Бепарволикнинг нозик санъати. Марк Мэнсон

юкига чидолмаган Чарльз яна шишага ошно бўларди. У деярли бутун умрини шу алфозда ўтказди.

      У почтахонада почтачи бўлиб ишларди ва оладиган мисқолча маошининг салмоқли қисмини ичкиликка сарфлаб юборарди. Чўнтагида қолган чақаларни эса от пойгасига тикарди. Кечаси ёлғиз қолиб ичар, баъзан алмисоқдан қолган машинкасида алланималарни қораларди. Муккасидан кетиб шароб ичгани учун эртаси куни ўз ўрнида эмас, полда уйғонарди.

      Ҳаётининг қарийб ўттиз йили мана шундай сархуш, гиёҳванд дорилар, қимор ва фоҳишалар билан тўлган ҳолда ўтиб кетди. Ниҳоят, палапартиш ўтган нотавон умрнинг поёнида, Буковски эллик ёшларни қоралаб қолган кунларнинг бирида кичиккина мустақил нашриёт муҳаррири унинг ишларига кутилмаган қизиқиш билдиради. У катта адад ва даромад таклиф этмасада, бахти кулмаган бу инсонга раҳми келиб, имконият беришга қарор қилади. Буковски бу унга берилган ҳаётидаги биринчи… ва охирги имконият эканлигини англайди ва муҳаррирга шундай жавоб ёзади: “Қаршимда ҳозир иккита йўл бор: почтахонада қолиб ақлдан озиш ёки очликдан ўлиш хавфини бўйнимга олиб ёзувчи бўлишга ҳаракат қилиш. Мен иккинчи йўлни танладим!”

      Дастлабки шартнома тузилгач уч ҳафта ичида Буковски биринчи романини ёзиб тугатади ҳамда узоқ ўйламасдан уни “Почта” деб номлаб қўя қолади. Романнинг илк саҳифасига “Ҳеч кимга бағишланмаган” дея ёзилган эди.

      Буковски ҳам ёзувчи, ҳам шоир сифатида ижод қилган. Кейинроқ у олтита роман ва юзлаб шеърларни эълон қилади, ёзган китоблари эса икки миллион нусхада сотилади. Унинг бу қадар машҳур бўлиб кетиши ҳеч кимнинг, айниқса, ўзининг хаёлига келмаган эди.

      Бу каби ҳикоялар бизнинг маданиятимизда жуда оммалашган. Буковскининг ҳаёти американча орзуни акс эттиради: Инсон ҳеч қачон таслим бўлмай курашади ва ўз орзуларининг рўёбига эришади. Фильм учун ажойиб сюжет, тўғрими? Биз бундай воқеаларга қараб: “Кўрдингизми? У ҳеч қачон орқага чекинмади. Таслим бўлмади. Доим ўзига ишонди. Барча тўсиқларни енгиб ўтиб, муваффақият қозонди,” – деймиз.

      Ундай бўлса, Буковскининг қабртошига битилган қуйидаги жумла ғалати эмасми: “Уринманг?”

      Кўп ададда сотилган асарлари ва машҳурлигига қарамай Буковски омадсиз инсон эди. Буни ўзи ҳам яхши биларди. У қандайдир ғолиблик кайфияти туфайли эмас, аксинча, омадсизлигини билиши, бу нарсани теран англаши ва бу ҳақида холис ёзиши сабабли муваффақиятга эришганди. Буковски ўзини асл ҳолича кўрсатишга уринган. Унинг даҳолиги мислсиз тўсиқларни енгиб ўтиш ёки забардаст ёзувчи бўлиш мақсадида тинмай ҳаракат қилиш эмас, балки бунинг тамоман акси бўлган. У ҳар қандай ҳолатда ҳам ўзини алдамади, аксинча, ўзидаги энг ёмон иллатларни очиқ тан олиб, бошидан кечирган мушкулотлар ҳақида таассуф ва шубҳаларсиз сўзларди.

      Буковски муваффақиятининг ҳақиқий ҳикояси шундай: У омаднинг ортидан қувмади. Бу нарса унинг парвойига ҳам келмасди. Ҳатто омма ичида танилгандан кейин ҳам у мушоираларга сархуш ҳолда келар, шеърхонларга қўпол муомала қиларди. У одамлардан ўз табиатини яширмас, ҳурлиқо аёлларни кўрганда эсҳушини йўқотарди. Шуҳрат ва омад уни яхши инсонга айлантирмаганди. Худди шу каби, яхши ахлоққа эга бўлиш унга машҳурлик ва муваффақият олиб келмаганди.

      Меҳнат ва омад одатда бирга қадам ташлашади. Бироқ бу улар бир хил мазмунга эга дегани эмас.

      Ҳозирда одамлар хаёлий ва жуда ижобий оқибатларга қаттиқ кўз тикмоқда: Янада бахтли бўл. Янада соғлом бўл. Ҳаммадан зўр бўл. Ҳаммадан ақлли, тезкор, бой, келишган, таниқли, ишчан бўл, барча сенга ҳасад қиладиган ва қойил қоладиган инсон бўл! Мукаммал ва мафтункор бўл! Ҳар тонг нонуштадан аввал тилладан ясалган ваннахонада ювиниб, соҳибжамол рафиқанг ва фарзандларингни ўпиб қўй, сўнгра вертолётингга ўтириб, инсоният манфаати учун ақлбовар қилмас жасоратларни амалга ошириш учун ишга йўл ол.

      Аммо бир зум тин олиб, чуқур мулоҳаза юритилса, биз эшитадиган ҳаётий маслаҳатлар – барча ижобий ва кишига гўёки рағбат берадиган нарсалар, аслида, камчиликларингизга эътибор қаратишга ундайди. Улар шахсий камчилик ва омадсизлик, деб ҳисоблайдиган жиҳатларингиз аллақачон мавжудлигини акс эттиради ва бўрттириб кўрсатади. Сиз пул топишнинг энг яхши усулларини ўрганасиз, чунки энди ўзингизда пул етишмаётгандек ҳис қиласиз. Ҳар куни кўзгу қаршисида туриб, чиройли эканингизни исботлашга ҳаракат қиласиз. Сабаби ортиқ ўзингизни чиройли деб билмайсиз. Сиз бундан буёғига ўзингизни шундай ҳолингизда севиб қолишларига ишонмаганингиз боис учрашув ва муносабатлар ҳақидаги турли маслаҳатларга риоя қиласиз. Ҳаётингизда омадни ортиқ илғамаганингиз туфайли муваффақият визуализациясига оид ҳар хил аҳмоқона машғулотлар билан шуғулланасиз.

      Энг қизиғи, ушбу жараёндаги парадокс шундаки, фақат ижобий, яхши ва буюк нарсаларга диққатни йўналтириш бизга зарур бўлган, омадимиз чопмаган вазиятлар, хусусан, амалга ошмаган орзуларимиз ҳақида яна ва яна эслатаверади. Бинобарин, чиндан-да бахтли одам кўзгу қаршисига ўтириб олиб, ўзини ҳақиқатан ҳам бахтли эканлигини ўзига такрорламайди. Унга бундан нима наф? У шусиз ҳам бахтиёр.

      Техасликлар орасида “Ҳаммадан кичкина кучук ҳаммадан баландроқ вовуллайди,” деган гап бор. Ўзига ишонган одам буни бошқаларга исботлашга уринмайди, бадавлат аёл эса ўз бойлигини атрофдагиларга кўз-кўз қилмайди.