Название | A Dictionary of Cebuano Visayan |
---|---|
Автор произведения | John U Wolff |
Жанр | Языкознание |
Серия | |
Издательство | Языкознание |
Год выпуска | 0 |
isbn | 9783742770561 |
áwuk = unglù .
awuk-uk = reino unido-reino unido .
awul v [A2; b6] ir sin permiso . Ug dílì ku tugtan, muawul na lang ku, Si no me dan permiso, me volveré loco.
awumbak n pedazo seco de tronco de plátano.
áwut 1 a 1 estar fuera en un juego de pelota. 2 estar fuera de lugar, sin existencias, etc. - ab bawuns, lak, istak, etc. fuera de límites, suerte, existencias, etc. Awut ab tápik ka, estás fuera de servicio, fuera del tema. v 1 [A3P; a2] hacer so o st out en los juegos de pelota. Nakaáwut na ang pitsir ug duha, El lanzador ya ha ponchado a dos bateadores. Hiawtan silag duha, han tenido dos outs. 2 [B56] llegar a estar fuera de lugar, sin suerte, acciones, etc. Muáwut ku ugmà, saldré de este lugar mañana. Maáwut ang búla, El balón saldrá fuera de límites.
áwut 2 = alut .
awutsayid n fuera de límites. v [B12; a12] salen de los límites. Ug maawtsayid ang búla ning sirbíha, pildi ta, si el balón sale fuera de límites en este servicio, perdemos.
áwuy n k.o. Arbusto que lleva umbelas de bayas negras del tamaño de una bolita que son comestibles. Las hojas se utilizan como veneno para peces y se aplican a las heridas para detener el sangrado: Calliocarpa eriochlona . - agkut k.o. áwuy que es peludo: Calliocarpa formosana .
awyan = ayayan . ver ayay .
ay 1 1 expresión descartando lo que sigue como sin importancia. Ay kanà, ihátag na lang nà, ¡Oh , eso! Solo regálalo. 2 partículas que muestran exasperación o impotencia frustrada. Ay, Inday. Wà pa giyud ka makat-un? Dios mío, querida. ¿Nunca puedes aprender? Ay, ulahi ka na, nahurut na ug kahálin, Oh , llegaste demasiado tarde. Están todas agotadas. Ay, kapait ning kinabuhía, Dios mío, qué difícil es la vida. 3 partícula que precede a una exclamación de deleite. ¡Ay, kanindut sa búlak! Oh, que hermosa flor.
ay 2 partícula siguiente st que llama la atención sobre st Si Pidru ay, Mam. Nanghíwì nákù, maestra, Pedro me estaba haciendo muecas. Pagkabuta nímu. Túa sa iskína ay, ¡ qué ciego estás! ¡Está ahí, en la esquina! Kining bataána ay. Nagsígi lag dúlag lápuk, Mi, este niño. Sigue jugando en el barro. únu, dus, -, tris uno, dos, tres, ¡ya!
ay 3 = ayaw .
ay 4 n un par de piezas de mahjong del mismo número y diseño. Para obtener mahjong, un conjunto debe contener una ay.
-ay 1 afijo formando verbos que se refieren 1 a acciones recíprocas. Naglalisay sila, discutieron de un lado a otro. Nagtutukay sila, Se miraron el uno al otro. Naghigugmáay sila, estaban enamorados el uno del otro. 2 a acciones intensas. Naghilákay sila, Lloraron y lloraron. Naghikayay sila kay pista ugmà, Estaban ocupados preparándose porque la fiesta era al día siguiente.
-ay 2 afijo añadido a los verbos para formar sustantivos que se refieren a la forma en que se hace st. Maghúlin ta, bihagay, Juguemos canicas para mantener (a la manera de bíhag 'captura'). Magtínis ta, sirbisahay, Juguemos al tenis. El perdedor compra cerveza (literalmente, a la manera de la cerveza). Tagsingkwinta ang gatus, way piliay, Cuestan cincuenta por cien, pero no hay elección.
ayà = wayà .
ayaan = iyaan . ver iyà .
ayáay n tiempo en el que el agua está floja durante la marea baja antes de subir o durante la marea alta antes de bajar. v [B; b4] convertirse en marea floja. Maáyung ipamúkut ug muayáay ang dágat, Un buen momento para ir a pescar con red es cuando el agua está floja.
ayad 1 v [A; b (1)] Me niego a seguir adelante con st, tengo dudas, esp. sobre la compra. Walay makaayad áning prisyung kubus, Nadie puede tener dudas sobre comprarlo a este bajo precio. 2 rechazar una oferta. Ikaw pa lay miayad sa ákung panábang, hasta ahora eres el único que ha rechazado mi ayuda. Pagkaaláut ning gugmang ímung giayran, Lástima de aquel cuyo amor despreciaste. 3 evitar, abstenerse de contactar con. Nangayad siya sa mga pagkáun kay nanamkun, No podía soportar la comida porque estaba embarazada. Giayran siya sa mga táwu human siya mabangkarúta, La gente lo evitó después de su quiebra. 4 partículas que expresan entusiasmo. '¿Mukáun kag mangga?' - '¡Ayad!' '¿Quieres comer mangos?' - 'Seguro. (Lit. ¿Los evitaría?) ' Inayran n s.t. despreciado, evitado. Inayran sa katilingban, rechazado por la sociedad.
ayad 2 v [A; a12] reparar st Ayrun nákù ang munyíka nga natangtángag kamut, yo arreglaré [ 70 ] la muñeca que perdió uno de sus brazos.
áyag v [A; a12] tamizar, separar lo grueso de lo fino. Ayágun ang bugas arun malain ang pínu, El arroz se tamiza para que las partículas finas se puedan separar. -un (→) n tamiz, tamiz.
ayágak = iyágak .
áyam v [A; a] 1 para que un perro persiga a st Háin íning irúa ang nag-áyam sa manuk? ¿Qué perro persiguió al pollo? 2 caza con perros donde el perro sigue el rastro. Bakatin ang ílang giáyam, Están cazando cerdos salvajes. paN- v [A] sal a cazar con perros. Nangáyam sila sa lasang, Fueron a cazar al bosque. n 1 ocupación de caza con perros. 2 pies solía cazar. 3 viajes de caza. -un (→) n lugar uno caza. ig-l- (→) = paN- , 3. maN-r- (→) n cazador. pinaN-an n s.t. atrapado cazando.
ayang-ang a a la vista, descubierto. v [B] estar abierto a la vista completa. Muayang-ang gánì ang pultahan, musulud dáyun ang irù, Si la puerta está abierta, el perro entrará. Nag-ayang-ang mga pinalit sa mga bukas nga bukag, Los bienes que compraron estaban a la vista en las cestas abiertas . pa- v [A; ac2] exponer st a la vista completa. Magpaayang-ang lang nà siya bísan ug daghang táwu, Ella se sienta de tal manera que expone su entrepierna, incluso cuando hay mucha gente alrededor. Nakapaayang-ang siya sa íyang kasukù, Ella expuso su ira. Paayang-anga lang nang pultahan sa ímung kwartu, Deje la puerta parcialmente abierta. Ayaw paayang-angi ang sud-an, No dejes la comida expuesta. -UN, -án un descuido de expresión y formas.
ay-ar payib n IR5 , variedad de arroz introducida recientemente.
ayaw forma corta: ¡ay , no lo hagas! Ayaw ug syágit. Ayaw pagsiyágit, No grites. Ayaw ug kabaláka, ayaw kabaláka, ayaw pagkabaláka, no te preocupes. - lang 1 no importa hacer. Ayaw lang ug sirhi nang pwirta, No te molestes en cerrar la puerta. '¿Gustu ka?' - 'Ayaw lang', ' ¿Quieres algo?' - 'No, gracias'. 2 no lo hagas (es una pequeña pregunta). Ay lang ingna ánà, ¡No hagas así! - Na deja de hacer. Ayaw nag hílak, deja de llorar. Ayaw na, Tay. Dì na ku muusab, ya es suficiente, papá. No lo volveré a hacer. - na lang , no se moleste en hacer lo que ha comenzado o ha hecho. Ay na lang kug ihatud, No te molestes en llevarme a casa. - na lang ku ánà no me des esa razón. Ay na lang ku ánà. Nakabatì na ku ánang rasúna, No me vengas con eso. He escuchado esa línea antes. - na ku, ta (nímu) no trates de engañarme. Ay na lang ku nímu, Syu. Swítu na kaáyu ku nímu, No intentes ponerme uno encima, Cio. Ya te conozco demasiado bien.
áyaw v [A2; b6] que un niño llore cuando no se le permite ir con tan Natural, ang bátà muáyaw sa inahan, Es natural que un niño llore cuando no se le permite ir con su madre.
ayawan = awayan . ver lejos .
ayáwat = iyáwat .
ayay partícula 1 que expresa una agradable sorpresa. ¡Ay, kanindut! Yippie. ¡Que agradable! 2 expresando dolor. Ayay, kasakit, Ouch. Qué doloroso. -una una muy sensible y fácilmente incapacitado por el dolor o enfermedad. Ayayan kaáyung batáa maung dì magpaindiksiyun, Este niño es un mariquita terrible. No dejará que le den una oportunidad. v [B12] sé un gran mariquita.
aybru n 1 ceja. 2 lápices de cejas. v [A; b6] aplicar lápiz de cejas en paN- v [A2] aplicar lápiz de cejas sobre uno mismo.
linterna de presión de queroseno ayda n (llamada así por el nombre de la marca).
tarjeta de identificación aydi n .
ayhà 1 v [A; ac] hablar para hacer st, esp. comprar. Ayháun ku siya sa ámù, la convenceré de que