Знак чатырох. Артур Конан Дойл

жыццё, і ў мяне няма сяброў, да якіх можна звярнуцца. Калі я прыйду сюды а шостай, спадзяюся, гэта будзе зручна?

      – Галоўнае не спазніцеся, – адказаў Холмс. – Аднак ёсць яшчэ адно пытанне. Почырк у лісце супадае з почыркам, якім напісаны адрас на кардонках з-пад перлін?

      – Яны ў мяне пры сабе, – прамовіла госця, падаючы нам паўтузіна аркушаў.

      – Вы проста ўзорны кліент. У вас цудоўна працуе інтуіцыя. Дазвольце, калі ласка, зірнуць, – ён расклаў на стале паперы, хутка агледзеў кожную з іх і ўрэшце сказаў: – Усюды, апроч ліста, почырк падроблены, але напісаў гэта, без сумневу, адзін чалавек. Звярніце ўвагу на абсалютна неразборлівую літару «э» і на гэты кручок – літару «с». Яны дакладна напісаныя адной рукой. Не хачу абуджаць у вас заўчасныя надзеі, міс Морстэн, але ці не нагадвае гэты почырк руку вашага бацькі?

      – Зусім не.

      – Я так і думаў. Тады ўбачымся а шостай. І прашу вас пакінуць мне гэтыя паперы. Магчыма, я паразважаю над вашай справай – цяпер усяго палова чацвёртай. Да пабачэння!

      – Да пабачэння! – сказала нашая наведніца, схавала за пазухай скрынку з перлінамі і, зірнуўшы на нас па чарзе сваім чыстым добрым позіркам, выйшла з пакоя.

      Стоячы ля акна, я назіраў, як яна імкліва ідзе вуліцай, пакуль шэры капялюшык і белае пёрка не зніклі ў змрочным натоўпе.

      – Якая прывабная жанчына! – усклікнуў я, паварочваючыся да свайго кампаньёна.

      Ён зноў запаліў люльку, заплюшчыў вочы і адкінуўся на спінку фатэля.

      – Прывабная? – абыякава спытаў ён. – Я не заўважыў.

      – Вы проста нейкі аўтамат! – усклікнуў я. – Сапраўдная лічыльная машына! Мне часам здаецца, што ў вас зусім няма душы!

      Холмс лагодна ўсміхнуўся.

      – Бо гэта самае важнае, – усклікнуў ён, – не дазваляць, каб пэўныя якасці асобы ўплывалі на тваё меркаванне! Кліент для мяне – не больш як складнік праблемы, яе фактар. Эмоцыі супярэчаць чыстаму розуму. Паверце, самую прывабную жанчыну, якую я бачыў, павесілі за атручванне трох дзяцей дзеля іх страхоўкі, а самы агідны сярод маіх знаёмых – дабрачынец, які ахвяраваў каля чвэрці мільёна на лонданскую беднату.

      – Аднак у нашым выпадку…

      – Для мяне не існуе выключэнняў. Выключэнне абвяргае правіла. Ці даводзілася вам калі-небудзь вывучаць характар па почырку? Што вы думаеце пра гэтага спадара?

      – Почырк выразны і правільны, – адказаў я. – Гэта чалавек справы і з моцным характарам.

      Холмс пакачаў галавой.

      – Зірніце на літары, – сказаў ён. – Яны амаль не вылучаюцца сярод астатніх: рукапісную «а» можна пераблытаць з «о», а «р» – з «п». Людзі з моцным характарам заўсёды вылучаюць высокія літары, якім бы неразборлівым ні быў іх почырк. Літара «к» нашага адрасанта сведчыць пра няўстойлівасць, а вялікія літары – пра пачуццё ўласнай годнасці. Але мне трэба ісці – мушу высветліць пару рэчаў. Дазвольце парэкамендаваць вам гэтую кнігу, «Пакутніцтва чалавека» Ўінвуда Рыда* – адзін з найлепшых у свеце твораў. Праз гадзінку я вярнуся.

      Я сеў ля акна з кнігай у руках, але думкі