Ovod. Этель Лилиан Войнич

təcrübəsizliyinizi… bir də… bir də… ananızdan sizə keçən ağılsızlığınızı nəzərə almağa hazıram. Amma mən öz evimdə adımızı ləkələmiş bir adamın yaşamasına yol verə bilmərəm.

      – Yaxşı, sonra?

      Yuliya əlindəki yelpiyi dizləri üstə atıb çığırdı:

      – Artur, siz bu “sonra” sözündən başqa bir söz deyəcəksiniz, ya yox?

      – İstədiyiniz kimi eləyə bilərsiniz. Mənim üçün fərqi yoxdur, – Artur ağır-ağır dilləndi.

      – Fərqi yoxdur? – Cems heyrətlə soruşdu.

      Yuliya qəhqəhə ilə gülərək oturduğu stuldan qalxdı:

      – Bir sözə bax! Fərqi yoxdur! Mən demişdim ki, bunlara üz verməyin axırı belə olacaq!… Bir katolik keşişinin oğlunun nazı ilə oynadığımız bəsdir! Daha vaxtdır, qoy anasının kim olduğunu bilsin! Alın oxuyun!

      Yuliya cibindən əzilmiş bir kağız çıxarıb Arturun üstünə atdı. Artur kağızı açan kimi anasının xəttini tanıdı.

      Məktubdakı tarix göstərirdi ki, o, Artur anadan olandan dörd ay əvvəl yazılıb. Arturun anası ərinə yazdığı bu məktubda hər şeyi etiraf edirdi. Məktubun altında anasının imzasından sonra qətiyyətlə qoyulmuş bir imza da vardı: “Lorens Montanelli”. Artur bir neçə dəqiqə mənasız bir nəzərlə məktuba baxdı. Sonra bircə kəlmə də demədən kağızı büküb stolun üstünə qoydu.

      Cems Yuliyanı otaqdan çıxardıqdan sonra oturub mülayim ifadə ilə danışmağa başladı:

      – Artur, çox təəssüf ki, iş bu yerə gəlib çatdı. Amma özünüzü təmkinli aparmağınız xoşuma gəlir. Yuliya bir az həyəcanlı idi.

      Artur hələ də tərpənmirdi.

      – Əlbəttə, bu, pis hadisədir. Mənim atam elə alicənab idi ki, anan ona xəyanət etdiyini deyəndə onu boşamadı. O, yalnız tələb etdi ki, ananı yoldan çıxaran adam İtaliyadan getsin. O da Çinə getdi. Çindən qayıdandan sonra atam ona sənin tərbiyənlə məşğul olmaq imkanı da verdi, ancaq şərt qoydu ki, o, ananla bir daha görüşməsin. Düzü, onlar axıra kimi bu şərtə əməl etdilər.

      Artur başını qaldırdı. İndi onun üzündə həyat əlaməti yox idi. O, qəribə bir şəkildə kəkələyə-kəkələyə dedi:

      – Bunlar ham-mısı sizə çox gül-məli gö-rün-mürmü?

      – Gülməli? – Cems stulunu geri itələyərək şaşqınlıqla Artura baxdı: – Artur, gülməli? Sən dəli olmusan!

      Artur birdən qəhqəhə ilə gülməyə başladı. Onun qəhqəhələri elə güclü idi ki, Cems otağı tərk etməli oldu.

      Çılğın qəhqəhələr Arturun dodaqlarında söndü. Sakitləşərək əvvəlki yerinə qayıdıb fikrə getdi.

      Bu yalançı, bu rəzil adamlardan ötrü o, gör nə qədər əzab çəkdi, qəzəbləndi, məyus oldu!… Kəndir hazırladı, özünü asmaq istədi. Daha bəsdir! İndi o ağıllanıb. Artıq silkinib bu zir-zibili üstündən tökmək, yeni həyata qədəm qoymaq lazımdır! Gəmilərdən birində gizlənməklə buradan çıxıb getmək olar.

      Bir vərəq götürüb, ağlına gələn ilk sözləri yazdı: “Mən sizə Allaha inanan kimi inanırdım, amma siz bütün ömrüm boyu mənə yalan demisiniz”.

      Kağızı büküb üstünə Montanelliyə çatacağını, başqa bir vərəqdə isə “Meyidimi çayda axtarın” sözlərini yazdı. Otaqdan çıxarkən anasının şəklinə baxdı, çiyinlərini çəkib gülümsədi. Axı o da Artura yalan demişdi!…

      Həyətə çıxıb taxta anbara yaxınlaşdı. Anbarın arxa divarında kanala açılan dəmir barmaqlıqlı balaca bir pəncərə var idi. Artur barmaqlıqlardakı sınıq yeri böyüdüb oradan çıxmaq qərarına gəldi. Dəmir barmaqlıq çox möhkəm olduğu üçün onun əlləri yaralandı, pencəyinin qolu cırıldı. Buna baxmayaraq, küçəyə çıxa bildi. Kanal yapışqanlı divarlar arasından iyrənc və qaranlıq bir yarıq kimi uzanıb gedirdi. Artur kanalın kənarı ilə gedib çaya çatanda şlyapasını çıxarıb suya atdı. Onun meyidini axtaranda şlyapasını tapacaqdılar. Daha sonra nə edəcəyini düşünə-düşünə gedərkən köhnə bir evdən bir adamın çıxdığını gördü. O, içki məclisindən çıxmış matrosa oxşayan bu adama yaxınlaşıb buradan getmək üçün kömək istədi. Matrosun Cənubi Amerikaya gedən gəmidə işlədiyini öyrəndikdə onu gəmidə gizlətməsini xahiş etdi. Bunun qarşılığında matrosa əlində olan pulları və anasından qalmış qızıl saatı verməli olacaqdı.

      Matros Artur üçün köhnə pal-paltar tapdıqdan sonra, onu çirkli bir qayıqda gizlədib gəmiyə gətirdi. Gəmiyə çatdıqda o, Arturu gəminin rütubətli və qaranlıq anbarına saldı. Saatı və pulu alıb, ona yemək və su gətirdi. Sonra isə ona tapşırdı ki, boş çəlləklərdən birində gizlənsin.

      Artur su səhəngini yaxşı bir yerə qoyub boş çəlləklərdən birinə girib matrosun gətirdiyi donuz əti və qurudulmuş çörək parçalarını yeməyə başladı. Yeyib qurtarandan sonra yumaq kimi büzüşdü və ömründə ilk dəfə dua oxumadan yatdı. Nə yan-yörəsində qaçışan siçovulların səsi, nə gəminin yırğalanması, nə ürəkbulandıran qoxu, nə də sabah baş qaldıracaq dəniz xəstəliyi onun yuxusunu poza bilmədi.

      İKİNCİ HİSSƏ

      Birinci fəsil

      …On üç il sonra…

      Qarşıdakı siyasi iş planının müzakirə edildiyi iclasda dini cəmiyyətlə satiranın köməyi ilə mübarizə aparmaq qərarı qəbul olundu. İclasın iştirakçıları Ovod imzası ilə kiçik satirik yazılar yazmaqla şöhrət qazanmış Feliçe Rivaresi tədbirə dəvət etmək qərarına gəldilər.

      Bu ərəfədə aristokratlardan birinin təşkil etdiyi ziyafətə cəmiyyətin tanınmış nümayəndələri ilə yanaşı, inqilabi təşkilatın üzvləri və Ovod da dəvət olunmuşdu.

      Cemma bürküdən və səs-küydən bezərək dincəlmək üçün eyvana çıxdı. O, gözdən yayınmaq məqsədi ilə bitkilərin arasında yer tapıb oturmuşdu. Burada yuxuladığı vaxt birdən ayaq tappıltısı və adam səsi eşidib gözlərini açdı. Gələnlər düz onun qabağında, bitkilərin o biri tərəfində dayandılar. Onlardan biri ev sahibəsi idi, onun cır səsi kəsildikdən sonra isə mülayim və ahəngdar bir kişi səsi eşidildi:

      – Deyirsiniz ki, o, ingilisdir? Amma soyadı, deyəsən, italyan soyadıdır. Necə dediniz? Bolla?

      – Bəli. O, Covanni Bollanın dul qalmış arvadıdır. Əri dörd il əvvəl İngiltərədə ölüb.

      – İngiltərədə ölüb… Deyəsən, bu adı eşitmişəm. O, “Gənc İtaliya” təşkilatının ilk illərində həbs olunmuşdu?

      – Bəli, bəli. O, otuzuncu illərdə həbs edilən bədbəxt cavanlardan biri idi. Bir neçə aydan sonra onu azad etdilər. İki ildən sonra həbs edilməsi üçün yenidən əmr veriləndə İngiltərəyə qaçdı. Sonra xəbər tutduq ki, orada evlənib. Bu, çox romantik bir hadisədir. Bolla özü də romantik bir adam idi.

      – Deyirsiniz, İngiltərədə öldü?

      – Bəli. Vərəmdən öldü. Cemma ərinin ölümündən bir az əvvəl yeganə oğlunu da itirmişdi.

      Cemma yerindən