Piekfyn Afrikaans Graad 12 Leerderboek Huistaal. Henk Viljoen

aanduidings en gevoelens. Dit is nie noodwendig bewys nie. Woorde soos dink, voel, is oortuig, die meeste mense sê, altyd en almal dui gewoonlik op ’n mening.

      Onderskei tussen direkte en geïmpliseerde betekenis

      Wanneer ’n verteller of spreker woorde gebruik wat nie ’n direkte boodskap oordra nie, maar dit indirek suggereer, is die boodskap verskuil/bedek. Ons noem dit geïmpliseerde betekenis omdat die spreker iets impliseer en die leser/hoorder self ’n afleiding daaruit moet maak. Byvoorbeeld: As iemand sê ’n naburige skool het gedissiplineerde leerders, bedoel die persoon by implikasie dié skool waaraan die spreker verbonde is, se leerders is nie so gedissiplineer nie.

      Argumente of redenasies

      Kyk na die volgende diagram om te verstaan wat ’n argument is:

       Neem ’n standpunt in.

       Gee bewyse wat die standpunt ondersteun.

       Maak afleidings van die bewese standpunt.

       Maak ’n logiese gevolgtrekking wat voortvloei uit die bewyse en afleidings en wat die standpunt bevestig.

      Wanneer iemand ’n standpunt inneem, moet die standpunt met bewyse ondersteun word. Daaruit kan afleidings gemaak word wat uiteindelik lei tot ’n logiese gevolgtrekking ter bevestiging van die aanvanklike argument.

      Onderskei tussen geldige en ongeldige argumente

      Elke persoon het die reg om sy standpunt te stel en om daarin te glo. Elke persoon het ook die reg om nie met ’n ander persoon se standpunt saam te stem nie. Dus bepaal ’n persoon self of die standpunt geldig (waar) of ongeldig (onwaar) is. ’n Argument is standpunte en bewyse wat op logiese wyse aangevoer word. ’n Geldige argument is dus aanvaarbaar en geloofwaardig. ’n Argument is geldig as die feite die gevolgtrekking ondersteun.

      Leer en gebruik die onderstaande tegnieke om die betekenis van woorde/frases af te lei

      Om te verstaan wat jy lees, is dit noodsaaklik om die betekenis van woorde te ken. Wanneer jy nie al die woorde in ’n teks verstaan nie, kan jy sekere tegnieke gebruik om die onbekende woorde se betekenis af te lei. Die belangrikste is om eers verder te lees om te kyk of die woord nie dalk later beskryf of verduidelik word, of uit die konteks van die teks as geheel afgelei kan word nie.

      Let op na die volgende woordaanpakvaardighede:

       ’n Formele definisie

       ’n Sielkundige is iemand wat hom toelê op die studie van die sielkunde.

       Beskrywing deur voorbeeld en vergelyking

       ’n Mens se konsentrasievermoë is soos inspanning, jy vestig jou aandag op iets.

       Verklaring wat tussen hakies gegee word

       ’n Diabeet (iemand wat aan suikersiekte ly) moet gereeld oefen om maer te bly.

       Verklaring wat later in die teks voorkom

       Infeksie . . . besmetting van die menslike liggaam kan noodlottig wees.

       Ander woorde met dieselfde betekenis

       Neerslagtigheid of moedeloosheid is die direkte gevolge van oorgewig.

       Kontraste of woorde met teenoorgestelde betekenisse

       Sy is nie gemaksugtig nie, sy werk fluks en vinnig.

       Verdeel ’n woord in lettergrepe/woorddele en bepaal dan elke lettergreep/woorddeel se betekenis.

      ’n Woord soos “monosillabe” kan soos volg ontleed word om die betekenis te bepaal: mono = een; sillabe = lettergreep. Monosillabe beteken dus eenlettergrepig. As jy weet “mono” beteken “een” kan jy ook die betekenis aflei van monoloog (alleen+spraak), dialoog, ensovoorts.

      Onderskei tussen letterlike en figuurlike taalgebruik

      Taal word op twee vlakke gebruik: letterlik (iets wat werklik plaasvind) en figuurlik (iets wat deur middel van beelde kommunikeer).

       Iets wat werklik is, is letterlik. “Die koeël is deur die kerk” beteken letterlik ’n koeël het deur die kerk getrek. Gewoonlik word dié uitdrukking nie letterlik nie maar figuurlik gebruik.

       Figuurlik beteken die idioom “Die koeël is deur die kerk” dit het klaar gebeur, niks kan meer aan die saak gedoen word nie.

      24. Beoordeel die samehang van die teks.

      a. Watter funksie vervul die eerste paragraaf?

      b. In watter opsig/te verskil die eerste en die laaste paragraaf en in watter opsig/te stem dit ooreen?

      c. Watter woorde in die teks kom deurlopend voor?

      d. Bepaal die skakels tussen paragraaf 1 en 2, en dan tussen 7 en 8. Watter woorde bewerkstellig die skakelings?

      Bepaal die samehang van ’n teks

      Onthou die volgende wenke wanneer jy jou mening oor ’n teks se samehang moet lug:

       Daar moet ’n deurlopende hoofgedagte wees; al die paragrawe behoort verband te hou met die hoofgedagte en die onderwerp.

       Kernsinne en/of kernwoorde dien as bindingsmiddels.

       Inligting word in ’n logiese volgorde aangebied.

      Bepaal die verband/skakel tussen paragrawe

      Ons onderskei tussen die volgende skakels:

       Aaneenskakelend – elke paragraaf is ’n uitbreiding op die hoofgedagte; voegwoorde, voornaamwoorde en bywoorde bewerkstellig gewoonlik die aaneenlopende skakeling.

       Kontrasterend/teenstellend – ’n paragraaf skakel nog steeds met die hoofgedagte, maar dit belig ’n kontrasterende aspek; voegwoorde wat ’n teenstelling aandui (soos maar, inteendeel, nieteenstaande) word gewoonlik gebruik.

       Oorsaak en gevolg – die paragrawe word ingelei deur voegwoorde soos daarom, gevolglik, dus, derhalwe, as gevolg van, ensovoorts.

      Daaglikse assessering

      Sien jou antwoorde na aan die hand van die onderwyser se memorandum.

      Ons almal hou daarvan om in gesprek te tree met vriende, familie en selfs vreemdelinge. Die styl en register waarop ’n mens besluit vir ’n gesprek, word bepaal deur die soort gesprek, naamlik ’n formele of informele gesprek. ’n Formele gesprek is, byvoorbeeld, wanneer jy vir ’n werksonderhoud moet gaan, die hoof moet gaan spreek, ensovoorts. Hierdie soort gesprek is gewoonlik ernstig van aard. Informele gesprekke is hoofsaaklik sosiale gesprekke wat gekenmerk word deur ’n ontspanne, gemoedelike stemming. Gesprekke is tweerigting-kommunikasie – een party praat en die ander party luister. Wanneer jy in gesprek tree met iemand anders, is die volgende konvensies belangrik:

       Inisieer en hou die gesprek vol.

       Pas beurtnemingskonvensies toe.

       Verdedig ’n standpunt en respekteer ander se standpunte.

       Onderhandel indien daar verskille is.

       Vul gapings in en moedig die spreker aan.

       Deel idees en ervarings en toon begrip van konsepte.

       Praat interessant en vlot oor inligting, gevoelens, gebeure, ervarings, ensovoorts.

      Prosedure vir ’n informele klasgesprek

       Die onderwyser gaan die klas in groepe