Cəlil Məmmədquluzadənin şah əsərlərindən sayılan bu povestdə bir kəndin timsalında avamlığın, mütiliyin, hüquqsuzluğun bütöv bir cəmiyyəti hansı faciələrə sürükləyə biləcəyi böyük ustalıqla təsvir olunub.
Bu romanda Şah İsmayılın Bakıya yürüşündən danışılır. Maraqlı epizodlarla zəngin əsər oxucunu yüzillər öncəyə aparır, onu tariximizin ən mürəkkəb dövrlərindən biri ilə tanış edir.
Bu romandakı hadisələr Qarbağ xanlığı ətrafında cərəyan edir. Əsərdə Azərbaycanın uzun illər boyunca iki qonşu dövlətin – Rusiya və İranın məngənəsi arasında qalmasından danışılır.
Tarixi həqiqətlərin bədii ifadəsi olan bu əsər Qarabağ xanlığının qurucusu və ilk xanı Pənahəli xanın (1693-1763) həyat və mübarizəsindən bəhs edir.
İlyas Əfəndiyevin XX əsrin 20-ci illərində Qrabağda baş verən hadisələrdən bəhs edən “Üçatılan” romanı zəngin tarixi-etnoqrafik məzmunu ilə birnəfəsə oxunur.
Bu romanda Azərbaycanın qəhrəman oğlu, “Mixaylo” ləqəbli Mehdi Hüseynzadənin II Dünya müharibəsi zamanı faşistlərin arxasına keçərək göstərdiyi misilsiz şücaətlərdən bəhs edilir.
Bu tarixi romanında Cənubi Azərbaycanda milli azadlıq hərəkatının rəhbəri, mütəfəkkir və siyasətçi Şeyx Məhəmməd Xiyabaninin həyatından və mübarizəsindən, eləcə də onun rəhbərliyi altında Azadıstan dövlətinin qurulmasından, həmçinin süqutundan danışılır.
Fərman Kərimzadənin “Xudafərin körpüsü“ tarixi romanında Səfəvilər dövlətinin qurucusu və ilk hökmdarı Şah İsmayılın erkən yaşlardan etibarən hakimiyyət uğrunda apardığı gərgin mübarizə oxunaqlı dildə təsvir olunur.