Sezonowa miłość. Gabriela Zapolska

a Zapolska

      Sezonowa miłość

      Sezonowa miłość

      Utwór opracowany został w ramach projektu Wolne Lektury przez fundację Nowoczesna Polska.

      1

      Wróciwszy do hotelu pani Tuśka raz jeszcze przeliczyła pieniądze.

      Miała całe czterysta rubli, bo w Krakowie starała się nie kupić nic prócz rzeczy niezbędnych dla siebie i Pity.

      Trzy kapelusze, dwie parasolki, cztery metry aplikacji, kilka par bucików białych i szarych (tych karlsbadzkich), za które w Warszawie zapłaciłoby się trzy, cztery razy tyle…

      Za to ani ona, ani Pita przez dwa dni nie jadły obiadu. Piły kawę, jadły ciastka, nawet i szynkę przyniesioną w sekrecie pod peleryną do hotelu.

      Oszczędność przede wszystkim! – Tuśka zniosła nawet afront pokojowej, która znalazłszy koło umywalni zatłuszczony papier z okrawkami szynki, przestała jej mówić „jaśnie pani”.

      Lecz Tuśka i ten cios dźwignęła z heroizmem.

      Przechyliwszy się przez okno, wsłuchiwała się w jęczące melodie Mariackiego hejnału. Udawała, że ją to zajmuje nad wyraz. W gruncie rzeczy jednak cierpiała nad zanikiem szacunku u wykrochmalonej hotelowej sługi i z cierpienia tego wykwitł (jak zresztą zwykle w takich razach) żal – do męża.

      – Przez niego – pomyślała – i przez to, że się muszę oszczędzać i mam mało pieniędzy.

      Pita spała opakowana papataczami[1] i drożdżowymi ciastkami. Rozrzuciła dokoła siebie prześcieradła i całą masę delikatnych i złotych, jak źdźbła żyta, włosów.

      Tuśka zbliżyła się do śpiącej córki i machinalnie narzuciła na nią prześcieradło.

      – Wiecznie się rozkrywa – pomyślała prawie ze złością.

      Powróciła znów do okna i wzrokiem ogarnęła olbrzymią przestrzeń Rynku, na której dźwigała się jasno oświetlona dołem masa Sukiennic. Zdawało się, że jest to jakieś olbrzymie mauzoleum, obsadzone dokoła grzędą świetlanych tulipanów. I coraz dalej, po Rynku wznosiły się bukiety żółtawych świateł, przeciętych nagle brutalną linią białej, oślepiającej lampy łukowej. Na bruku czerniało mrowisko ludzi i płynęły jak szalupy tramwaje. Ostry odgłos dzwonka szarpał nerwy. Niby to były wszystkie wzięte razem odruchy życiowe, a przecież jakaś bezbrzeżna pustka, nuda i szarość przysłaniała wszystko szarym, nieprzeniknionym całunem.

      Tuśka wlepiła swe oczy w płonące bukiety lamp i znów machinalnie obliczała pieniądze.

      – Czterysta rubli, to pięćset guldenów…

      I zaraz przyszła jej myśl ostra i niemiła:

      – Gdzie ja podziałam już około stu rubli?

      Zaczęła natężać umysł wspomnieniami wydawanych pieniędzy.

      – Musieli mi ukraść czy co…

      Aż nią targnęło – zdawało się jej, że jacyś złoczyńcy obdarli ją żywcem ze skóry i taką obdartą pozostawili na słotę i spiekotę słońca.

      – Musieli mnie gdzieś okraść.

      Lecz powoli przychodziła refleksja.

      – Nie, nie… zobaczymy…

      Liczyła teraz cyfry i doliczyła się rzeczywiście wydanych pieniędzy.

      – Ładnie będzie, jeżeli tak dalej pójdzie… nim dojadę do Zakopanego, nie będę miała centa przy duszy.

      Znów ogarnęła ją złość na męża.

      – Przez niego muszę się martwić i nerwy sobie targać.

      Nogi ją bolały.

      Usiadła na krześle wstawionym we framugę okna. Oparła łokieć, z którego zsunęła się niebieska flanelowa matinka[2], i patrzała ciągle w przestrzeń. Lecz teraz nie liczyła lamp i nie równała siły światła ze światłem lamp płonących na ulicach Warszawy – cofnęła się jakby wstecz, jakby w głąb siebie i mimo chęci i woli zaczęła przeżywać swoje codzienne, zwykłe życie, tam na Wareckiej, na drugim piętrze, we wnętrzu niewielkiego mieszkania, w którym tłoczyli się w kilkoro, zawsze skryci, nieufni, jakby wszyscy w niedomówieniach i domysłach pogrążeni.

      Ten brak szczerości był znamienną cechą całego ich pożycia. Każde dziecko miało już w sobie to coś „między liniami”, czego nie wykazywało w chwili nawet, zda się, najserdeczniejszej.

      Czy szło to od matki, czy od ojca, tego zbadać nikt nie mógł, bo pomiędzy Tuśką a jej mężem było pod tym względem wielkie podobieństwo, nieledwie identyczność moralna.

      – Zawsze politykujemy… – myślała nieraz Tuśka i gdy całowała w głowę wychodzącego z domu do szkoły syna, czuła, że to „polityka” to poddanie się grzeczne chłopca i to jej niby rozserdecznione zbliżenie, ten wiatyk na drogę…

      W ciasnym mieszkaniu, gdzie najlepszy pokój stał pustką, „salonem” ochrzczony i zastawiony masą palm i fikusów, nikt z tych ludzi kilkorga nie obijał się o drugiego moralnie ani fizycznie i nikt nikomu przemocą do duszy się nie wdzierał.

      Obchodzili się cicho i mieli dla siebie zdawkowe uśmiechy.

      Gdy powiększyło się ich grono o jedną jeszcze żywą istotę, przyjmowano ją z pewną kurtuazją, ścieśniając się tylko trochę na przestrzeni życiowej.

      – Tak będzie najlepiej, cicho i spokojnie – zdawali się mówić do siebie wszyscy, gdy zgromadzili się przy obiedzie lub wieczornej herbacie.

      Rozmawiali wtedy, ale była to rozmowa nie poruszająca nigdy tej drugiej warstwy ich dusz.

      Zdawało się, że czynią to przez delikatność, a była to, zda się, trwoga, aby nie ujrzeć nagle właściwych swych rusztowań.

      Błędy i nałogi dzieci, jakkolwiek pod pokrywką grzecznego ułożenia schowane, istniały niemniej groźne i tragiczne. Nie poruszało się nigdy ich kwestii, obchodziło się mimo, tak jak ich skrofuliczne tendencje organizmu…

      – Tak będzie najlepiej.

      Z wolna wyjęczała dziewiąta na miejskich zegarach.

      I znów z wyżyny pruć zaczął powietrze hejnał, nawoływał, jęczał, rozdzierał samotne serca, zatopione w sobie albo we własnych wspomnieniach.

      Przez myśl Tuśki przesunął się „mąż” – ten chudy, łysawy mężczyzna – drobny, grzeczny, niepozorny, który tak mało miejsca w domu i życiu zdawał się zajmować. Od lat całych „nie widziała” go przed sobą. Był zawsze obok niej, nawet w chwilach zbliżenia. Nie przychodziło jej na myśl spojrzeć na niego, dopiero w chwili odjazdu spojrzała nań całymi oczyma.

      Stał na peronie kolejowym w swym zielonawym, wyszarzanym palcie. Wyszedł z biura, aby odprowadzić ją i Pitę. Wydał się jej dziwnie mizernym i postarzałym.

      – Jedź, lecz się i uważaj na siebie! – mówił do niej, wychylonej przez okno wagonu.

      Głos jego był matowy, ochrypły.

      Patrzył na nią spłowiałymi oczyma, otoczonymi siatką zmarszczek, lecz zdawał się jej nie widzieć.

      – A pisz!…

      Chciała i ona mu coś powiedzieć, coś jakby serdecznego, nie mogła jednak naprędce znaleźć nic odpowiedniego.

      – Gdyby jednak – zaczęła – to jedzenie w restauracji nie służyło ci…

      Lecz on uśmiechnął się blado.

      – Ach, nie… – wyrzekł niedbale – nie pozwolę odejść kucharce, dopóki chłopców nie wyślę do Kalinówki. Będą jedli w domu. Zresztą to zaledwie tydzień.

      – Ja też nie mówię o chłopcach, chodzi mi o ciebie…

      Spojrzał na nią troszeczkę zdziwiony i zaraz uśmiechnął się uprzejmie, lecz jakby z przymusem, i pochylił trochę

2

matinka (z fr.) – poranny ubiór damski; podomka, szlafroczek.