Nowela, której bohaterką jest starsza kobieta ze skłonnością do nadużywania alkoholu, pracująca jako kucharka.Maria Konopnicka w roli głównych bohaterów swoich utworów obsadza zwykłych, prostych ludzi. Jedną z takich postaci jest Urbanowa, kucharka, której delirium coraz bardziej utrudnia wykonywanie codziennych obowiązków. Kobieta jest matką Jaśka. Pragnie dla niego dobrego życia, chce dobrze wychować syna, jednak nie jest w stanie zapewnić mu dostatku. Chłopak uczy się zawodu szewca, jest brudny, głodny, zaniedbany, jedynie matka podczas nieczęstych spotkań stara się o niego zadbać. Urbanowa żyje w świecie marzeń, które nie mają szans na spełnienie. Chciałaby, aby Jasiek wiódł królewskie życie, ale czy jest to możliwe?
Umiarkowanie naturalistyczna nowela Marii Konopnickiej (1842–1910), która wpisuje się w charakterystyczny dla autorki nurt opowieści z życia biedoty, a zarazem ludzi szamocących się z losem.Dynamizm opisu zastosowanego przez Konopnicką uwidacznia się szczególnie w tych fragmentach, w których pisarka portretuje Żydów. W „Jaktonie” wyjątkowo plastycznie oddaje jednostajny rytm dnia pracy ubogiej Żydówki – to jeden z najbardziej wymownych obrazków w nowelistyce polskiej. Tytułowy „Jakton” oznacza błazna. Tak przezwano Lejbę Rabinowicza – bezlitosne postępowanie biednych ludzi uwarunkowane było tragiczną sytuacją opisywanej przez autorkę społeczności.