. Görünür, o bu keyfiyyətdən razı qalmadı, çünki onun sifətində iyrəncəli anlaşılmazlıq ifadəsi yarandı; elə bil ki çalxalanma prosesindən aldığı ləzzətlə onun acı nəticəsi arasındakı fərq onu məyus etmişdi. Həmin ifadə ilə Kamal o biri əli ilə cibindən dəsmalını çıxarıb barmağını sildi və yenidən onu cibinə dürtdü. Nəhayət, heç nə olmayıbmış kimi sözünü qurtardı.

      – … Sadəcə olaraq «İzabella» onu bir az məst eləmişdi, o, həddən artıq şəraba aludə olmuşdu.

      Qadınlarla maraqlanan hər bir kişi kimi Kamal da hadisənin romantik tərəfinə əhəmiyyət vermirdi.

      – Akop ağa, – Xaçik qışqırdı, – hərəyə bir dənə də kope, zaxmat olmasa.

      – Bu saat, – Akop ağa səs verdi və üstünə türksayağı qəhvə dəmləmək üçün isti qumla dolu tava qoyduğu piştaxtanın arxasından boylandı.

      – Bağışla, sən Allah, – Xaçik mənə müraciət etdi, – sən burada hamıdan cavansan. Orada qarpız gətiriblər. İki dənəsini gətir. İstəyirəm bir foto eləyim: «Knyaz, əlində də qarpız».

      – Yaxşı görək, – knyaz etiraz etdi, – qarpızsız da keçinərik.

      – Gətir, gətir, – Kamal Xaçikin tərəfini saxladı, – yaxşı fikirdir – knyazın əlində qarpız, biz də knyazın yanında.

      Restoran göyərtəsinin o biri başında qarpız satırdılar. Nədənsə hələ uşaqlıqdan həmişə qarpız deyəndə mənim yadıma dəniz düşüb. Bilmirəm, bəlkə, onun dalğavarı zolaqları dənizi xatırladır? Ya da ola bilər ki, bu, dəniz mövsümü ilə qarpız mövsümünün eyni vaxta düşməsindəndir: çox vaxt qarpız yemək mərasimi dəniz sahilində baş verir. Ola da bilər ki, dənizdə də, qarpızda da suyun çox olmağındandır.

      Suya tullanmaq üçün qoyulmuş üç qüllənin altında gündən qaralmış uşaqların çığırtısından qulaq tutulurdu. Suya tullananlar ordan nə isə qışqırırdılar, qüllədə duranlar da oradan sudakılara qışqırırdılar.

      Bəziləri dayanmadan gözəl sıçrayışla tullanırdılar, o biriləri isə uzun-uzadı yan-yörələrinə baxırdılar və bu cəsarətsizliyi onunla izah edirdilər ki, onları gözlənilmədən suya itələyə bilərlər.

      Və arasıkəsilmədən qüllədən suya gündən qaralmış uşaq bədənləri uçurdu – gah başı üstə, gah ayağı üstə, gah da qaranquş sıçrayışı ilə. Onlar suya düzgün girəndə suyun səsi qısa olurdu – «buk», bir balaca bədənlərini əyib maili girəndə isə uzun şappıltı səsi gəlirdi. Beləcə dayanıb onlara baxır, suyun səsinə qulaq asırdım: «buk, buk!» «şap, şap!» «şapşarap! buk!»

      Müharibədən əvvəl uşaq vaxtı mən də bura gələrdim. O vaxt burada tamam başqa qüllə var idi. Onun lap yuxarısında bilyard otağı vardı və uşaqlardan ən cəsarətliləri onun damına dırmaşıb oradan suya tullanardılar.

      O keçmiş illərə nəzər salaraq mən həmin uşaqları görürdüm, ancaq onların arasında özümu tapa bilmirdim. Çox təəssüf, ancaq görə bilmirdim ki, bilmirdim.

      Buraya, bizim «Dinamka» adlandırdığımız su hovuzunun ərazisinə üzgüçülük və suya tullanmaqla məşğul olanlardan başqa heç kimi buraxmırdılar.

      Ancaq buraya gələn uşaqlardan çoxusu heç bir bölməyə üzv deyildilər, onlar hasardan keçib dəmir nərdivanla birbaşa qülləyə dırmaşırdılar. Mən də o yolla keçirdim. Ancaq bu çox yorucu iş idi: sahildən paslanmış dəmir hasarın üstü ilə səksən metr sürünməli olurduq. Buna görə də mən hərdən su stansiyasına girişin qabağında dayanıb gözləyirdim. Burada o zamanlar mənə yaşlı görünən kök bir qadın gözətçilik edirdi.

      Məsələ burasındadır ki, hər gün buranın bilyard otağına bizim həyətdən bir oğlan gəlirdi. Onun iyirmi yaşı olardı, adı Vaxtanq idi. Ancaq uşaqdan tutmuş böyüyə kimi hamı onu nəvazişlə Vaxtik çağırırdı.

      Hər dəfə oyunu qurtardıqdan sonra o, su stansiyasını işgüzar və xoş əhvali-ruhiyyəli bir yerişlə tərk edirdi, sanki demək istəyirdi ki, bax mən indicə vacib və xoş bir işi başa çatdırdım, elə bu saat da başqa bir vacib və xoş işə girişəcəm. Belə vaxtda mən elə yer seçirdim ki, o məni görə bilsin və o da hər dəfə məni görürdü. Görən kimi də təbəssümlə girişi gözləyən qadına nə isə deyirdi, o da bu təbəssümdən əriyib muma dönür və məni buraxırdı.

      Hərdən mən onu beləcə gözləyəndə