Basit Düşün. Rory Gallagher

e ve Dylan’a

      Rory'den

      Elaine’e

      Owain ve Rory'den

      Davranışsal Kavrayış Ekibi’ndeki dostlarımız ve meslektaşlarımıza ithaf edilmiştir.

      ÖNSÖZ

Büyük Hedeflere Ulaşmak İçin Basit Düşün

      İster başbakan, ister ebeveyn, ister memur olalım, hepimiz sık sık kendimizi birilerine bir şeyler başarma konusunda yardım etmeye çalışırken buluruz. Bu kişiler arkadaşlarımız, meslektaşlarımız, çocuklarımız ya da müşterilerimiz olabilir. Bazen de kendimize yardım etmeye çalışırız.

      İnsanlık halini muhteşem ve şaşırtıcı kılan, çoğu zaman kendimize karşı bile bir muamma olmamızdır. Gerçekten de daha sağlıklı yaşamayı, sevdiklerimize sinirlenmemeyi ve kendimize koyduğumuz hedeflere ulaşmayı amaçlarız. Ama dünya baştan çıkaran, dikkat dağıtan unsurlarla ve başka baskılarla doludur. Üstelik zihnimiz ve yaşantımız halihazırda basmakalıp yöntemlerle ve alışkanlıklarla dolup taşar. Zihinlerimiz kaçınılmaz bir biçimde yolundan sapınca kendimizi yeniden, terk etmeye niyetlendiğimiz yolda buluruz. Alternatif hedefimiz ise gözden kaybolur.

      Davranışsal Kavrayış Ekibi (The Behavioural Insights Team) ya da kısa sürede herkesin kullanmaya başladığı adıyla Dürtme Ekibi (Nudge Unit) İngiliz hükümeti tarafından 2010 yılında kurulmuştur. Var olmasını sağlayan Koalisyon Anlaşması çerçevesinde şekillenen ılımlı ilkesi şöyle söyler: “Geçmişin dolambaçlı bürokratik yöntemlerinden sakınarak, insanları kendileriyle ilgili daha iyi seçimler yapabilmeleri için cesaretlendirmek, desteklemek ve onlara fırsat tanımak adına akıllıca yollar bulmak.”1

      Bu benzersiz projenin başarısı ya da başarısızlığı ve Davranışsal Kavrayış Ekibi’nin2 bu husustaki rolü hakkında ne düşünüyor olursanız olun, “insanları kendileriyle ilgili daha iyi tercihler yapabilmeleri için desteklemenin, cesaretlendirmenin ve onlara fırsat tanımanın” iyi olduğu fikrine prensipte katılmamak zordur. Zaten ebeveyn, arkadaş ve meslektaş olarak bunu hep yaparız. Sorulması gereken soru, “Bunu daha iyi yapabilir miyiz?” olmalıdır. Bilhassa, davranış bilimlerinden son elli senede edindiğimiz kavrayışı, kendimiz ve çevremizdekiler için, yaptığımız seçimleri hayata geçirecek daha başarılı birtakım teknikler ve beceriler edinmek ve yapmak istediklerimizi başarmak için kullanabilir miyiz?

      Sanırım cevap “evet” olacaktır ve bu kitabın ana amacı da tam olarak budur. Şahsen bu araçları herkes için ulaşılabilir kılmanın önemine de inanıyorum. Her zaman, Davranışsal Kavrayış Ekibi’nin ve genel anlamda psikoloji alanındaki çalışmaların ulaşılabilir olması gerektiğini savunmuşumdur. Bunun tek sebebi kurumsal şeffaflığın çıkarlarına uygun olması değildir. Sözkonusu bilgiler bütünü “demokratikleştirilmeli” ya da herkese açık olmalıdır.

Davranışsal Yapı İskelesi

      Yeni beceriler ve alışkanlıklar kazanmak ya da hayattaki (davranışsal) hedeflerimize ulaşmak, bir yapı inşa etmek için gerekenle aynı miktarda yaratıcılık ve mantık kullanmayı gerektirir. İster basit bir kemer, ister Özgürlük Heykeli olsun, yapı inşa etmek yoğun planlama ve dikkat gerektirir. Her şey tamamlandığında, başarıya ulaşmak için gerek duyulmuş incelikli adımları unutmak kolaydır.

      İster fiziksel ister davranışsal olsun, bir yapının ayakta kalması için güçlü temellere ihtiyacı vardır ve maruz kalacağı ağırlıkla baskıyı kaldırabilmek için doğru yerleştirilmesi gerekir. İnşaya başlandığında yapı ve beton zayıf olacaktır. Başarıya ulaşmak için, başlangıçta hassas olan eklem ve bağlantı noktalarını destekleyecek bir yapı iskelesine ihtiyaç duyulur. Süreç boyunca yapının yağmur ve rüzgârdan korunması için yapı iskelesini de inşa etmeye devam etmek gerekir. Bunu doğru düzgün yapmak gerekir ki sonunda yapı iskelesi ve örtüler sökülebilsin. Böylece inşa edilen yapı güçlü olur, ayakta kalır ve kurulma amacı her ne ise ona hizmet etmeye başlar.

      Owain ve Rory bu kitapta, geniş çaplı psikolojik literatürün ve Davranışsal Kavrayış Ekibi’nin öğretilerini alarak, kişiye özel “davranışsal yapı iskelesi” kurulumu için gerekli olan çelik, direk ve bağlantı noktalarına dönüştürmüştür. Aynı çelik bir yapı iskelesinde olduğu gibi, parçaları birleştirmek için belirli bir beceri ve plan gereklidir. Bir dahaki sefere bir yapı iskelesinin yanından geçtiğinizde ona bakın ve en muazzam yapıları bile destekleyebilecek güçte olmasını sağlayan tekniklere hayranlık duyun. Huzur veren bir güzellikte birleştirilip inşa edilmiş, kesinlikle gelişigüzel bir araya getirilmemişlerdir. Bu kitap aynı becerileri ve projeniz için gerekli bileşenleri size sunmayı hedefler.

      Basit Düşün’ü okurken keşfedeceğinizi umduğum şeylerden biri de sizin (ya da yardım etmeye çalıştığınız kişilerin) yalnızca bir hedefte başarılı olmakla kalmayıp, buna ek olarak, hayatınızın birçok alanında faydasını göreceğiniz bir dizi beceriye de sahip olduğunuzdur. Psikoloji literatürünün öne sürdüğü de tam olarak budur.3

      Bazen çocukların kullanım kılavuzuyla dünyaya gelmediğinden yakınılır. Aynı durum bizler için de geçerlidir. Zihinlerimizin ve davranışlarımızın karmaşık ve çok yönlü olması, insanlık halinin bir parçasıdır. Bizi neyin motive ettiğini, geleceğimizi nasıl şekillendirmemiz gerektiğini ya da en iyi yapılmış planların bile dış dünyanın yanı sıra içimizdeki güçler ve alışkanlıklar tarafından sekteye uğratılabileceğini anlamamız konusunda “içgüdülerin” sadece bir yere kadar faydası olur. Umarım bu kitap sizin ya da yakın olduğunuz birinin önemsediği bir konuda başarıya ulaşmasına yardımcı olacaktır.

      Bu kitabın kamusal hizmetler alanında çalışanlara ya da işi gereği başka insanların hedeflerine ulaşmalarına yardımcı olan diğer profesyonellere de fayda sağlayacağını umuyorum. Öğretmenler, doktorlar, sosyal hizmet görevlileri… Sizler, yetenekleri ve sıkı çalışmasıyla bizlerin daha çok şey öğrenmesine ve daha iyi yaşamasına yardımcı olan iyi huylu “dürtücüler” ordususunuz. Eğer işinizi biraz olsun daha iyi yapmanıza yardımcı olabilirse, bu kitap ve bu kitabı destekleyen araştırmalar Davranışsal Kavrayış Ekibi’nin şimdiye dek yaptığı en önemli işler arasında demektir.

      Bol şans! Güzelce ve bilgece dürtün.

David HalpernDavranışsal Kavrayış Ekibi Başkanı

      GİRİŞ

İş Bulma Kurumu

      Paul4, Essex’te, Londra’nın kenar mahallelerinden birinde bulunan iş bulma kurumunda oturmuş, randevu zamanını bekliyor. Paul yirmi dört yaşında, kanunlara birkaç kez karşı gelmişliği var ve hiçbir işte uzun süre tutunamadı. Eskiden bu durum onu çok da rahatsız etmezdi. Genellikle kolayca iş bulur, resmi ve gayri resmi işler arasında gidip gelirdi. Ama artık devir değişti. 2011 yılının Mayıs ayı, yani Büyük Durgunluk olarak anılan dönemin tam ortası ve eskiden onu işe alabilecek işverenler artık çok daha temkinliler. Paul yedi aydır iş bulamadı ve hayatı giderek zorlaşıyor. Bakması gereken küçük bir kızı var ve kira borcu da birikmeye başladı. Artık çaresizce iş aradığı için sonunda gururunu ayaklar altına alıp iş bulma kurumuna başvurdu.

      Paul’un karşısındaki masada Melissa oturuyor. Yıllarını insanların iş bulmasına yardım etmeye harcamış olmasına rağmen artık sistem yüzünden sürekli hayal kırıklığı yaşıyor. Günlerinin çoğunu iş arayanların sayfalar dolusu form doldurmalarına yardım etmekle geçiriyor. Gelir hesaplamasına yarayan formlar, sosyal yardımdan faydalanmaya yarayan formlar, hatta diğer formlarda iddia ettiğin kişi olduğunu kanıtlamaya yarayan başka formlar. Melissa, geçen sene boyunca yüzlerce insanın motivasyon ve özgüvenini kaybedişine tanık oldu. Daha faydalı olmak istese de, zaman zaman sistemle, ekonomiyle ve hatta bazen yardım etmeye çalıştığı insanlarla savaşıyormuş gibi hissetmekten kendini alamadı.

      Tüm bunlar, Paul ve Melissa yeni bir girişimde yer almaya başladığında değişti. Sözkonusu girişim tipik, küstah danışmanlardan oluşan bir ekip ve yeni teknolojiyle desteklenen multi milyon

1

HMG (2010), ‘The Coalition: Our Programme for Government’

2

Davranışsal Kavrayış Ekibi’nin yaptıklarını daha yakından incelemek için: D. Halpern (2015), Inside the Nudge Unit: How Small Changes Can Make a Big Difference.

3

Oettingen, G. (2014), Rethinking Positive Thinking: Inside the New Science of Motivation; Hofmann, S., A. Asnaani, I. Vonk, A. Sawyer and A. Fang (2012), ‘The Efficacy of Cognitive Behavioral Therapy: A Review of Meta-analyses’.

4

Bu kitapta adı geçen, deney katılımcısı bireylerin isimlerini değiştirdik. Davranışsal Kavrayış Ekibi bünyesinde çalışan insanların isimleri değiştirilmedi.