Дьокуускай харах уутун итэҕэйбэт. Иван Тарабукин

былдьаан ылбыттар этэ дии. Ол кимнээх буолуохтара диигин, көрбүт да, сэрэйбит да биир, ускул-тэскил сылдьар ыччаттар буоллаҕа. Итинник уора-талыы сылдьан, аньыылара-харалара таайан, биир түбэлтэҕэ түбэһэрдии түбэһиэхтэрэ. Этэргэ дылы, түбэһэллэригэр түрмэ аана аһаҕас, тахсалларыгар – хатыылаах. Барыта кыраттан, биир буокка туһуттан, олоҕу саҥардыы олорон иһэн, испиччэ, холуочуйбучча халлаан хабарҕаларынан, муора тобуктарынан буола сылдьан, хаарыан эдэр саастарын күлүгүртэхтэрэ ол. Олох эндирэ, очура-чочура араас буоллаҕа, балыырга да түбэһэр ыраахтан буолбатах.

      – Чэ, Кэриспэндиэн, бөлөһүөктээн бүт эрэ, олох устубутун курдук уста туруо, күн тахсар кэмигэр тахсыа, киирэр кэмигэр кириэ. Оттон биһиги, орто дойду оонньуурдара, олох аһыытын-ньулуунун билиэхтээхпит. Уол оҕо саадаҕын үстэ курданан киһи-хара буолар дииллэр.

      – Таҥара көмөтүнэн оннук буспатах-хаппатах киһи баар ини. Тугу эмэ удумаҕалатар киһи атыттар алҕастарыттан үөрэниэхтээх, бэйэ этинэн-хаанынан боруобалаабакка. Ыччуу, хата хантан тугу булан киһи-хара буолабыт?

      – Дьэ, маннык ахтыбыт ынахха дылы тэпсэрэҥнэһэ сырыттахпытына суолга охтуохпут. Бүччүм сиргэ турар кыра соҕус маҕаһыыҥҥа киирэн тугу эмэ хаамтарыахха, аны кэлэн тугун харсай, – Күөх Харах балаһыанньаттан тахсар суолу тобулбуттуу килиэр-халаар көрүтэлээбитигэр, бары да саҥата суох сөбүлэстилэр.

      Биир дьоҕус маҕаһыыҥҥа сыбдыһан киирдилэр. Атыыһыт эдэркээн нуучча кыыһа чэпчэки баҕайытык кэлэ-бара элэстэнэр. Харабыллара остуол үрдүгэр турар тэлэбиисэри кириэһилэҕэ тиэрэ түһэн олорон көрөр, ол быыһыгар киирэр-тахсар дьону аахайбатахтыы кылап гынан ылар.

      – Дьэ уол оҕото сылаас дьиэҕэ олорон эрэн тэлэбиисэр көрөр, бөх-бөх курдук, манньатыгар хамнас аахсан эрдэҕэ, – Кэриспэндиэн, аттыгар турар дьон истэллэрин курдук, саҥа аллайда.

      Иннигэр турар мааны дьахтар эргиллэн көрөн баран сиргэнэн сирэйин мырдыҥнатта:

      – Фу, сыт-сымар! Чугаһаама миэхэ. Бу бэйэтигэр өссө дьону сиилээбит буола-буола! Кэлтэй кэппиэйкэни үлэлээн ылбат аата өссө дьону сэтэрээбиттээх баҕастаах.

      – Һэ-һэ, мин инбэлиит буоллаҕым дии, үлэҕэ ханна да ылбаттар, ол иһин сиргэ-буорга тэпсиллэ сырыттаҕым. Ылаллара буоллар маннык сору-муҥу муннубунан тыыра сылдьыам этэ дуо?! Хата, эдьиийим, бытархайгынан көмөлөс эрэ.

      – Ол туоххунан инбэлииккиний? – мааны дьахтар сымныы быһыытыйан ыйытта.

      Атыыһыт, атыылаһааччылар болҕомтолоро дьахтарга уонна Кэриспэндиэҥҥэ хатанна. Бэл, харабыллара сэҥээрэн экрантан хараҕын араарда. Күөх Харах ону эрэ кэтэһэн туран, остуол нөҥүө илиитин уунан омук буоккатын ылан хоонньугар уктан кэбистэ уонна тугу да билбэтэх-көрбөтөх курдук туттан, тэпсэҥэлээн баран, көхсүн этиппитэ буола-буола, тахсан барда.

      – Быарым цирроз диэн омуктуу ааттаах ыарыылаах. Бу соторутааҕыта испин хайытан көрөн баран туһата суох диэн саппыттара. Көрдөрөбүн дуо? Куоракка билэр дьоно, аймаҕа суох киһибин.

      – Эрэйдээх,