Səbahəddin Əli haqqında xatirələr. Коллектив авторов

Yay tətilini Ýstanbulda keçirtdi.

      * Elan olunmuº imtahandan keçərək Milli Təhsil Nazirliyi tərəfindən Almaniyaya göndərildi (noyabrýn sonlarý).

      1930

      * Almaniyadan qayýtdý (yaz).

      * Yay aylarýnda maaº ala bilməsi üçün Bursanýn Orxan-qazi-Orxaneli rayonuna təyinat aldý.

      * Qazi Təhsil Ýnstitutunda alman dilindən attestasiya imtahaný verdi.

      * Aydýn orta məktəbinə alman dili üzrə müəllim təyin olundu (24 sentyabr).

      * Ýlk ictimai realist hekayələri “Rəsmli ay”da çap olundu.

      * Həmin jurnalda korrektor və katib kimi iºləyən Nazim Hikmətlə tanýþ oldu.

      1931

      * ªikayət nəticəsində daðýdýcý təbliðat həyata keçirdiyi ehtimalý ilə həbs olundu. Üç ay müddətinə Aydýnda məhbus kimi qaldýqdan sonra bəraət aldý.

      * Konya orta məktəbinə alman dili müəllimi təyin olundu (30 sentyabr).

      1932

      * Bir əyləncə zamaný oxuduðu satirik þeirdə Atatürkü təhqir etməsi səbəbilə Camal Kutay və Emin Soysal tərəfindən ºikayət olunaraq həbs olundu (26 dekabr).

      1933

      * Konya Birinci Ýnstansiya Cəza Məhkəməsi tərəfindən birillik həbsə məhkum olundu (7 yanvar).

      * Kassasiya üçün yazdýðý ərizəyə mənfi cavab verildi. Cəzasý on dörd ayadək uzadýldý (3 mart).

      * Məmurluq qeydiyyatý ləðv olundu (29 aprel).

      * Sinop həbsxanasýna keçirildi (12 may).

      * Cümhuriyyətin yaranmasýnýn onuncu ili münasibətilə qəbul olunan ümumi əfv qərarýndan yararlanaraq cəzasýnýn bitməsinə bir neçə ay qalmýþ azadlýða çýxdý (oktyabr).

      1934

      * Əvvəlki fikirlərini dəyiºdirməsini sübut etməsi ºərtilə dövlət iºinə qəbul olunacaðý bildirildi.

      * “Varlýq” jurnalýnda Atatürkü mədh edən “Mənim eºqim” adlý þeiri dərc olundu (15 yanvar).

      * Milli Təhsil Nazirliyi Təlim və Tərbiyə Dairəsinə ekspert təyin olundu (30 sentyabr).

      * “Daðlar və külək” adlý ilk þeirlər kitabý çapdan çýxdý.

      1935

      * Hüseyn qýzý Aliyə ilə Ýstanbulda evləndi (16 may).

      * Milli Təhsil Nazirliyi Nəºriyyat müdürlüyünün idarə sədri qoyuldu (25 iyun).

      * Əlavə vəzifə olaraq Ankara Ýkinci orta məktəbinə alman dili müəllimliyi verildi (noyabr).

      * “Dəyirman” adlý hekayə kitabý nəºr olundu.

      1936

      * Atasýnýn adý Əlini özünə soyad kimi götürmək istədi. ªəxsi adlarýn soyad olmayacaðý deyildiyinə görə “Alý” soyadýný götürsə də, bu soyaddan heç istifadə etmədi.

      * “Quyucaqlý Yusif” “Tan” qəzetində hissə-hissə dərc olunmaða baþladý (9 noyabr).

      1937

      * Əsgərliyə getdi. Ýstanbuldaký Ehtiyatda olan Zabitlər Məktəbindən çavuþ kimi çýxacaðý halda, Səffət Arýqanýn vasitəçiliyi ilə leytenant olaraq çýxdý (may).

      * “Səs” adlý hekayə kitabý və “Quyucaqlý Yusif” romaný nəºr olundu.

      * “Quyucaqlý Yusif” romaný ailə həyatý və əsgərlik əleyhinə olmasý səbəbilə satýþdan yýðýþdýrýldý (iyun).

      * Qýzý Filiz dünyaya gəldi (30 sentyabr).

      1938

      * Leytenant olaraq Əskiºəhərə təyinat aldý (aprel).

      * Əvvəlcə Musiqi Müəllim Məktəbinə (3 dekabr), ardýnca da Dövlət Konservatoriyasýna təyinat aldý (10 dekabr).

      * Karl Ebertin tərcüməçisi, müəllim və dramaturq olaraq çalýþdý.

      1939

      * Müharibə baþladýðý üçün yenidən əsgərliyə çaðýrýldý. Ýstanbulda Böyükdərədə çörək bölməsinə təyin olundu.

      1940

      * “Ýçimizdəki þeytan” romaný nəºr olundu. Türkçülərin reaksiyasýna tuþ gəldi. Müəllifə qarþý usandýrýcý yazýlarýn dərcinə baþlandý.

      * “Xəz paltolu madonna” “Həqiqət” qəzetində hissə-hissə dərc olunmaða baþladý (18 dekabr).

      1943

      * “Yeni dünya” adlý hekayə kitabý çapdan çýxdý.

      * “Xəz paltolu madonna” romaný nəºr olundu.

      * Ýqnasio Silonenin “Fontamara” əsərini tərcümə etdi.

      1944

      * Onu mətbuat vasitəsilə təhqir edən Nihal Atsýzý məhkəməyə verdi (26 aprel). Atsýzýn günahkar olmasý qəbul edildi və o, dördaylýq həbs cəzasý aldý.

      * Üçüncü dəfə Çankýrýda əsgərliyə çaðýrýldý (noyabr).

      1945

      * Cami Bayqurtla “Yeni dünya” qəzetini çýxardý (1 dekabr).

      * Rəhbərlik tərəfindən də dəstəklənən aksiyalar nəticəsində “Tan” qəzeti və bəzi nəºriyyatlar təcavüzə məruz qaldý, yandýrýlýb daðýdýldý (4 dekabr).

      * Nazirliyin sərəncamýna alýndý (11 dekabr).

      1946

      * Əsəd Adil Türkiyə Sosialist Partiyasýný yaratdý (14 may).

      * ªəfiq Hüsnü Türkiyə Sosialist Fəhlə və Kəndli Partiyasýný yaratdý (20 iyun).

      * Əziz Nesinlə birlikdə “Markopaºa” qəzetini çýxardý (25 noyabr).

      * Hər iki partiya baðlandý, rəhbərləri həbs olundu (16 dekabr).

      1947

      * “Hamýnýzýn kökünə kibrit suyu” baþlýqlý imzasýz (Əziz Nesin yazmýþdý) yazýda (“Markopaþa”, 16 dekabr, 1946) Cəmil Səid Barlasa olunmuº təhqirə görə dörd ay (10 mart); “Bilirsinizmi?” baþlýqlý yazýda Falih Rýfký Ataya olunmuº təhqirə görə üç ay məhkumluq cəzasý aldý (25 iyun). Kassasiya məhkəməsinə müraciət etdi.

      * “Markopaºa” hərbi vəziyyət tərəfindən baðlandýqda “Mərhumpaºa” (26 may), “Məlumpaºa” (8 sentyabr), “Əlibaba” (25 noyabr) adlarý ilə nəºr olundu.

      * “Həsən Əli – Kənan Dönər komediyasý” yazýsýnda (“Mərhumpaºa”, 26 may) Nihal Atsýz təhqir olunduðu üçün məhkəməyə verildi.

      * Cəmil Səid Barlasla baðlý cəzasý dəqiqləºdikdə Ýstanbul həbsxanasýna salýndý, sonra Üsküdara keçirildi (may).

      * Həbsdən çýxdý (sentyabr).

      *