Аяз ГыйлӘҖевныҢ “Язгы кӘрваннар” повесте сугыш чоры авылы кешелӘренеҢ, аеруча яшьлӘрнеҢ яшӘеше турындагы ӘсӘр. Бу повестьта БӨек Ватан сугышы чорында тылдагы халык язмышы, кӨнкҮреше, ӘдилӘ белӘн ИбраҺим арасындагы самими, саф хислӘр сурӘтлӘнӘ.
Аяз ГыйлӘҖевнеҢ “Өч аршын Җир “ ӘсӘрендӘ хакыйкать бӘҺасе, афӘткӘ тару, ҖӘбер, золым дигӘн тҮбӘнлек ҺӘм кимсетҮлӘрне Үз ҖилкӘсендӘ кичергӘн, иҖтимагый ҺӘм шӘхси каршылыклар бердӘмлегеннӘн торучы геройларныҢ яшӘҮ фӘлсӘфӘсе ҺӘм кыйбласы ,чор хакыйкате тудырган шӘхес фаҖигасе сурӘтлӘнӘ.
Әлеге повестенда А. ГыйлӘҖев авыл, миллӘт язмышы турында уйлануларын дӘвам итӘ. ӘсӘрне язарга этӘргӘн сӘбӘплӘрне автор Үзе кҮрсӘтеп ҮтӘ: “Туганлык ҖеплӘре сыекланды, ҖиргӘ кадер кимеде, тормыш шартлары яхшыру, мӨмкинлеклӘрнеҢ артуы кайбер кешелӘрнеҢ кҮҢелендӘ байлык артыннан куу, куышу кебек ямьсез гадӘтлӘр тудырды. “ӘтӘч менгӘн читӘнгӘ” повесте минем соҢгы еллардагы борчылулы уйлар нӘтиҖӘсе буларак туды”.
В повести «Яра» («Рана», 1981–1988 гг.) автор пытается раскрыть нравственную ценность такого жизнеустройства, в котором приоритет отдается личности, размышлениям об истоках собственного рода, о долге перед любимым человеком.
Татарстанның халык язучысы А. Гыйләҗев әсәрләренең әлеге томында язучының киң катлау укучыга билгеле «Яра» повесте, 1986–1991 елларга караган, иҗтимагый аң-фикер үсешен барлауда да зур әһәмияткә ия булган көндәлекләре һәм хатлары урын алды.
Татарстанның халык язучысы А. Гыйләҗев әсәрләренең әлеге томында язучының шәхси архивында сакланган хатлары, киң катлау укучыга билгеле һәм аз билгеле булган әсәрләре урын алды. 1965–1972 елларга караган материал иҗтимагый аң-фикер үсешен барлауда да зур әһәмияткә ия.
Татарстанның халык язучысы А. Гыйләҗев әсәрләренең әлеге томында язучының шәхси архивында сакланган хатлары, киң катлау укучыга аз билгеле булган яисә бөтенләй мәгълүм булмаган әсәрләре урын алды. Китапта тәкъдим ителгән материал шәхес культының соңгы дәверендә һәм «җепшеклек» чорында иҗтимагый аң-фикер үсешен барлау өчен дә әһәмияткә ия.
Татарстанның халык язучысы А. Гыйләҗев әсәрләренең соңгы томында язучының әдәби тәнкыйть мәкаләләре, тәмамланмыйча калган «Кылдан нәзек, кылычтан үткен» исемле романы, шәхси архивында сакланган көндәлекләре һәм хатлары урын алды. 1992–2002 елларга караган материал иҗтимагый аң-фикер үсешен барлауда да әһәмияткә ия.
Татарстанның халык язучысы А. Гыйләҗев әсәрләренең әлеге томында язучының шәхси архивында сакланган хатлары, киң катлау укучыга билгеле һәм аз билгеле булган әсәрләре урын алды. 1973–1985 елларга караган материал иҗтимагый аң-фикер үсешен барлауда да зур әһәмияткә ия.