Yaşıl mürəkkəb. Osman Balcıgil

əbahəddin Əli haqqında roman

      Səbahəddin Əli başına gələcəklərdən agah olsaydı, qətiyyən həmin səfərə çıxmazdı.

      Ötən günlərdəki kimi zəngli saatın təpəsinə vurar, yorğanı başına çəkər, səhər yuxusundan ləzzət alardı.

      Bu dəfə əksini etdi: yataqdan sıçradı, gecə köynəyini qatlayıb əvvəldən hazırladığı çantaya qoydu. Əynini geyindi.

      Hamama yüyürüb əl-üzünü yudu, dişlərini fırçaladı, ağ saçlarını səliqə ilə daradı, qızılı çərçivəli eynəyini taxdı.

      Otağına qayıtdı, axşamdan hazırladığı iki zərfi və çantasını götürüb salona qalxdı.

      Rasix qəlyanaltı süfrəsi hazırlayıb, onu gözləyirdi. Pürrəngi çay süzüb qardaşıtək sevdiyi Səbahəddinlə üzbəüz oturdu.

      Oturan kimi parçaya bükülü əmanəti ona uzatdı.

      – Yoxladım, qaydasındadır. Arxayın ol.

      Səbahəddin Əlinin çöhrəsində qəribə təbəssüm oyandı.

      Rasix bu təbəssümdən, “Silah nəyimə lazımdır?” – sualını oxumuşdu.

      Məşhur yazıçı tapançanı özünə tərəf çəkdi, əyləşdiyi stula söykədiyi çantanı qucağına aldı.

      Zərfləri stolun üstünə qoyub tapançanı götürdü.

      * * *

      Keçmişin gözəl xatirələrinə qarışdı.

      Mavi səyahət vaxtlarında əlindəki tapançanın hekayəsi ilə birgə yaddaşına həkk olunmuş anlar zehnində canlandı.

      Hərçənd ötən günləri bir o qədər yaxşı keçməmişdi, amma belə çətinliklərlə də üzləşməmişdi.

      Əlqərəz, Səbahəddin hər şeyi puç etmişdi.

      * * *

      Nəhayət, xatirələrdən sivişdi, sağ əlinin şəhadət barmağını zərflərə uzadıb öləziyən səs tonu ilə:

      – Dediyim kimi, gecə birini Aliyəyə çatdır, o birini də Məhməd Əlinin qapısının altından at. Hər ikisinin adı zərflərin üstündə yazılıb, – dedi.

      Rasix başını yellədi. Üzünə Səbahəddinin xoşladığı, xüsusilə, çətin anlarda peyda olan etibarlı ifadənin işığı yayıldı.

      Yazıçı düşündü ki, gənc oğlanın bu halını daha çox sevir. Onun bu görkəmini yaddaşının dərin qatlarına – əbədi xatirələrinin arasına həkk etdi.

      Müşkül, hamının ondan hürkdüyü çətin günlərdə gənc Rasix hansısa təhlükədən çəkinmədən evinin qapısını ona açmış, bu müddət ərzində onun dostuna, qardaşına çevrilmişdi.

      * * *

      Gecə hər şeyi danışdıqları üçün səhər yeməyini hansısa ayini həyata keçirircəsinə səssizcə yedilər.

      Bir neçə zeytun, bir tikə pendir, Rasixin qabığını soyub dilimlədiyi, üstünə zeytun yağı tökdüyü pomidor, armudu stəkanda pürrəngi çay. Qızardılmış çörək də öz yerində.

      … Beləcə davam etsə, nə gözəl olardı.

      Amma söhbət Səbahəddindən gedirsə, işlərin belə gözəl davam etməyinə nə imkan, nə də ehtimal vardı.

      * * *

      – Yolçu yolunda gərək! – yazıçı ayağa qalxdı.

      Çantasını götürüb qarderoba tərəf addımladı, qararəngli dəri gödəkcəsini geyindi. Rasixi bərk-bərk qucaqladı.

      – Başqa vaxt, başqa yerdə, Rasix… – dedi, – İki damcı göz yaşı yanaqlarına süzüldü.

      Ağlamamaq üçün özünü güclə saxlayan, doluxmuş Rasix də, “Özünə yaxşı bax, qardaşım” – deyib təzədən ona sarıldı.

      Rasix Səbahəddinə ilk və son dəfə, “Qardaşım” – demişdi.

      Səbahəddin uzatmaq istəmədi. Yoxsa əlavə edərdi: “Vətən sənə əmanətdir, gənc dostum”.

      Qəhərdən boğuldu, səsi çıxmadı. O danışmasa da, Rasix yazıçı dostunun nə demək istədiyini başa düşdü.

      Məsələ ağır vəziyyətdə qıvrılan ölkəsi, bir tikə çörəyə möhtac insanlardırsa, zülmün, qəddarlığın kimdən necə gələcəyinin Rasix üçün qorxusu yox idi.

      * * *

      Pilləkəndə hiss etdi ki, gənc dostu onun ardınca qapını bağladı: beləcə, keçmişlə əlaqəsi qopmuş, gənc dostu ilə birgə tanıdığı dünya da geridə qalmışdı.

      … Binanın ağır dəmir qapısını bağlayandan sonra necəliyi, nəticəsi haqda zərrəcə gümanı olmayan səfəri başlayacaqdı.

      Tərəddüdsüz, sürətlə küçəyə çıxdı, yolun o tayına keçdi.

      Son dəfə binaya – onu ən çətin zamanlarda qorxmadan qonaq edən Rasixin mənzilinə boylandı.

      Gənc dostu da pəncərədən ona baxırdı.

      – Əziz Rasix… – Səbahəddin öz-özünə pıçıldadı.

      Dostu Rasixi və bir neçə əzizini arxada qoyub məchul yola üz tutdu.

      * * *

      “Bir dəfə də yola bu cür çıxmışdım”, – addımlayarkən düşündü.

      İyirmi il əvvəlki səfərə bugünkündən fərqli yola salınmışdı…

      BİR

      1928-ci ilin dekabrında – qışın ilk günləri İstanbulun zərif tikilisi Sirkəçi vağzalında¹ yenə izdiham vardı.

      Pəltək Səbahəddin onu yola salmağa gələnlərin arasında həmişəkitək işıq saçırdı. Səliqə ilə daranmış saçı, eynəyi, kostyumu, paltosu, qalstuku və fedora papaqla əsl alicənaba oxşayırdı. Digərlərinə nisbətən bəstəboy olsa da, bütün nəzərlər onda idi. Həmişəki kimi hamını özünə valeh edirdi.

      Keçmişdən, indidən, gələcəkdən… – nələr danışmırdı! Otuz iki hissə hamısı birdən.²

      * * *

      Həyəcanlı idi. Həyəcan nədir? Şövqlü idi! Möhtəşəm hədəfləri, izahımüşkül xəyalları vardı.

      Gözəl xəbəri alanda, “Budur! Nəhayət, bəxtim açıldı” – demişdi.

      Sirkəçi vağzalında sevincdən atılıb-düşməyinin, üz-gözündə güllər açmağının, zarafatlarının səbəbi başına qonan tale quşu idi.

      * * *

      Gözü bir qıza sataşdı. Deyəsən, qız da ona baxırdı, ya da Səbahəddin elə zənn etmişdi.

      Göz-gözə gəlmək ümidi ilə təzədən boylandı.

      Bu, Səbahəddinin adəti idi: qadınlarla ünsiyyət qurmağı xoşlayırdı. Yaşamı qadınlarsız təsəvvür etmirdi. Həmcinsləri olmasa, bəlkə, birtəhər dözərdi, amma qadınsız əsla.

      Zarafatlar, söz-söhbətlər… Amma onun fikri həmin qızda idi.

      İmtahanı bir yerdə vermişdilər. Deməli, o qız da qalib olub və səyahətə birgə çıxacaqlar.

      Səbahəddinin ürəyi fərəhlə aşıb-daşdı.

      * * *

      Qatarın tərpənməyini gözləyənlər diqqətlə divardakı iri saata baxırdılar. Nəhəng əqrəb sürətlə axır, hər dövrədə kiçik əqrəbi Almaniya qatarının hərəkət saatına bir az da yaxınlaşdırırdı.

      Nəhayət, qatarın dispetçeri amiranə tərzdə fit çaldı, əlindəki rəngli fənərləri qaldırıb sürətlə qatarın başına – lokomotivə sarı yüyürdü.

      Vaxt idi.

      Səbahəddin bir əlini Pertevin³, digərini Nihalın⁴ çiyninə qoydu:

      – Minməsəm,