İliada. Гомер

hörmətdən salıb. Oğlumun intiqamını al!”

      Zevs Fetidaya söz verdi ki, Axillesə kömək edəcək və axeyliləri cəzalandıracaq.

      İkinci nəğmə

      Yuxu

      Hamının rahat yatdığı vaxt təkcə Zevsin gözünə yuxu getmirdi. Axillesin intiqamını necə alacağı barədə fikirləşirdi. Xeyli düşündükdən sonra Zevsin ağlına yaxşı bir fikir gəldi. Düşündü ki, Aqamemnona yanlış yuxu göndərsin. Zevs Yuxunu çağırdı və ona tapşırdı:

      − Axeylilərin gəmilərinə tərəf tələs. Aqamemnonun yuxusuna gir və ona de ki, Zevs özü ona dayaq duracaq, çünki Hera Olimpdəki bütün ilahları axeylilərə kömək etməyə razı salıb. Elə ertəsi gün qoşununu başına toplayıb troyalılara qarşı vuruşmağa getsin.

      Yuxu elə o an gedib Aqamemnonu tapdı və onun röyasına Nestorun surətində gəldi:

      − Aqamemnon, sənə deyəcəklərimi dinlə! Mən Zevsin elçisiyəm. Nəhayət ki, Hera hamını razılığa gətirdi. Zevs də Troyanın məhvini istəyir. Ona görə də sən qoşunlarınla döyüşə çıxmalısan. İlahlar sənə bu işdə kömək olacaqlar.

      Belə deyib Yuxu getdi. O, öz işini gördü – Aqamemnonun ürəyinə ümid saldı. Yuxudan ayılan kimi Mikena hökmdarı sərkərdələrə əmr etdi ki, qoşunları bir yerə toplasınlar. Hamı yığıldıqdan sonra Aqamemnon onlara yuxusunu danışıb dedi:

      − Bu gün ilahların köməyilə troyalılara qarşı vuruşacağıq. Heç nə qalibiyyətimizə mane ola bilməz. Hər birimiz döyüşdə can qoymalıyıq. Əgər sizlərdən birini döyüşdən kənarda görsəm, onun cəzasını özüm verəcəyəm.

      Bundan sonra Aqamemnon Zevsin şərəfinə bir inək qurban kəsdi. Çox keçmədi ki, axeylilər ordusu zirehli geyimdə, əli silahlı hazır dayandı. Əsgərlərin önündə sərkərdələr, lap başda isə hökmdar Aqamemnon dayandı. Onların arasında yalnız Axilles yox idi.

      Axeylilər döyüşə hazırlaşan vaxt Zevs İridanı troyalıların yanına göndərib onlara döyüşün başlayacağı haqqında xəbər verməsini əmr etdi. İrida Priamın oğlu Politin surətini alıb Troyaya gəldi və onları tezliklə baş verəcək döyüşdən xəbərdar etdi.

      Üçüncü nəğmə

      Paris və Menelayın döyüşü

      Hər iki tərəfin orduları başçıları ilə birlikdə döyüş üçün düzülürdü. Şəhərdən çıxıb düzənliyə doğru gedən Troya döyüşçülərinin hayqırtısı hər yeri bürümüşdü. Onlar yeridikcə ayaqlarının altından qopan toz ətrafı görünməz edirdi.

      Döyüş yerinə çatar-çatmaz Paris troyalılardan aralanıb irəli çıxdı. Onun əynində bəbir dərisi, çiynində yay, qurşağında qılınc vardı. Əlində qoşa tunc ucluqlu nizəni oynadaraq axeyliləri döyüşə çağırırdı.

      Menelay döyüşçülərin arasından çıxıb qürurla dayanan Parisi görəndə sevinclə gərdunədən1 əli silahlı yerə tullandı.

      Onu görən kimi Parisin ürəyi qorxudan titrədi, tez geri çəkilib silahdaşlarının arxasında gizləndi. Onun bu hərəkətini görən qardaşı Hektor təhqiranə dilləndi:

      − Bədbəxt Paris! Sən ancaq zahirən cəsursan, əslində isə özgənin arvadına göz qoyan namussuzsan! Kaş heç doğulmayaydın! Onda el-aləmdə rüsvay olmazdın! Eşidirsən səni qəhrəman zənn edən mərd troyalılar necə gülürlər? Sən gözəlsən, lakin nə güclü qəlbin, nə də cəsur ürəyin var! Belə ola-ola necə yad qəbiləyə getməyə, başqasının arvadını oğurlamağa cəsarət etdin? Öz ailənə və xalqına bədbəxtlik gətirdin! Niyə Menelayı əlində qılınc qarşılamırsan? Onda necə bir ərənin arvadına sahib olduğunu bilərdin. Troya camaatı çox məzlumdur, yoxsa bu qədər günah sahibini çoxdan daşqalaq edərdi!

      Paris isə dedi:

      − Hektor, məni təhqir etməkdə haqlısan. Sənin ürəyin cəsur, ruhun əyilməzdir. İndi ki istəyirsən mən döyüşüm, onda Troya oğullarına və axeylilərə sakitləşməyi əmr et. Qoy Menelayla Helenaya görə təkbətək döyüşüm. Kim qalib gələrsə, Helenanı öz evinə aparsın, bütün var-dövlət də onun olsun.

      Hektor eşitdiyi sözlərdən vəcdə gələrək əlində nizə ortaya çıxdı, troyalıların ön falanqalarını geri itələdi, hamısını sakitləşdirdi. Bunu görən axeylilər yaylarını çəkib ona ox atdılar, nizə tuşladılar. Lakin Aqamemnon onları sakitləşdirdi: “Dayanın! Axeylilər, yay çəkməyin! Cəsur Hektor nə isə demək istəyir”.

      Bunu eşidən axeylilər dayandılar, onların susduğunu görən Hektor iki qoşunun arasında dayanıb dedi:

      − Troyalılar və axeylilər, məni dinləyin! Paris təklif edir ki, troyalılar və axeylilər döyüş silahlarını yerə qoysunlar, özü isə qoşunların arasında mübariz Menelayla Helenaya görə təkbətək döyüşə çıxsın, qalib gələn Helenanı da, sərvətləri də əldə edəcək. Biz isə qarşılıqlı dostluğa müqəddəs andlar içəcəyik.

      Menelay bu sözləri eşidib dedi:

      − İndi isə məni dinləyin. Ürəyimi çoxdan acı kədər sıxır, troyalılarla axeylilərin barışmasının əsl vaxtıdır. Mübahisəmizin səbəbkarı Parislə mənim aramda olan düşmənçilik sizə də çox bəlalar gətirib. Ölüm kimin qismətindədirsə, o da öləcək. Dostlar, siz barışın. Günəşə ağ qoyun, torpağa qara qoyun qurban kəsin. Qoy Priam özü gəlsin, çünki o, yelbeyin oğullarından fərqli olaraq, ağıllı və müdrik qocadır. Qoy o, bizə and içdirsin.

      Hektor qoyunların gətirilməsi və hökmdar Priamın çağırılması əmrini verdi. Hökmdar Aqamemnon da qardaşı Menelayın dediklərini eşidib carçı Talfibiyə axeylilərin cərgələrinə gedib qurban kəsməsini əmr etdi.

      Bu vaxt xəbər ilahəsi İrida Priamın gözəl qızı Laodikanın surətində incəbel Helenanın yanına gəldi. Otağa girəndə Helenanı böyük bəyaz parça üzərində özü uğrunda gedən döyüşlərdən səhnələr tikən gördü. İrida ona yaxınlaşıb dedi:

      − Gözəl Helena, qala üstünə çıx və baş verənlərə tamaşa et. İndi iki ordu səssiz durub, döyüş dayandırılıb. Hamı təkbətək döyüşü gözləyir. Paris və Menelay sənə görə vuruşacaqlar. Qalib gələn sənə sahib olacaq.

      Helena tez qalxıb incə gümüşü örtüyə büründü və evdən çıxaraq şəhər darvazasına yollandı. Darvazanın qülləsində onlar hökmdar Priamı və məsləhətçilərini gördülər.

      Priam Helenanı öz yanına dəvət etdi:

      − Gəl, əziz qızım, yanımda əyləş. Buradan birinci ərini də, qohumlarını da görəcəksən. Sən mənim qarşımda günahsızsan. Yalnız ilahlar günahkardırlar, onlar bu dağıdıcı müharibəni üzərimizə yönəldiblər.

      Bunun ardınca Priam döyüş meydanında gördüyü, adlarını hər zaman eşitdiyi, amma tanıya bilmədiyi ərənlərin adlarını Helenadan soruşmağa başladı. Helena Priamın suallarına cavab verdikdən sonra dedi:

      − Bütün bu ərənləri asanlıqla tanıya bilərəm,

1

Gərdunə – cəng arabası